به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیهالسلام)، پرسش، پاسخ و شبهه، از قدیمی‌ترین شیوه‌های ارتباط معرفتی در تاریخ اسلام‌اند؛ اما در دنیای امروز، با گسترش جنگ‌های شناختی و ابزارهای پیچیده شبهه‌افکنی، پاسخ‌گویی صرف به پرسش‌ها کفایت نمی‌کند. ما در عصری زندگی می‌کنیم که پاسخ‌گویی، خود به یک میدان جهاد علمی و فرهنگی تبدیل شده و نیازمند هوشمندی، مهارت، بینش و طراحی استراتژیک است. کتاب «ماهر جواب» در چنین فضایی شکل گرفته؛ کتابی که تلاش می‌کند نه‌تنها دانشی نظری در این زمینه ارائه دهد، بلکه با بهره‌گیری از تجربه‌های واقعی پاسخ‌گویان، الگویی عملیاتی، ساختاریافته و بومی برای مواجهه با پرسش‌ها و شبهات عرضه کند.
این کتاب حاصل یک پژوهش ترکیبی است که از چهار روش کلیدی بهره می‌برد: مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای برای استخراج مفاهیم نظری، مصاحبه‌های میدانی با کارشناسان و مبلغان، تحلیل مضمون برای پردازش یافته‌های تجربی، و در نهایت روش تحقیق تکاملی برای طراحی مدل نهایی. نویسنده در این مسیر از دانش پاسخ‌گویان باتجربه بهره گرفته و با رصد میدان‌های واقعی پاسخ‌گویی، به شناخت لایه‌های پنهان و پیچیده این عرصه دست یافته است.
مرکز ثقل کتاب، الگویی است به نام «مجیب»؛ الگویی سه‌وجهی که از تحلیل دقیق سه رکن «پرسش»، «پرسشگر» و «پاسخ‌گو» شکل گرفته است. در این الگو، پرسش‌ها از حیث قالب، خاستگاه، نیت، لحن، و فضای طرح مورد تحلیل قرار می‌گیرند. همچنین پرسشگران به‌صورت گونه‌شناسی شده (از پرسشگر متعهد تا معاند) بررسی می‌شوند و برای پاسخ‌گو نیز مجموعه‌ای از ویژگی‌های دانشی، بینشی و مهارتی استخراج شده که هم حوزه گفتار را پوشش می‌دهد و هم نوشتار را. این الگو به طلاب و کنشگران کمک می‌کند تا نه‌تنها بتوانند درست پاسخ دهند، بلکه بتوانند به شکل فعالانه در میدان شبهه‌زدایی و روشنگری وارد شوند.
«ماهر جواب» تنها یک مجموعه نکات نیست، بلکه ترکیبی هوشمندانه از دانش نظری و تجربه میدانی است. فصل نخست کتاب به تعریف مفاهیم کلیدی مانند سؤال، شبهه، استفتاء، پاسخ، دین و تجربه‌نگاری اختصاص دارد؛ فصل دوم به ضرورت پاسخ‌گویی از دیدگاه قرآن، روایات، اندیشمندان، نیاز اجتماعی و فضای رسانه‌ای معاصر می‌پردازد؛ و فصل سوم نیز به طراحی و شرح «الگوی مجیب» اختصاص یافته است. نویسنده با درک عمیق از میدان واقعی کنش تبلیغی و فرهنگی، از دیدگاه صرفاً نظری فراتر رفته و تلاش کرده است تا پاسخی برای «چگونگی پاسخ‌گویی» طراحی کند.
یکی از مزیت‌های این کتاب، توجه به عرصه‌های نوپدید همچون فضای سایبری و شبکه‌های اجتماعی است. پاسخ‌گویی در این فضاها نه‌تنها از نظر محتوا، بلکه از نظر قالب، سرعت، و مخاطب تفاوت‌های جدی با میدان‌های سنتی دارد. کتاب با تحلیل این تفاوت‌ها، ابزارها و راهبردهایی متناسب با هر فضا پیشنهاد می‌دهد و حتی به موضوع پاسخ‌گویی به پرسش‌های غیرمسلمانان نیز توجه کرده است. از این رو، کتاب نه‌فقط برای مخاطبان حوزوی، بلکه برای کنشگران فرهنگی، فعالان جهاد تبیین، اساتید و دانشگاهیان نیز منبعی مفید و قابل استفاده است.
اثر حاضر همچنین از پشتوانه‌های علمی و میدانی ارزشمندی برخوردار است. از جمله گفت‌وگوهای هدفمند با حجت‌الاسلام سید محمدحسین راجی، حجت‌الاسلام دکتر سید حسن هاشمی جزئی، حجت‌الاسلام روح‌الله جلالی و مهندس شکوهیان‌راد که همگی از کارشناسان برجسته حوزه پاسخ‌گویی و جهاد تبیین هستند. مجموعه این گفت‌وگوها به غنای محتوایی و کارآمدی عملی کتاب افزوده است.
نویسنده کتاب، حجت‌الاسلام محمد پورنوروز، دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی فرهنگی، عضو فعال کارگروه تجربه‌نگاری پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیهالسلام) و پژوهشگری دغدغه‌مند در عرصه پاسخ‌گویی و جهاد تبیین است که در این اثر تلاش کرده تا حاصل سال‌ها پژوهش و میدانداری خود را در قالبی روشمند ارائه دهد.
این کتاب را می‌توان نمونه‌ای موفق از «پژوهش مسئله‌محور» در حوزه علوم اسلامی دانست؛ اثری که از جنس نیاز واقعی جامعه طراحی شده و می‌کوشد با نگاهی واقع‌گرایانه، راهکارهایی برای ارتقای توان پاسخ‌گویی دینی در سطوح مختلف فرهنگی و تبلیغی ارائه کند. از همین رو، نه‌تنها یک متن علمی، بلکه یک راهنمای عملی برای همه آنان است که در صف اول تبیین، دفاع از دین، و مقابله با شبهه فعالیت می‌کنند.
کتاب «ماهر جواب: کنش هوشمندانه در مواجهه با پرسش و شبهه» اثر محمد پورنوروز در قطع رقعی، 204 صفحه و شمارگان 500 نسخه به تازگی توسط انتشارات پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم منتشر شده است.
نسخه چاپی کتاب از طریق فروشگاه اینترنتی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیهالسلام) قابل تهیه است.
🌐 www.pbshop.ir |
☎ | 09108104571