به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام)، نشست علمی «پدر دختری» با موضوع «نقش پدران در پیشگیری از موقعیت‌های آسیب‌زا، به‌ویژه رفتارهای پرخطر با تأکید بر تجربه زیسته مشاوران»، در چارچوب سلسله نشست‌های علمی پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام و با حضور و ارائه‌ی حجت‌الاسلام دکتر حجت‌الله صفری، برگزار گردید. این نشست با هدف بررسی و تحلیل علمی و روان‌شناختی جایگاه پدر در تربیت دینی و اجتماعی دختران و نقش مستقیم او در جلوگیری از آسیب‌های رفتاری نوجوانان دختر، طراحی و اجرا شد.
دکتر صفری که دارای سال‌ها تجربه عملی در حوزه مشاوره اجتماعی و روان‌شناسی تربیتی است، هم‌اکنون مدیریت «کلینیک تخصصی آمین» در شهر مقدس قم را برعهده دارد. او با اتکا به مطالعات میدانی و داده‌های مستند به پرونده‌های درمانی و مشاوره‌ای، در این نشست به بیان زوایای پنهان نقش پدر در سلامت روانی و اخلاقی دختران پرداخت.
محور اول: ضرورت بازشناسی نقش پدر در نظام تربیتی خانواده
در ابتدای سخنان خود، دکتر صفری با اشاره به اهمیت موضوع تربیت دختران در بستر خانواده، تصریح کرد که بسیاری از چالش‌های رفتاری نوجوانان ریشه در فقدان ارتباط صحیح والدین به‌ویژه پدر با فرزندان دارد. او خاطرنشان کرد: ما در مراکز مشاوره‌ای، با والدینی روبرو هستیم که غالباً از شدت و نوع انحرافات رفتاری فرزندانشان شوکه می‌شوند، چرا که از وضعیت واقعی زندگی فرزندان خود کاملاً بی‌اطلاع بوده‌اند.
دکتر صفری تأکید کرد که رابطه پدر با دختر نباید صرفاً به بُعد نظارتی محدود شود، بلکه باید بر پایه‌ی انس، محبت، آموزش و تأدیب متعادل، شکل بگیرد؛ همانگونه که در حدیث نبوی آمده است:
«رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَعَانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ»
(خدا رحمت کند پدری را که به فرزند خود کمک کند در راه نیکی کردن.)
محور دوم: روایت واقعی «داستان ثریا» و نقش سبک‌های فرزندپروری
در بخش دوم سخنرانی، دکتر صفری به تحلیل یکی از پرونده‌های کلینیک با عنوان «داستان ثریا» پرداخت. وی با رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای و بدون افشای هویت مراجع، بخشی از روند زندگی دختری را شرح داد که از دوران نوجوانی با محدودیت‌های شدید پدر مواجه بوده و به دلیل تجربه ترس، سرکوب، حبس خانگی، عدم درک متقابل، و بی‌اعتمادی، به رفتارهایی همچون ارتباط‌های مجازی ناسالم، سوءاستفاده مالی از مردان، اختلال در هویت جنسی و نهایتاً اقدام به خودکشی روی آورده بود.
نکته کلیدی در این پرونده، نقش سبک فرزندپروری مستبدانه در شکل‌گیری این رفتارهای پرخطر بود. در تحلیل این سبک تربیتی، دکتر صفری چنین اظهار داشت: والدی که مبنای تربیتش تهدید، ترس و کنترل افراطی است، ناخواسته فرزندی را تربیت می‌کند که یا به‌دروغ و پنهان‌کاری پناه می‌برد، یا به‌شدت پرخاشگر و گریزپا می‌شود.
محور سوم: ویژگی‌های روان‌شناختی دوران نوجوانی
در ادامه نشست، دکتر صفری با تمرکز بر تجربه‌های مشاوره‌ای خود، به تبیین چهار ویژگی روانی مهم در دوران نوجوانی پرداخت که نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای دختران نوجوان دارند. وی «کنجکاوی شناختی و رفتاری»، «هیجان‌طلبی و میل به تجربه‌های تازه»، «نیاز به تأیید گروه همسالان» و «تمایل به اثبات استقلال و هویت شخصی» را از جمله شاخصه‌های این دوره دانست و تأکید کرد که درک صحیح این ویژگی‌ها از سوی پدران، می‌تواند در پیشگیری از ورود فرزندان به موقعیت‌های آسیب‌زا بسیار راه‌گشا باشد.
