نشست جایگاه مشاوره دینی در حوزه علمیه  از سوی پژوهشکده باقرالعلوم(ع) با بررسي مباحثی همچون چیستی و چرایی و ضرورت مشاوره دینی، تاریخچه مشاوره دینی در کلام معصومین(ع)، مبلغان و مشاوره دینی، وضعیت مشاوره‌های موجود، سازوکارهای ورود حوزه به مشاوره دینی برگزار شد.

در اين نشست حجت الاسلام علي نقي فقيهي با اشاره به جايگاه مشاوره ديني در حوزه هاي علميه گفت: مشاوره ديني يك مفهوم خاص دارد كه امور اعتقادي، عبادي و مسائل خاص از دين را مورد بررسي قرار مي دهد.

اين عضو هيئت علمي دانشگاه قم با اشاره به اينكه مشاوره از صدر اسلام تا كنون مطرح است خاطر نشان كرد: هر مسئله يا مشكلي كه در جامعه و مركز مشاوره مطرح مي شود اسلام براي آنها راه حل هايي دارد.

وي خاطر نشان كرد: ابتدا بايد مباني مشاوره اسلامي را بررسي كرد و اين مباني چند مسئله دارد اولا : اسلام دين فردي نيست و يك دين اجتماعي و جامعه اي است و دين مي خواهد هدايت و مشكلات جامعه را تا روز قيامت بر عهده بگيرد. پس معناي آن اين است كه مسائلي كه در اين خصوص وجود دارد در دين وجود دارد و بايد يك طلبه آن را استخراج كرده و عملياتي كند.

نكته دوم: به چه دليلي از علم استفاده مي كنيم و مي گوييم اين اسلامي است؟ يكي از ابزار تحقيق از ديدگاه دين، علم و تجربه است و آنچه دين مطرح مي كند تجربه همانند علم يقيني عمل مي كند و تجربه كاشف واقعيت ها مي تواند باشد اگر تجربه علمي واقعا تجربه علمي باشد. و اگر مباحثي علمي باشد حجت است و حجيت در ديدگاه ديني، اعتقادات و مباني علم براي ما مي تواند قرار گيرد.

* نگاه معصومين(ع) به مشاوره

وي در پاسخ به اين سوال كه معصومين(ع) چگونه به مشاوره نگاه مي كردند؟ گفت: پيامبر اسلام(ص) و تمامي ائمه(ع) در خصوص مشاوره طوري عمل مي كردند تا فرهنگ مشاوره را در جامعه ايجاد و در همه افراد اين فرهنگ نهادينه شود. و روايات زيادي آمده است پيامبر و ائمه(ع) تنها طرف مشاوره قرار  نگرفتند بلكه خودشان نيز  در برخي امور مشاوره انجام مي دادند با وجود اينكه  از حقايق آگاهي كامل داشتند و نيازي به مشاوره مردمي نداشتند.

اين استاد  حوزه ودانشگاه گفت: پيامبر اكرم(ص) از مردم مشاوره مي گرفتند و نظر آنها را در خصوص مسائل جويا مي شد مثلا در جنگ بدر در خصوص جنگیدن ،با مردم مشاوره كرد و چون جمع تصميم بر جنگ گرفتند ايشان نيز قبول كرد.

وي افزود: امام رضا(ع) در مسئله اي با فردي از اصحابش به مشاوره پرداختند و او شگفت زد شد و گفت آيا شما با من به مشاوره مي پردازيد و از من چيزي مي خواهيد امام رضا(ع) فرمودند: سنت و رويه پيامبر اين بود كه با اصحابش به مشورت مي پرداختند و بعدا تصميم مي گرفتند.

وي گفت: نبايد علم روانشناسي و علوم ديگر را كنار گذشت و فقط از اسلام استفاده كرد بلكه در علم مشاوره بايد اولا روانشناسي را شناخت و بعد با اصولي آن را استخراج كرد و در كنار دين به مشاوره پرداخت.

وي با اشاره به تعريف مشاوره از "راغب اصفهاني" گفت: مشاوره يعني يكي به ديگري مراجعه كند و مشكل آن را حل كند و تعبير دوم آن مشاوره يعني «هدايت» است.

