بُسر بن أرطاة [1]

بُسْر فرزند ارطاة و كنيه اش ابوعبدالرحمان بود. وى از قبيله قريش و از تيره بنى مَعيص بن عامر بن لُؤَى بن غالب شمرده مى شد. به اختصار او را بسر بن ارطاة عامرى مى گفتند. در سال نهم هجرى در مدينه متولد شد [2] . بسر بن ارطاة يكى از فرماندهان خون آشام و بى رحم معاويه و از سرسپردگان امويان به شمار مى رود كه فعاليت هاى سياسى قابل توجهى در زمينه فساد و تباهى جامعه آن روز داشته است. وى نقشى چشم گير در عرصه ى سياسى دوران خلافت معاويه ايفا كرد. ابن ابى الحديد مى گويد: همان نقشى كه مسلم بن عقبه در حمله به مدينه و واقعه حرّه براى يزيد داشت ، همان نقش را بسر براى معاويه در حمله به حجاز و يمن بازى كرد [3] .  در مورد صحابى بودن بسر بن ابى ارطاة ميان مورخان اختلاف وجود دارد [4] .  حضور وى در صحنه هاى سياسى و نظامى از دوران عمر و عثمان گزارش شده است [5] .  او در جنگ صفين با سعيد بن قيس هماوردى كرد و به شيوه ى عمرو عاص از مقابل امام على7 گريخت [6] . سایر محورهای این مقاله که محقق محترم آن را نورد بررسی قرار داده است عبارتند از:

1. بسر در زمان حيات پيامبر9
2. روايات منتسب به بسر
3. بسر ومحل سكونت
4. بُسر در عصر خلافت عمر و عثمان
5. بسر و معاويه
6. بسر و جنگ با مصر
7. بسر و جنگ صفين
8. بسر و ماموريت ويژه معاويه
9. بسر و توصيه هاى معاويه
10. جنايات بسر در مدينه
11. پيش بينى ابوذر از جنايات بسر
12. جنايات بسر در مكه
13. منطقه تباله و جنايات بسر
14. جنايات بسر در شهر طائف
15. قتل و غارت در حضرموت
16. بسر و جناياتش در نجران
17. بسر در قبيله همدان
18. سفاكى و بى رحمى در صنعا
19. توبيخ عبيداللَّه بن عباس و سعيد بن نمران
20. امان نامه معاويه
21. اطلاع يافتن امام على7 از جنايات بسر
22. نفرين اميرالمؤ منين على7 بر عليه بسر
23. اقدام امام على7 براى مقابله با جنايات بسر
24. بُسر در عصر امام حسن7
25. همكارى ابوهريره با بُسر
26. سرانجام بُسر [7]

[1]. محقق و نویسنده : محمد ایوب کاظمی .

[2]. جمهره انساب العرب ، ابن حزم:170 ; الاستيعاب ، ابن عبدالبر1 : 157 .

[3]. شرح نهج البلاغه ،ابن ابى الحديد2: 18.

[4]. تاريخ مدينة دمشق ، ابن عساكر 10: 144.

[5]. اسدالغابه ، ابن اثير 1: 213.

[6]. الاستيعاب ، ابن عبدالبر1: 165.

[7]. جهت توضیح بیشتر رک:جلد چهارم دایره المعارف صحابه پیامبر