به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام)، کتاب «آزادی در زندان» که به قلم الناز قاسمی به نگارش درآمده است، به بررسی و تحلیل فعالیت‌های تبلیغی، تربیتی و فرهنگی یک روحانی جوان در زندان شهر سلماس، واقع در استان آذربایجان غربی می‌پردازد و ابعاد مختلف این تجربه منحصربه‌فرد را مورد کاوش قرار می‌دهد.
این اثر که در ۱۲۲ صفحه و در شمارگان ۳۰۰ نسخه منتشر شده است، به بیان اهمیت فعالیت‌های روحانی جوانی می‌پردازد که در محیط دشوار و بسته زندان سلماس، توانسته است فراتر از قالب‌های معمول اداری عمل کند. رویکرد وی منجر به برقراری ارتباطی فکری و روحی عمیق، اثرگذار و کاربردی با زندانیان شده و از جمله نکات برجسته آن، تأثیرگذاری بر قشر «سیاه و خاکستری جامعه» است.
هدف این پژوهش، کاوش دقیق در ابعاد تبلیغی و شیوه‌های نوآورانه ارتباط‌گیری این روحانی جوان با زندانیان است که با بهره‌گیری از خلاقیت‌های شخصی در روش‌های تبلیغی، موجب افزایش چشمگیر تأثیرگذاری بر مخاطب شده است. او از مفاهیم سنتی دینی نظیر اهل بیت (علیهم‌السلام) و قرآن کریم به عنوان بستر اصلی فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی خود استفاده کرده است.
این روحانی توانسته است در محیط خاص زندان، تأثیری عمیق بر تغییر رفتار و جهت‌گیری کنش اجتماعی مخاطبان خود بگذارد. الگوی تبلیغی و رفتاری ایشان، که با تکیه بر نتایج ملموس میدانی شکل گرفته، از قابلیت تکرار و بهره‌برداری در میان اقشار خاص جامعه برخوردار است. از این رو، این تجربه می‌تواند الهام‌بخش و راهگشای فعالیت‌های تبلیغی مشابه در محیط‌های دشوار باشد.
کتاب «آزادی در زندان» بر این ایده تأکید می‌کند که هدف اصلی از ایجاد زندان‌ها، «تنبیه و اصلاح‌گری» است که باید به تغییر رفتار در زندانیان منجر شود. اگرچه دور کردن افراد از اجتماع برای کاهش خطرات یا حفاظت و نگهداری نیز از دلایل حبس است، اما زندان در حقیقت ابزاری اصلاح‌گر و مؤثر در رفتار افراد است و نه صرفاً عامل آزار روحی که به کینه‌توزی بینجامد.
بر این اساس، کاهش آسیب‌ها در محیط زندان نیازمند «انسجام برنامه‌های دینی و فرهنگی» است. فعالیت فکری و فرهنگی، مهم‌ترین بخش فعالیت در زندان محسوب می‌شود و سایر فعالیت‌ها باید در راستای آن معنا یابند. ندامت، جامعه‌پذیری، و اصلاح تفکرات و رفتار، همگی نیازمند فعالیت فکری و فرهنگی هستند و بدون آن، بستر زندان می‌تواند فرد را از این اهداف دور کند.
بنابراین، فعالیت‌های فرهنگی باید در زندان از اولویت بالایی برخوردار باشند. در راستای اصلاح و تربیت افراد، دقت و ظرافت بیشتری در مسائل فرهنگی باید صرف شود. این کتاب حتی بیان می‌دارد که در زندان‌ها، امنیت فرهنگی بر امنیت تأمینی اولویت دارد؛ چرا که تأثیر کار فرهنگی و بهداشت روان، موجب اصلاح رفتار زندانی شده و ظرفیت اصلاح و تربیت را ارتقا می‌دهد.
این اثر با استناد به آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، بر ضرورت افزایش و انسجام برنامه‌های دینی و فرهنگی تأکید می‌کند. مسئولان فرهنگی موظفند با برنامه‌ریزی منظم و منسجم، موجبات اصلاح و تربیت واقعی زندانیان را فراهم سازند. کار تبلیغ در زندان‌ها دشوارتر است، اما معنویت و روحانیت این کار و ثواب معنوی آن بیشتر خواهد بود.
در این مطالعه، از رویکرد خاص و متمایز «تجربه‌نگاری» استفاده شده است. این روش به تبدیل دانش ضمنی (تجربیات فردی) به دانش صریح می‌پردازد و قابلیت انتقال و تکرار الگوهای موفق را فراهم می‌کند.
«آزادی در زندان» شامل سرفصل‌های متنوعی است که به تفکیک به جنبه‌های مختلف فعالیت تبلیغی در زندان می‌پردازد؛ از روایت ورود به این جبهه ناشناخته و اهمیت ارتباط‌گیری تا تحلیل ابعاد شخصیتی مبلغ، معنویت‌گرایی، صداقت عملی، مخاطب‌شناسی و راهبردهای ویژه. در نهایت، بخش‌های «جمع‌بندی و نتیجه‌گیری» نیز شامل نقاط قوت، نقاط ضعف و خروجی فعالیت است که راهبردهای عملی را ارائه می‌دهد.
این اثر با تکیه بر «تجربه‌نگاری» یک روحانی فعال در زندان، به ارائه تصویری دقیق و تحلیلی از ابعاد مختلف فعالیت تبلیغی و تربیتی در یکی از حساس‌ترین محیط‌های اجتماعی می‌پردازد. «آزادی در زندان» می‌تواند منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، فعالان فرهنگی و مسئولان ذی‌ربط در حوزه زندان‌ها و اصلاح و تربیت باشد و راهکارهای عملی و مؤثری را برای بهبود وضعیت فرهنگی زندانیان ارائه دهد.