*ماهیت مشاوره

وي خاطر نشان كرد: ماهيت مشاوره دو چيز است اولا تشخيص مشكل: تشخيص خصوصيات، نقاط قوت و ضعف فرد مقابل  دوما هدايت و پرورش: چگونه مي تواند مشكلش را حل كرد و آن را پرورش و رشد داد تا مشكل حل شود.

* مشاوره اسلامي و مفهوم آن

در ادامه اين نشست مبين صالحي از اساتید دانشگاه با بيان اينكه در مشاوره ديني با دو اصطلاح مواجه هستيم كه يك بخش مشاوره و بخش ديگر آن ديني بودن است و امروز مردم با شنيدن مشاوره كمتر به مشاوره ديني فكر مي كنند گفت: كلمه مشاوره كه امروز استفاده مي شود با 14 قرن پيش فرق مي كند در متون اسلامي مشاوره به معناي عام است مي تواند مشاوره در امور فقهي، مسائل ديني، ارتباطي ، تربيتي باشد.

این کارشناس امور اجتماعی در خصوص ديني بودن مشاوره گفت: آيا بايد ببينيم مشاوره فقط بر اساس دين و شرع  باشد يا بر اساس مباني و اصولي كه از متون اسلامي تدوين شده و بر اساس آن روش و فرآيند را استخراج كرد و شاخه اي مشاوره را ايجاد كرد به عنوان مشاوره اسلامي كه امروزه در حوزه مطرح است.

وي درپاسخ به آيا شما به وجود مشاوره اسلامي اعتقاد داريد؟ و مشاوره اسلامي به چه مفهومي است؟ گفت: اگر علم مشاوره كه بر اساس تحقيقات است صورت گرفته باشد كنار رود و فقط بر اساس متون اسلامي به آن نگاه كنيم قابل قبول نيست. مثلا در علم پزشكي پيشرفت هاي كه غرب به آن دست يافتند كنار گذشت درست نيست.

صالحي خاطر نشان كرد دين اسلام، قرآن و سنت در خصوص انسان و ويژگي هاي آن بحث هاي زيادي مي كند  و به خوبي نارسايي و خوبي هاي انسان را مي شناسد و نيز درمان آن را نيز مي داند و ما بايد بر اساس آن اصولي را طراحي كنيم و به مردم مشاوره بدهيم.

وي در خصوص مشاوره اسلامي گفت: مشاوره يعني كمك به محيط و ظرفيت ها فرد و شناسايي آن و برطرف كردن مشكل بوجود آمده كه بايد از مباني اسلامي استخراج كرد و پاسخگو شد.

وي مشاوره را يك ضرورت در حوزه علميه قلمداد كرد و گفت: دين اسلام ظرفيت استخراج اصول و فرع را بر اساس آيه و روايات را دارد و اگر استفاده كنيم شكر نعمت كرده و اگر هم از آن استفاده نكنيم كفران نعمت كرده ايم.

این پژوهشگر اجتماعی انتظارات مردم را حل مشكلاتشان از مشاوره ديني و اسلامي دانست و افزود: حتي در تبليغ، روحانيون مورد مشاوره قرار مي گيرند و اين ضرورت مشاوره اسلامي است و يك روحاني بايد از مشاوره اسلامي اگاهي كامل داشته باشد تا مشكلات مردم را حل كند .

*تفاوت مشاوره با راهنمایی

وي اضافه كرد: مشاوره و راهنمايي با هم تفاوت دارند. چرا كه راهنمايي يك مفهوم عام است و هر طلبه انجام مي دهد ولي مشاوره بين افراد است و در تشخيص مشكل، شناخت فرد و عواملي باعث مشكل شده است و هدايت آن است كه در راهنمايي وجود ندارد.

وي با اشاره به اينكه در مشاوره هدايت و رهبري به كار مي رود و  فراتر از راهنمايي است. گفت: مشاوره علمي بايد با اصول و مباني اسلامي مطابقت داشته باشد تا به نتيجه برسد و يك بحث عام نيست.

اين استاد دانشگاه خاطر نشان كرد: در مشاوره بايد مشكلات جامعه بر اساس اصول و تكنيك هاي اسلامي نتها