به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیهالسلام، دومین نشست از سلسله نشستهای بررسی راهبردهای سکوهای بومی با موضوع «جامعه ایرانی برای یافتن پاسخ به کدام نیازهای ذاتی، نیازهای عصری، نیازهای مختص تمدن غرب و نیازهای تمدنی انقلاب از شبکههای اجتماعی استقبال میکند؟» به همت گروه مطالعات فضای مجازی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیهالسلام برگزار شد.
در نخستین جلسه از سلسله نشستهای بررسی راهبردهای سکوهای بومی با موضوع «میزان و عمق استقبال جامعه ایرانی از محتواهای زرد، پوچ و مبتذل، و محتواهای مفید و عمیق» ذیل محور کلان «چگونگی جلب رضایت و اقبال مردم» مطرح شد که مردم بیشتر به دنبال محتوای ارزشی، فطری، مفید و عمیق هستند.
در آن جلسه ماهیت ملت ایران از منظر انسانشناختی، تاریخی، اجتماعی و آماری و نقش شبکههای مجازی در کششهای غریزی، شهوانی و وهمی بررسی و مطرح شد که بیش از 70 تا 80 درصد مردم اهل دزدی، مشروب، بیتفاوتی نسبت به ظلم، بیاحترامی به والدین، حرامخوری و حتی کشف حجاب نیستند، اما در کشمکش حوادث جهانی، کنجکاو و تشنه اطلاعات مختلفاند که دشمن از این ویژگی سوءاستفاده میکند.
همچنین با نیم نگاهی به محصولات فرهنگی تولید شده در حوزههای مختلف اعم از سینما، برنامههای تلویزیونی، کتاب و نشر و حتی فضای مجازی، این تولیدات مناسب و متناسب با بوم زیست کشور و به شدت مخاطبپسند توصیف شد که خود نشانگر علاقه عمیق ملت ایران به حقایق و ارزشهای اخلاقی، تربیتی و فطری است.
عوامل حضور ایرانیان در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی
حجتالاسلام رضا سامان با اشاره به موضوع نشست دوم و طرح این سئوال که جامعه ایرانی برای یافتن پاسخ به کدام نیازهای ذاتی، عصری، مختص تمدن غرب و تمدنی انقلاب از شبکههای اجتماعی استقبال میکند، گفت: در بحث استارتاپها و پلتفرمها، فهم مشتری و مردمشناسی محوریت دارد؛ اول مخاطب را میشناسند، [به] نیاز حیاتی او پی میبرند و از این طریق به سوی آن چیزی که میخواهند سمت و سو و آن را توسعه میدهند.
وی افزود: گرچه این سکوها را غرب ساخته است و اقتضا و زمینه پاسخ به نیازهای غربی را هم دارد، اما این لزوماً به معنای این نیست که مردم ما هم صرفاً بر پایه نیازهای غربی سراغ این شبکهها رفتند. نهایتاً غرب و شیطان نیز دست روی نقطه ضعف انسان میگذارند و ابتذال، خودنمایی، تننمایی، تجملگرایی و نگاه کالایی به زن را به بهانه جذب مشتری بر مردم تحمیل میکنند که در واقع یک حرکت تحمیلی است تا اینکه یک حرکت مردمی باشد.
پژوهشگر گروه فضای مجازی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیهالسلام در ادامه با اشاره به محتواهای فان (fun)، نیاز به تفریح و نشاط را یک نیاز ذاتی دانست و تصریح کرد: جالب است که این فانها و فکاهیهایی که مردم ما در بسیاری اوقات دارند، حول محور خانواده است؛ در صورتی که در برنامههای تیکتاک، لایکی و دیگر پویشهای طنزی، مسئله خانواده به این شدت برجسته نیست.
وی با بیان اینکه براساس تحقیقات انجام شده در شبکههای اجتماعی، مردم ایران چندان سراغ فردگرایی نرفته و جمعگرایی و به ویژه خانوادهگرایی در این فضا برجسته است، گفت: اگرچه غرب شادی را از باب فیزیولوژی یا زیستشناسی و بحث دوپامین یا آدرنالین، ترس و هیجان ایجاد و جامعه ما را هم درگیر میکند، اما این سطح از درگیر کردن مخاطب است و در عقاید و ریشههای فکری، فرهنگی و سنتها تحول خاصی صورت نمیگیرد.
