مصاحبه با نویسنده کتاب " احکام باروری و فرزند آوری "
سقط جنین، به منزله قتل یک انسان
دین اسلام مجموعه ای است وحیانی که رسالتش، نمایاندن راه سعادت انسان در زندگی دنیوی و حیات پس از مرگ است. این دین، برنامه های متعدد و جامعی را برای رسیدن به این هدف والا معرفی کرده است، بنابراین، احکام در کنار عقاید و اخلاق از بخش های ضروری دین است که بر زندگی فرد و اجتماع اثر اساسی دارد، چرا که راهنمای استفاده از استعداد ها از منظر دین، در فقه یا احکام تجلی می یابد، به همین دلیل، اهتمام به یادگیری احکام شرعی و عمل به آنها در عرصه زندگی فردی و اجتماعی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
در طول تاریخ، رجوع مکلفان به مراجع تقلید برای یافتن پاسخ سوالات شرعی خود، به فراهم شدن مجموعه ها با وجود نقش بی بدیل خود در تبیین تکالیف شرعی، با گذشت زمان و پیچیده تر شدن روابط زندگی اجتماعی و حجیم شدن مجموعه های فتوایی و همچنین تعدد مراجع تقلید در عصر واحد، در انجام رسالت خود، دچار کاستی هایی شده اند و افراد عادی، برای دستیابی سوالات شرعی، با دشواری های متعددی روبه رو شده اند.
با توجه به این ضرورت ها، واحد ابواب فقهی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه السلام هم سو با اهداف تبلیغی، خود برای تامین محتوای تبلیغ مبلغان دینی، بر آن شد با شناسایی برخی از احکام موضوعی را با ویژگی های خاص آماده نشر سازد.
در همین راستا بر آن شدیم تا با یکی از مولفین کتاب " احکام باروری و فرزند آوری " حجت الاسلام محمد عزتی بخشایش مصاحبه ای را جهت آشنایی بیشتر با این کتاب و اهداف آنها از تالیف این کتاب گرانقدر، ترتیب دهیم. آنچه در ذیل می‌خوانید مشروح این مصاحبه می باشد.
در آغاز لطفا بفرمایید چه شد که به نویسندگی روی آوردید و اولین تالیف شما (یا گروه علمی تان) چه بود؟
بنده از همان اول طلبگی و حتی قبل از آن به نویسندگی علاقه خاصی داشتم که این علاقه و آرزو با مشغول شدن در گروه فقه پژوهشکده محقق شد. اینجانب در سال ۹۱ به دعوت یکی از دوستان وارد جمع پژوهشگران گروه فقه شدم و اولین کتابی که کار شد «کتاب امر به معروف و نهی از منکر» بود. طبق هدفی و نقشه راهی که برای گروه تدوین شده بود، مقرر شد که تمام یا مُعظم باب‌های فقهی را با نگاهی جدید که توضیح آن خواهد آمد، تدوین شود. نزدیک به 50 پروژه کار شده است که برخی از آثار نیز چاپ شده است و بخشی از آنها مرحله ارزیابی را به پایان رسانده و آماده چاپ است. یکی از کتاب¬ها که در حال چاپ است، کتاب «احکام باروری و فرزند آوری» است. کتاب حاضر از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول تلقیح مصنوعی، بخش دوم سقط جنین و بخش سوم پیشگیری از بارداری است.
چرا این سوژه را برای نوشتن انتخاب نمودید؟
یکی از مهمترین مسائل و به تعبیری بحران های موجود در کشور عزیزمان مسأله جمعیت است که به سرعت رو به کاهش و پیری است. عوامل مختلف از جمله فرهنگ غلطِ «دو بچه کافیست» که یک فرهنگ کاملا غربی است، برخی مشکلات اقتصادی و تغذیه ی غیر سالم باعث کاهش جمعیت شده است. به خاطر غذای های نامناسب و عوامل دیگر، ناباروری به شدت رو به افزایش است و الحمد الله مراکز مختلفی برای درمان این امر تأسیس شده است. با تأسیس این مراکز مسائل فقهی جدیدی نیز پیرامون این موضوع ایجاد شده است که باید پاسخ آنها داده شود. بخش اول این کتاب تحت عنوان «تلقیح مصنوعی» برای پاسخ گویی به این مسائل تدوین شده است. این بخش شامل مباحثی مانند انواع تلقیح مصنوعی و احکام آن، حکم تلقیح با اسپرم شوهر و اسپرم غیر شوهر، رحم اجاره ای، نَسَب بچه ی متولد شده و غیره است.
