به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام)، حجت‌الاسلام دکتر سید عباس ساطوریان، استادیار روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، در نخستین جلسه از سلسله نشست‌های مجازی «رابطه پدر-دختری در آینه علم و دین» که دوشنبه 18 فروردین 1404 به صورت مجازی برگزار شد به بررسی تأثیرات منفی این وضعیت بر دختران و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط پرداخت.
وی در ابتدای این جلسه به اهمیت موضوع تأثیر ناسازگاری والدین بر شخصیت دختران تأکید کرد و سه سؤال کلیدی را مطرح نمود. وی بیان کرد که والدین چگونه می‌توانند نشانه‌های ناسازگاری را در دختران شناسایی کنند، چه اقداماتی برای کاهش تأثیرات منفی در خانه یا مدرسه می‌توان انجام داد و چگونه می‌توان احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس دخترانی که در خانواده‌های ناسازگار رشد می‌کنند را تقویت کرد.
استادیار روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) توضیح داد که در هر خانواده سه نوع رابطه وجود دارد: رابطه همسری، رابطه پدر و مادری و رابطه خواهر و برادری. وی تأکید کرد که رابطه همسری نقش اساسی در تأمین انرژی روابط پدری و مادری دارد و در صورت وجود ناسازگاری، این روابط تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
تعریف ناسازگاری والدین و تأثیرات آن
دکتر ساطوریان به تعریف ناسازگاری والدین پرداخت و گفت: «ناسازگاری والدین به شرایطی اطلاق می‌شود که به دلایل مختلف، رابطه پدر و مادر دچار چالش می‌شود.» وی افزود که این چالش‌ها می‌تواند شامل اختلافات زناشویی، طلاق، خشونت و کمبود محبت و حمایت باشد. وی همچنین اشاره کرد که این شرایط باعث می‌شود فرزندان در معرض مشکلات روانی، اضطراب، احساس گناه و افسردگی قرار بگیرند.
وی به نشانه‌های عاطفی و روانی دخترانی که در خانواده‌های ناسازگار بزرگ می‌شوند، اشاره کرد و گفت: «این نشانه‌ها شامل اضطراب، افسردگی، احساس گناه و کاهش اعتماد به نفس است.» وی توضیح داد که رفتارهای بیرونی مانند گوشه‌گیری یا پرخاشگری نیز می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت روانی نامناسب این دختران باشد.
شخصیت‌های رایج در خانواده‌های ناسازگار
استاد حوزه و دانشگاه به دو نوع شخصیت رایج در دختران خانواده‌های ناسازگار اشاره کرد. شخصیت وابسته، که این دختران به طور مداوم به تأیید و محبت دیگران نیاز دارند و در صورت عدم دریافت این محبت، دچار ناامیدی و افسردگی می‌شوند. شخصیت پرخاشگر، که دخترانی هستند که به دلیل الگوگیری از محیط خانواده، رفتارهای تهاجمی را به عنوان روش مواجهه با مشکلات انتخاب می‌کنند. دکتر ساطوریان خاطرنشان کرد که این سبک رفتاری می‌تواند به آسیب به خود و دیگران منجر شود.
راهکارهای مقابله با تأثیرات منفی
وی در ادامه به ارائه راهکارهایی برای کاهش تأثیرات منفی ناسازگاری والدین بر فرزندان پرداخت. ایجاد فضای امن عاطفی، یکی از این راهکارهاست که والدین باید به فرزندان خود اطمینان دهند که عشق و حمایت آنها در هر شرایطی ادامه دارد. همچنین والدین باید به احساسات فرزندان گوش دهند و فضای مناسبی برای ابراز هیجانات آنها فراهم کنند. جدا کردن مسائل تربیتی از دعواها نیز از دیگر نکات مهم است، به‌طوری که والدین باید از دعوا کردن در حضور فرزندان خود پرهیز کنند و در صورت بروز اختلاف، بعد از آرام شدن فضا با فرزندان درباره دلایل آن صحبت کنند. ایجاد نظم و ثبات در برنامه‌های روزمره مانند زمان خواب و وعده‌های غذایی نیز می‌تواند احساس امنیت و ثبات در فرزندان تقویت کند.
نقش معلمان و مشاوران در مدارس
دکتر ساطوریان همچنین به نقش مشاوران و معلمان در مدارس اشاره کرد و گفت: معلمان می‌توانند با تشویق و مسئولیت دادن به دختران، حس توانمندی آنها را افزایش دهند و به ارتقای عزت نفس کمک کنند. او پیشنهاد کرد که معلمان برنامه‌هایی را برای مهارت‌های زندگی و مدیریت هیجان در مدارس اجرا کنند تا به دانش‌آموزان کمک کنند احساسات و رفتارهای خود را بهتر مدیریت کنند.
وی در پایان بر اهمیت مشاوره و کمک به خانواده‌ها تأکید کرد و گفت: هیچ‌گاه فرزندآوری به معنای رفع مشکلات خانوادگی نیست و برای حل تعارض‌ها، مشاوره می‌تواند راه‌گشا باشد. وی همچنین به والدین توصیه کرد که به نیازهای عاطفی فرزندان توجه بیشتری داشته باشند و در صورت وجود مشکلات، به مشاوران و متخصصان مراجعه کنند.
این نشست‌ها به منظور ارتقای آگاهی و تقویت روابط پدر و دختری برگزار می‌شود و به نظر می‌رسد می‌تواند تأثیرات مثبتی بر بهبود وضعیت روانی خانواده‌ها داشته باشد. دکتر ساطوریان در انتهای جلسه تأکید کرد که فرزندان نباید بار مشکلات والدین را بر دوش بکشند و باید فضایی امن و حمایتی برای رشد و شکوفایی آنها فراهم شود.