حجتالاسلام سامان با اشاره به نیاز جنسی به عنوان یک نیاز غریزی و مراجعه مردم به رسانه برای رفع این نیاز، اظهار داشت: شهید آوینی میگوید که بحثهای جنسی حاشیه سینما است و آن ظرفیت قصه و چیزهای دیگر اصل کار است که به نظرم اگر روی این مسئله دست بگذاریم، مشکل حل میشود.
این فعال اجتماعی با اشاره به استقبال مردمی از پویشهای شکرگزاری از مادر و همسر، تبریک و تسلیت بین فامیل و آشنایان، تعظیم بزرگترها، حمایت از فروشندگان منصف، سرگرمیها و هنر اسلامی و بومی، طب سنتی و اسلامی، پویشهای اخلاقی مانند عفو و گذشت و خوبی کردن، سرود سلام فرمانده و آزادی زندانیان، از دیگر عوامل حضور در فضای مجازی را نیاز به دیده شدن، بحث مواسات، تراحم و تکافل اجتماعی عنوان کرد.
چهکار کنیم که روبیکا مانند اینستاگرام نشود!
در ادامه این نشست سید آرش وکیلیان پژوهشگر و کارشناس فضای، اشتراکگذاری یا ((file sharing مانند آپارات، شبکهسازی یا (networking) مانند فیسبوک، رسانههایی مانند توییتر و رسانههای اجتماعی مانند تلگرام و ایتا را از انواع کارکردهای رسانههای اجتماعی برشمرد و گفت: هر رسانه اجتماعی بر حسب کارکرد آن یک ویژگیهای خاصی و قابلیتهای مشخصی دارد که در بعضی حوزهها بهتر جواب میدهد.
وی با تمرکز بر حوزههای مربوط به پیامرسانی و شبکهسازی در رسانههای اجتماعی و کارکردهای آن و طرح بحث نیاز و تقاضا و خدمتی که در مقابل یک نیاز ارائه میشود، اظهار داشت: ما نیاز غیرواقعی نداریم یعنی هر نیازی وجود دارد، این نیاز یا خاستگاه غریزی دارد یا فطری که البته ممکن است به آن پاسخ غلط داده شود.
این پژوهشگر فضای مجازی با بیان اینکه وقتی از منظر غریزه جنسی یک نیاز ایجاد میشود، ممکن است در قالب غیرشرعی پاسخ داده شود که غلط است، نیاز جنسی را یک نیاز کاذب، فرعی یا کم اهمیت ندانست و تصریح کرد: با یک نیاز جنسی به ویژه در جوانترها مواجه هستیم که متأسفانه به صورت متعارف و در شرایط فعلی جامعه، پاسخ شرعی آن در فضای اجتماعی به سختی داده میشود.
وی با اشاره به فاصله بسیار زیادی که بین بلوغ جنسی و رسیدن به مرحله تشکیل خانواده وجود دارد، اظهار داشت: فضای عمومی نتوانسته جامعه هنجار توصیه شده متعارفی را برای این بازه زمانی به نوجوانها و جوانها ارائه دهد و در مقابل آن رفتارهای غیر شرعی رواج پیدا کرده است.
وکیلیان افزود: این مسئله در رسانههای اجتماعی منعکس میشود؛ برخی شبکههای اجتماعی با این مدل متعارف خاستگاهی را در یک طرح بازیوارسازی یا (gamification)به اصطلاح نامشروع دارد مانند نوعی رسانه اجتماعی که براساس استفاده از گرایشها و جذابیتهای جنسی طراحی و در یکی از دانشگاههای آمریکا عرضه شده بود و اثر آن در شبکههای اجتماعی فیسبوک و اینستاگرام مانند یک ژن تداوم پیدا کرد.
وی گفت: این ژن در نسل بعدی هم به تدریج تکامل پیدا کرد، مدام تقویت شد و امروز این مدل جذابیت جنسی در داخل تعداد بسیاری از محیطهای شبکههای اجتماعی که ما میشناسیم، تعبیه شده است که به لحاظ طراحی نیز خنثی نیست؛ این مدل جذابیت جنسی در کنار عدم ارائه پاسخ قابل حصول به خواسته اکثریت نوجوانها و جوانها، رویکرد به اصطلاح اغواگری و انتشار محتواهای غیراخلاقی در گروههای خاص را به دنبال خواهد داشت.