با کمال تأسف می توان گفت یکی از علل کاهش جمعیت، سقط جنین است. آمار دقیقی از سقط جنین وجود ندارد، چرا که بخش زیادی از سقط ها، غیر قانونی و به اصطلاح زیر زمینی انجام می گیرد. گفته شده است در ایران سالانه بین 250 هزار تا 800 هزار جنین سقط می¬شود. طبق این آمار روزانه بیش از 1000 جنین در ایران سقط می شود که عدد بسیار وحشتناکی است. متأسفانه بسیاری از مردم توجه به واقعیت سقط جنین ندارند. مردم به این امر توجه ندارند که جنین انسان زنده است و آنها با دست خود فرزند خودشان را می کشند و این امر گناه بسیار بزرگی است. در حالیکه جنین از همان اولین روز انعقادش زنده است و سقط آن به منزله قتل یک انسان است. اهمیت این موضوع گروه فقه پژوهشکده باقر العلوم را بر آن داشت که مسائل فقهی مربوط به سقط جنین را از منظر 12 نفر از مراجع عظام تقلید به صورت سوال و جواب در قالب بخش دوم کتاب حاضر تدوین نمایند. این بخش شامل مسائلی از قبیل سقط جنین قبل از دمیده شدن روح و بعد از دمیده شدن روح، سقط جنین معلول، سقط جنین برای درمان بیماری، سقط جنین نامشروع، از بین بردن جنین های آزمایشگاهی، دیه سقط جنین و کفاره آن است.
همچنین بخش سوم کتاب تحت عنوان «پیشگیری از بارداری» در مورد مسائل فقهی پیشگیری است. در این بخش هم از مسائلی مانند حکم پیشگیری های دائمی و موقت، اجبار همسر به پیشگیری و اجازه همسر در پیشگیری سخن گفته شده است.
وجه تمایز و مزیت های این کتاب با آثار مشابه آن چیست؟
کتاب حاضر از نظر جامعیت، کاملترین کتاب در بحث احکام «تلقیح مصنوعی، سقط جنین و پیشگیری از بارداری» به حساب می آید. هرچند برخی از این مباحث در استفتائات مراجع عظام به صورت پراکنده یافت می¬شود، ولی بنده کتابی به صورت تخصصی و کامل در این زمینه ندیده¬ام. کتاب «احکام باروری و فرزند آوری» به شیوه پرسش و پاسخ با اتکا به منابع فقهی مراجع عظام به ترتیب اولویت منابع یاد شده تنظیم شده است. به عنوان نمونه حضرت امام رحمة الله علیه چهار منبع فتوایی دارند که عبارت است از تحریر الوسیله، رساله، حاشیه عروه و استفتائات. برای دستیابی به فتاوای حضرت امام ابتدا به تحریر که در اولویت اول است مراجعه شده بعد به رساله و در مرحله بعد حاشیه عروه و در نهایت به استفتائات ایشان. روند کار اینگونه بوده که ابتدا درختواره اجمالی کتاب توسط طراح درختواره طراحی شده، سپس تمامی مسائل مبتلابه کتاب در قالب سؤال طرح شده است. در مرحله بعد توسط حجت الاسلام جوادی والا و بنده به سؤالات موجود از طریق منابع فتوای مراجع عظام پاسخ داده شده است. برای اتقان کار در مرحله بعد توسط یکی از اساتید حوزه مورد ارزیابی قرار گرفته است.
به نظر شما چه قشری از کتاب های شما علی الخصوص این اثر، بیشتر استقبال می کنند؟
مخاطب اصلی کتاب عموم زوجین هستند. همچنین طلاب و دانشجویان محترم نیز می توانند بهره ی زیادی از این کتاب ببرند. علاوه بر این که خودشان احکام شرعی «باروری و احکام فرزند آوری» را با استفاده از کتاب حاضر یاد می گیرند، می تواند به دیگران نیز بیاموزند که هدف اصلی کار گروه فقه نیز همین است
به نظر شما برای پیوند عمیق تر نسل جوان با معارف دینی چه کارهای باید انجام شود؟
بیان احکام شرعی که یکی از مصادیق بارز سخنان ائمه اطهار علیهم السلام است، برای مردم مؤمن بسیار جذاب است و همیشه سؤالات زیادی پیرامون احکام شرعی در ذهن دارند. بنظرم اگر همین احکام را بتوانیم به صورت کامل و به روز برای مردم بیان کنیم، کار بسیار بزرگی را در رساندن سخنان اهل بیت علیهم السلام به مردم انجام دادیم.
آیا برای سال های آینده هم کتابی خواهید داشت؟
کتابهای زیادی آماده چاپ شده است، از جمله «احکام نمایندگان مجلس»، «احکام شهرداری»، «احکام بانوان» و «احکام ازدواج» که شامل مباحث مهمی مانند احکام مهریه، احکام نفقه، احکام عقد ازدواج و حقوق متقابل زوجین می شود.