میلاد حضرت فاطمه معصومه (سلاماللهعلیها) نه تنها یکی از باشکوهترین مناسبتهای مذهبی در تقویم شیعی است، بلکه فرصتی است برای بازاندیشی در باب نقشآفرینی بانوان در تمدنسازی دینی، نسبت زن و معرفت، و جایگاه تاریخی قم در گسترش فرهنگ اهلبیت (علیهمالسلام). این مناسبت همزمان با آغاز دهه کرامت، فصلی از نور و بصیرت را در فضای فرهنگی جامعه میگشاید.
هجرتی تمدنساز
هجرت حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) به سوی سرزمین قم را باید یک رویداد تمدنی در تاریخ شیعه دانست. این هجرت، اگرچه در ظاهر کوتاه و ناتمام بود، اما ثمرات بلندمدتی برای امت اسلامی به همراه داشت. حضور آن بانوی بزرگوار در قم، زمینهساز شکلگیری هویتی فرهنگیـعلمی برای این شهر شد؛ هویتی که امروز با نام «حوزه علمیه قم» شناخته میشود و به عنوان یکی از مهمترین مراکز علمی دینی در جهان اسلام شناخته شده است.
زنان و معرفت دینی
حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) نمونهای والای از پیوند زن با معرفت، معنویت و کنشگری اجتماعی است. در نگاهی تاریخی، نقش زنان در پیشبرد فرهنگ اهلبیت (علیهمالسلام) اغلب در سایه روایتهای مردانه قرار گرفته، اما چهرههایی مانند حضرت زهرا (سلاماللهعلیها)، حضرت زینب (سلاماللهعلیها) و حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) گواهی روشن بر آن است که زن نه در حاشیه، بلکه در متن تاریخسازی دینی قرار داشته است.
قم، میراثدار کرامت
پس از دفن پیکر نورانی حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) در قم، این شهر به تدریج به قطب شیعی تبدیل شد. روایتهای تاریخی نشان میدهند که حضور این بانو در قم، الهامبخش نسلهایی از عالمان، محدثان، و بانوان فاضلهای شد که در مسیر ترویج دین گام نهادند. از این رو، قم تنها یک جغرافیای مقدس نیست، بلکه نماد یک اراده فرهنگی و الهی برای حفظ معارف اهلبیت (علیهمالسلام) است.
ضرورت پژوهش در باب بانوان تمدنساز
با وجود اهمیت والای حضرت معصومه (سلاماللهعلیها)، متأسفانه بخش مهمی از زندگی و اندیشه ایشان هنوز در قلمرو پژوهش دینی بهدرستی بازخوانی نشده است. امروزه، بیش از هر زمان دیگری، نیاز به پژوهشهای میانرشتهای در زمینه تاریخ زن در اسلام، جایگاه بانوان در مکتب اهلبیت، و نقشآفرینی آنان در فرآیند تولید دانش دینی احساس میشود.
دهه کرامت، که با میلاد حضرت فاطمه معصومه (سلاماللهعلیها) آغاز و با میلاد امام رضا (علیهالسلام) به اوج میرسد، فرصتی است برای بازاندیشی در باب کرامت انسانی، معرفت الهی و نقش زنان در پیشرفت دینی و اجتماعی. حضرت معصومه (سلاماللهعلیها)، بانویی در تراز علم و کرامت، الگوی جاودانی برای زن مسلمان است؛ الگویی که باید از نو خوانده، فهمیده و معرفی شود.
پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیهالسلام)، فرارسیدن میلاد باسعادت حضرت فاطمه معصومه (سلاماللهعلیها)، روز دختر و آغاز دهه کرامت را به تمامی عاشقان اهلبیت (علیهمالسلام)، پژوهشگران حوزه دین و بانوان فرهیخته تبریک و تهنیت عرض مینماید.
🔎 برای مطالعه بیشتر:
📖 توجه شما را به مقالات زیر جلب میکنیم:
حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) کوثر همیشه جاری کویر قم
شخصيت حضرت معصومه (سلاماللهعلیها)
مظهر فضایل
در پناه بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (سلاماللهعلیها)
حضرت معصومه(سلاماللهعلیها) و دفاع از ولایت