این کارشناس فضای مجازی با طرح این سئوال که اگر بخواهیم در این فضا شبکههای اجتماعی داخلی مانند روبیکا شبیه همان وضعی که در اینستاگرام است نشود، و بر مدار جذابیتهای جنسی سازمان پیدا نکند، اظهار داشت: باید یک طرح پاسخ بومی داشته باشیم که در آن چارچوب بتوانیم به آن نیاز جواب دهیم و در عین حال از آن آفات پاسخ متعارفی که در آن شبکههای اجتماعی غربی است هم دور باشیم.
وی افزود: نوع مواجهه پیامرسانی مانند ایتا در برابر جذابیتهای جنسی بسیار شدیدتر است، اما دغدغه پیامرسانی مانند روبیکا این نیست؛ اگر نتوانیم این چالش را حل کنیم، اغلب سرویسهای خارجی که استفاده میکنیم و هم داخلیهایی که توسعه پیدا میکند، آن مشکل را کم یا زیاد در خود خواهد داشت و مردم هم مبتلا خواهند شد یعنی این دیدگاه که بگوییم چون مردم خوب هستند کار بد نمیکنند، یک نگاه غیرواقعبینانه به موضوع است.
وکیلیان انتشار محتوای مناسب در رسانههای اجتماعی را یک ضرورت دانست و تصریح کرد: تا وقتی که نتوانیم در طراحی یک استراتژی به انتشار محتوای مناسب و تعبیه کار خوب اقدام کنیم، نباید انتظار داشته باشیم که محیطی مانند پیامرسان روبیکا چیزی سالم و متمایز از اینستاگرام از آب دربیاید.
دانشآموخته مدیریت راهبردی با اشاره به تهیه سند ضوابط انتشار محتوا، اظهار داشت: در این سند به نحوه مسئولیتپذیری در مورد تولید محتوا پرداخته شده اما هنوز سندی درباره پاسخ صحیح به نیازهای غریزی و یک اوقات فراغت مطلوب تهیه نشده است؛ صرفا یک سری کارهای اولیه در حال انجام است.
پاسخ حجتالاسلام مهدیزاده به چند سئوال اساسی
حجتالاسلام حسین مهدیزاده مدیر میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم که به عنوان میهمان ویژه و از طریق برخط این نشست را دنبال میکرد چند سئوال را محور سخنان خود قرار داد: چه نیازی به شبکههای اجتماعی داریم؟ آیا یک نیاز عمیقی را داریم با آن برطرف میکنیم؟ آیا نیازهای اصلی را برطرف میکنیم؟ نیازهای مدرن را برطرف میکنیم؟ آیا از نیازهای فرهنگی انقلاب که به آن انس داریم و برای ما است، استفاده میکنیم یا نه؟
وی در ادامه رسانه را به معنای متعارف و عرفی آن مدنظر ندانست و اظهار داشت: ممکن است در ذهن کسانی که رشته ارتباطات میخوانند، مسئله رساندن و رسانا بودن معنای گستردهتری داشته باشد اما آنچه که در فضای مجازی دارد رخ میدهد، فراتر از مسئله رساندن، مسئله خود فضا است.
مدیر میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم تصریح کرد: ما داریم یک فضای جدیدی از زندگی و یک کالبد جدیدی برای حیات خود پیدا میکنیم. خود مسئله فضا و مکانی که ما درآن زندگی میکنیم و کالبد حیاتی که در آن زندگی میکنیم، یکی از موضوعات مهم علم بوده است.
وی افزود: عینیتی که ما در آن زندگی میکنیم، باید و نبایدها، هنجارها، ضرورتها، احساس نیازها، احساس تعلقها، امیدها و بیمها را تبدیل به کاربری میکند، مثل اینکه ما از یک چیزی به اسم گرما و سرما بیم و امید داریم و خانهها و چهاردیواریها را برای آن اختراع کردیم و کاربری به اسم مسکونی درست کردیم؛ دنبال کار میگشتیم بازارها را درست کردیم، کارخانهها را درست کردیم، محیطهای تولید، محیطهای توزیع و همه آنچه که به آن فکر میکنیم، در این صورت تبدیل به بخشی از زندگی ما میشوند.
