وقتی روزمرگی، زندگی را سراسر احاطه کند، لایههای پنهان هویت جامعه برای برخی مستور و پوشیده میماند. در چنین موقعیتی که بخشهای عمیق هویت، زیر سطح روزمرگی پنهان مانده، دست برخی پژوهشگران اجتماعی از فهم لایههای درونی زندگی مردم کوتاه میشود.
در این فضا، نگاه مثبت رهبر انقلاب به انقلابیبودن نسل جدید، دور از واقعیتِ کفِ جامعه به حساب میآید. برخی از دوستان انقلابی نیز گاهی در سراب این تحلیلها غرق میشوند و در پسِ این تشخیصِ غلط، بهدنبال نسخهی درمان میگردند.
چه افسوس که غبار غفلتِ نخبگانی را جز نقاط مرزیِ زیستِ جمعی و آستانههای مرگ و زندگی فرو نمینشاند.
در نقاط مرزی زیست جمعی است که جوهر وجودی انسان در کنشهایش نمایان میشود و نمود لایههای درونی، در مقابل دیدگان همه قابل رویت میشود. در حقیقت، لحظههای مرزی زندگی، نقاط آشکارکننده رفتار جمعیاند.
مردم ایران در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه با اسرائیل، جوهر وجودی خود را به خوبی نمایان کردند. مضامین نهفتهی در کنش جمعی مردم نه با پیشفرضها و برچسبهای پیشینی، بلکه با آمار قابل اثبات است. آماری که مرکز تیام از مردم تهران منتشر کرده، یکی از این روایتهای گویا است.
مرکز مطالعات فرهنگی تیام، با نمونهگیری ۱۰۰۰ نفر از ۲۲ منطقه تهران _همان کلانشهری که ایام انتخابات ازدسترفته تلقی میشد_ نتایج قابل توجهی را بهدست آورده است:
برخلاف برخی جامعهشناسان که روایت افول دینداری را طرح کردند، نتایج آمار "تیام" نشان داد که هنگامهی جنگ، ۸۶ درصد مردم باور داشتند که اگر ایستادگی کنند خدا کمکشان خواهد کرد.
برخلاف برخی تحلیلگران که بین باورهای مردم و مضامین ضد استکباری فاصلهای دور تصویر میکردند، آمارهای این مرکز اثبات نمود ۸۰ درصد مردم اعتقاد داشتند، نظام نباید زیر بار حرف زور برود.
هرچه تلاش کردند فردای جهان را فردای گفتمانها و نه موشکها در ذهن مردم جا بیندازند، اما نتایج پیمایش نشان داد ۷۹ درصد مردم موشک را نماد استقلال خود دانستند.
این آمارها و بیشتر از اینها اثبات میکند ما مردم را هنوز آنطور که باید نشناختهایم و گاهی پازل تفکرمان را با روایتهای تهی تکمیل میکنیم.