وی با بیان اینکه این ویژگی‌ها در همه نوجوانان طبیعی و فراگیر است، تأکید کرد که رفتار پرخطر، صرفاً یک انحراف نیست، بلکه واکنشی به عدم درک متقابل والدین و ناتوانی خانواده در مدیریت هیجان‌های نوجوان است.
محور چهارم: خطاهای رایج والدین در برخورد با بحران‌های فرزندان
در بخش مهمی از نشست، دکتر صفری به بررسی خطاهای شناختی رایج والدین پرداخت که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر رابطه والدین و فرزندان داشته باشد. این خطاها شامل «شخصی‌سازی»، که والدین گمان می‌کنند خطای فرزند تنها محصول ناتوانی شخصی آن‌هاست؛ «فاجعه‌سازی»، که واکنش‌های افراطی والدین منجر به ایجاد حس شرم یا طرد در فرزند می‌شود؛ «برچسب‌زنی»، که والدین صفات منفی همچون «هرزه»، «بی‌ادب» یا «بی‌آبرو» را به نوجوان نسبت می‌دهند؛ و «نگاه صفر و صدی»، که در آن والدین فرزند را یا کاملاً پذیرفته یا کاملاً طرد می‌کنند، می‌باشد. دکتر صفری تأکید کرد که این خطاها می‌تواند رابطه سالم و مثبت بین والدین و فرزندان را تخریب کرده و نوجوانان را به سمت محیط‌های ناسالم و رفتارهای پرخطر سوق دهد.
وی این خطاها را عامل اصلی دوری فرزند از خانواده و پناه بردن به محیط‌های ناسالم دانست.
محور پنجم: توصیه‌های عملی به والدین در مواجهه با بحران
در بخش پایانی نشست، دکتر صفری راهکارهایی کاربردی و قابل اجرا برای والدین به‌منظور بهبود رابطه با فرزندان و مدیریت بحران‌های تربیتی ارائه داد. این راهکارها شامل کنترل هیجانات لحظه‌ای بود، بدین معنی که والدین باید پیش از هر واکنش، خود را آرام کرده و از قضاوت سریع بپرهیزند. همچنین برقراری گفت‌وگوی صمیمانه و بدون قضاوت، تفکیک بین خطا و شخصیت فرزند، استفاده از رفتارهای بزرگوارانه به‌جای برخوردهای تحقیرآمیز، بازسازی اعتماد از دست‌رفته و همراهی در فرآیند حل مسئله و نظارت غیرمستقیم و هوشمندانه بدون ایجاد حس تجسس یا مچ‌گیری از دیگر توصیه‌ها بود. دکتر صفری تأکید کرد که رعایت این اصول می‌تواند کمک شایانی به تقویت روابط خانوادگی و جلوگیری از بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانان کند.
پاسخ به پرسش‌های مخاطبان و جمع‌بندی
در پایان جلسه، به پرسش‌هایی درباره‌ی مرز بین نظارت و تجسس، میزان خوش‌بینی نسبت به فرزندان، و نحوه مدیریت رفتارهای پرخطر در فضای مجازی پاسخ داده شد. دکتر صفری تأکید کرد: ما نه باید بدبین باشیم و نه خوش‌خیال. آنچه مورد نیاز است، نظارت هوشمندانه، همدلانه و آگاهانه است؛ نه کنترل خشن، نه تغافل غیرمسئولانه.
مدیر «کلینیک تخصصی آمین» در شهر مقدس قم به لزوم هماهنگی تربیتی بین پدر و مادر اشاره کرد و هشدار داد که تناقض در رویکرد والدین موجب سوءاستفاده فرزندان و نهادینه شدن بی‌نظمی تربیتی خواهد شد.
نشست علمی «پدر دختری» با ارائه‌ای روان‌محور، بومی‌سازی‌شده و متکی بر تجربه‌ی میدانی، توانست تصویری واقع‌بینانه از چالش‌های تربیت دختران در عصر حاضر ارائه دهد. حضور فعال مخاطبان، پرسش‌های دقیق و فضای تعاملی نشست، نشان از ضرورت تداوم چنین جلساتی برای بازآموزی والدین و مربیان داشت.
در پایان، برگزارکنندگان نشست از دکتر صفری به‌عنوان یکی از مشاوران پیشرو در حوزه آسیب‌های اجتماعی و مطالعات خانواده، قدردانی کردند و ابراز امیدواری نمودند که محتوای این جلسه به‌صورت مجموعه‌ای آموزشی در اختیار والدین و معلمان سراسر کشور قرار گیرد.