پژوهشگر فقه حکومتی با اشاره به اینکه یک فضای جدیدی را در زندگی تجربه میکنیم، گفت: سابق بر این فقط در یک فضای کالبدی زندگی میکردیم و یک فضای جدیدی به فضای ما اضافه شده و ما احساس میکنیم که بخشی از نیازهایی که الان داریم آنها را قبول میکنیم یا سابق بر این بودند ولی ایده برای آنها نداشتیم، این نیازها دارند در زندگی ما در فضای مجازی تامین میشوند.
حجتالاسلام مهدیزاده در ادامه از ارتباطات به عنوان نکته دومی که در این نشست لازم است درباره آن توضیح دهد، سخن گفت و اظهار داشت: ما در گذشته تاریخ همیشه در یک روابط یکسویه بودیم که یا فقط به دیگران و به طرف مقابل ارتباطمان دستور میدادیم و از او چیزی میخواستیم [که] باید برای ما انجام میداده و این یک رابطه میشده است یا اینکه یک نفر دیگر از ما یک تقاضایی میکرده است.
وی گفت: در یک کلاس درس یا در یک مباحثه، بین دو نفر که صحبت میکنند یک رابطه دو سویه برقرار است که براساس آن طرفی که در حال حرف زدن است طرف عالی، لحظه دیگری که طرف مقابل صحبت میکند، او در طرف عالی است؛ اما یک استعاره رابطهای در جامعه مدرن پیدا شد که رابطه برابر و دوسویه را معنادارکرد؛ آن هم استعاره جامعه بازار بود که از اقتصاد بازار آمد و در کل فهم اجتماعی، حکمت اجتماعی و حکمت عملی تغییر مسیر ایجاد کرد؛ یعنی مفهوم برابری عملا هیچ ایده تحققی به غیر از بازار برای خود پیدا نکرد.
مدیر میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم با بیان اینکه آزادی نه مشارکت در مصرف و نه مشارکت در اجرا، بلکه به معنای مشارکت در روابط است، گفت: مشارکت در مصرف، آزادی سطحی است. آزادیهایی نیست که انسان از آن به اقناع کامل برسد؛ آزادی به معنای اجرا هم آزادی نیست که حتی بشر بخواهد آن را به عنوان بالاترین مرتبه بداند.
وی خاطرنشان کرد: شبکههای اجتماعی میخواهند جامعه را از نظریههای سازمان به نظریههای شبکه منتقل کنند. نظریات شبکه یعنی ما از لحاظ اجتماعی تکنیک و ابزاری به دست آوردهایم که از طریق این تکنیکها و ابزارها میتوانیم قدرت را اجتماعیتر کنیم و این خبر بسیار جدیدی است؛ این خبری است که نسل من به آن به عنوان یک خبر جدید با چشمهای گرد شده نگاه میکند و باید در این نسلی که آنها آن را نسل نت و نسل زد مینامند، به دنیا آمده باشی، چراکه حرفهایی که ما میزنیم را متوجه نمیشوند.
حجتالاسلام مهدیزاده افزود: زندگی با وجود شبکههای اجتماعی از حالت سازمانی که یک خط فرمان، یک راس و یک مرکز دارد به سمت یک وضعیت با خطوط افقی بیشتر پیش میرود که در آن قدرتها به خود جامعه مدنی واگذار شده است و توسط خود آنها اداره میشود. این وضعیت آرام آرام جزئی از زندگی ما میشود و حواسمان نیست که ساختارهای بزرگ قدرت اجتماعی که در ابر شهرها و دولت-ملتها شکل گرفته، نمیتوانند با این سرعتی که ما توقع داریم، این تغییر را به نهادهای بزرگ و سنگین منتقل کنند.
وی با بیان اینکه مردم در حال تجربه کردن لایه جدیدی از آزادی اجتماعی هستند و این تجربه آنها را گیج کرده و غرب هم چیزهایی را به این بهانه از سر راه برمیدارد، گفت: با شروع فیلترینگ، دولت نه تنها برخی برنامهها مانند اینستاگرام را به سختی فیلتر کرده، بلکه صرافیها و ارزهای دیجیتال را هم سختتر از اینستاگرام فیلتر کرده است. غرب هم یک سری از محتواها که مربوط به ادیان یا نیروهای اجتماعی رقیبش بوده است را با سرعت بالا به این بهانه تحقیر میکند و سعی میکند آنها را له کند و از روی آنها رد شود که من این وضعیت را پایدار نمیدانم.
پژوهشگر فقه حکومتی در پاسخ به این سئوال که استقبال جامعه از شبکههای اجتماعی بر اساس کدام نیازها بوده است، نیاز اصلی را تجربه مشارکت و آزادی عنوان کرد و افزود: مسئله اصلی حیات اجتماعی، مشارکت و آزادی است. مسئله اول کنش، تعادل و موازنه نیروهای آن نیست، خود امکان کنش است.
وی با بیان اینکه اگر از من بپرسند که عامل اصلی وابسته شدن مردم به شبکههای اجتماعی چیست، میگویم شبکه بودن آن، اظهار داشت: شبکههای اجتماعی زندگی را مشارکتپذیرتر کرده، امکان تولید محتواهای پیچیدهتری را ایجاد میکند و به اصناف ضریب اثرگذاری بالاتر و در اصل هویت میدهد و مردم را از وضعیت انفعال به کسی که دخالت مداوم دارد تبدیل میکند.
حجتالاسلام مهدیزاده گفت: ما از لحاظ ساختاری تکنیکهای کاربردی بسیاری داریم و فضای مشارکتپذیرتری را حداقل در کف جامعه تجربه میکردیم که دنیای مدرن فاقد آنها است، اما آنچه که الان به عنوان ابزارهای جدید روی کار میآید، یک وضعیت شبکهای بسیار گستردهتر میآورد و مطمئنا ما بهتر از nation state که در انقلاب ۵۷ و در قانون اساسی خود کنترل کردیم میتوانیم به آن ایده دهیم و از آن بهتر میتوانیم آن را کنترل کنیم.
وی با بیان اینکه ابزارهای پولی، ابزارهای مالی، کالای واسط، همه اینها در حال تبدیل به شبکه شدن هستند، خاطرنشان کرد: در این فضا تنها نیازهای غریزی و معطوف به حیات و دنیا نیست که می تواند تبدیل به نیاز شود، بلکه نیازهای مؤمنانه را هم میتوان تبدیل به نیاز کرد.
چرایی حضور در شبکههای اجتماعی و ضرورت بومیشدن آنها
در بخش دیگری از این نشست مهندس مجید لسانی دیگر کارشناس عرصه فضای مجازی، سخن خود را در پاسخ به دو سئوال چرایی حضور مردم در شبکههای اجتماعی و چرایی ضرورت بومی شدن شبکه های اجتماعی آغاز کرد و گفت: یکی از کاربردهای شبکه های اجتماعی اخبار و اطلاع از وقایعی است که اتفاق می افتد؛ مردم اخبار را از شبکه های اجتماعی با سرعت بیشتری دریافت می کنند.
وی البته اینگونه دریافت اخبار از شبکه های اجتماعی را آسیب زا خواند و اظهار داشت: این آسیب به علت وجود حجم بسیاری از اخبار نامعتبر و شایعات است.
این پژوهشگر فضای مجازی دومین کاربرد شبکه های اجتماعی را جنبه تفریحی آن عنوان و ابراز کرد: حجم جذابیت های تفریحی در شبکه های اجتماعی، کاربران را با سلایق مختلف به سمت خود جذب می کند به ویژه که هوش مصنوعی این شخص را با سلایق خود مرتبط می کند؛ این موضوع سبب میشود که جذابیت برای او به شدت بالا برود و این تفریحات مختلف آسیب زا بوده و شخص را گرفتار می کند.
ارتباط با خانواده و دوستان و خبر رسانی به نزدیکان، آموزش و ارائه مطالب سهل الهضم، ساده و جذاب، گفتگو و تبلیغ اندیشه به نقاط دور و نزدیک و تبلیغات کالا و خدمات از دیگر مواردی بود که مهندس لسانی سبب حضور مردم در شبکه های اجتماعی دانست و افزود: بسیاری از مردم شبکه های اجتماعی را بستر مناسبی می بینند که با یک هزینه پایین بتوانند کالای خودشان را تبلیغ بکنند.
وی نیاز به بومی شدن شبکه های اجتماعی را با توجه به امکاناتی که پیش روی کاربران خود قرار می دهد مورد تأکید قرار داد و گفت: یک بعد مسئله، مسائل امنیتی و حاکمیتی است. وقتی از یک شبکه خارجی استفاده می کنید مثل اینکه یک بعد از حاکمیت را از دست دادی و این معلوم نیست که در آینده جامعه تو را به چه سمتی ببرد و هر چه که می گذرد قوت، قدرت، کنترل و نظارت بیشتری را با توجه به سلایق افراد به دست می آورند.
پژوهشگر فضای مجازی وجه دیگر ضرورت بومی شدن شبکه های اجتماعی را حضور لشکرهای سایبری و ربات ها عنوان کرد و با اشاره به پیشرفت بسیار زیاد هوش مصنوعی و پرورش زبان طبیعی، اظهار داشت: رونمایی از نسخه چت جی بی تی نشان داد که شما هر سئوالی از ربات بپرسید، مشابه انسان جواب می دهد.
از دیگر دلایل ضرورت بومی شدن شبکه های اجتماعی که مهندس لسانی به آن اشاره کرد از دست رفتن حاکمیت فرهنگی یک کشور و عدم آزادی جریان انقلابی برای فعالیت در این فضا بود که وی در این زمینه گفت: جریان انقلابی در شبکه های اجتماعی آزادی ندارند، صفحات و مطالب آنها به دلیل واهی فیلتر می شود.
وی در ادامه اعتیاد آور بودن و گرفتن تمرکز از کاربران به ویژه بچه های کم سن و سال را به عنوان برخی دیگر از آسیب های شبکه های اجتماعی خارجی مطرح کرد.
عدم وجود ارتباط با مبانی توحیدی در بین متولیان سکوهای داخلی
در بخش دیگری از این نشست حجت الاسلام میریپور دیگر پژوهشگر فضای مجازی درباره توصیف فضای مخاطب و نیازهای مردم گفت: شاید برای همه ما این اتفاق افتاده باشد که وقتی آن لایه های اولیه ارتباطی کنار می رود و به آن عمق ارتباط ورود می کنیم، دیگر مباحث سطحی و بحث های مادی یا مالی یا مشکلات رنگ می بازد و فرد به فضای درد و دلی ورود می کند؛ مانند دغدغه های عاطفی و نیازها یا خلاهای روحی- روانی که منبعث از مشکلات فردی، مشکلات خانوادگی، مشکلات ارتباطی و تعاملی و مانند آن است.
وی با بیان اینکه ریشه بسیاری از این عوارض و انحرافات به مشکلات جسمی یا روانی فرد برمی گردد، اظهار داشت: ریشه این ماجرا نیاز به ارتباط با خداست؛ یعنی آن گمشده فطری که اتفاقاً جهانی است و همه انسان ها در سراسر عالم به دنبال آن هستند اما در مصداق آن به اشتباه می افتند.
این فعال شبکههای اجتماعی با بیان اینکه موضوع ارتباط با خدا بسیار مهم است اما در نظرسنجی ها و پایش ها به خوبی منعکس نمیشود و بسیاری از شاخصها از این نیازهای حقیقی پشتیبانی نمیکند، تصریح کرد: برای شناخت این نیازها باید به یک منبعی مراجعه کنیم که در واقع به همان بحثهای انسان شناسانه برمیگردد؛ یعنی معصوم وقتی درباره نیاز به ایمان صحبت میکند، طریق انسانیت را پیموده و به اوج آن رسیده و میداند که من انسان از بدو تولد تا آخر زندگی خود به دنبال چه هستم، چه نیازهایی دارم، چه چیز را باید دنبال کنم.
وی با اشاره به روایتی از امام کاظم (ع)، نیازها را به چهار دسته تفریح، ارتباط با خدا، کسب روزی و ارتباط با هم نوعان تقسیم کرد و گفت: متاسفانه در بین متولیان و مجریان سکوهای داخلی، ارتباط با مبانی توحیدی و نظریات اسلامی و ارتباط با علما وجود ندارد، بنابراین وقتی به میدان میروند تحت تاثیر قرار میگیرند.
حجتالاسلام میریپور با بیان اینکه بحث فضای مجازی را نمیتوان مستقل از کلان منظومهها، نظامات اجتماعی و رویکرد تمدنی که انقلاب دارد، لحاظ کرد، اظهار داشت: در سطح گستره جهانی هم همین است؛ در این گستره انگیزه توسعه شبکههای اجتماعی از نیازهای عموم بشریت نمایندگی نمیکند. بازار آزاد و بحث اقتصاد غربی در فضای مجازی بومی شده و شبکههای اجتماعی نیز آن را دنبال میکنند.