20/08/1395
نشست راهکارهای مدیریت شبکههای مجازی در خانواده
دکتر
فروهر
کتابهای
زیادی هم تو همین حوزه تألیف شد. پیشبینیهای نزدیک سی و خوردهای سال قبل مارشال
ملکوهان کرد که رسانهها دنیایی به این عظمت را تبدیل به دهکده میدانید این
اتفاق تقریباً رقم خورد. و آن زمانی است که مارشال ملکوهان این پیشبینی را کرد.
بشر تو آن تنگنای تنگ استفاده از ظرفیتهای رسانه بود یک رادیو، یک تلویزیون بیشتر
وجود نداشت. آمدیم جلوتر خب رسانهها هر روز ابعاد گستردهتری پیدا کرد تا در
زمانی که ما داریم زندگی میکنیم اخیراً 4 و 5 سالی هم زمزمة فضای مجازی مطرح شده
است آن چیزی که در مورد فضای مجازی است به تعبیر من فضای مجازی حوزه ارتباطات و
رسانه را در خودش بلعیده است. چون در رسانه و در ارتباطات معمولاً به یک بعد
نیازهای بشری توجه میشود و آن هم بعد ارتباط است، یعنی شما در یک رسانه فقط حالا
بخشیاش بیشتر (3/11؟؟) در خودش صحبت میشود صحبت سر ارتباط است یک پیامی به شما
منتقل میشود. تو فضای ارتباطات یک پیام به شما منتقل میشود اما در فضای مجازی
صحبت سر زندگی است سکنلایف است.
برخی
دارند آنجا زندگی میکنند برخی دارند نفس میکشند. مقام معظم رهبری تقریباً 2 و
3ماه قبل در جمع فرهنگیان صحبتی داشتند فرمودند که برخی دارند در فضای مجازی زندگی
میکنند تنفس میکنند. فضای مجازی امروز چندین برابر فضای حقیقی زندگی ما شده است
واین فضا مدیریت میخواهد این فضا برنامهریزی میخواهد همه هم به یک نوعی درگیر
هستند. خب این فضا به این گستردگی که شما میبینید هر روز هم دارد خودش را به ما
نزدیکتر میکند اوایل تو یک فضای محدود مثلاً کامپیوتر pc بود که توی یک
مثلاً میزی گذاشته بود. نوعاً هم تو ادارات و جاهای دیگر بصورت محدود استفاده میکردند
آمدیم جلوتر فضای مجازی خودش را به ما نزدیکتر کرد وارد لبتاپ شد. از لبتاپ
منتقل به گوشی موبایل شد. امروز شما میبینید صحبت سر اینترنت اشیاء هست. اسمارتها
اطراف ما دارند بیشتر و بیشتر میشوند اسمارت فون، اسمارت تیوی، اسمارت کار، همه
چیز دارد هوشمند میشود یعن زندگی اطراف ما تماماً دارد به سمت هوشمندی میرود. در
اینترنت اشیاء اصلاً بحثی هست که این اینترنت اشیاء چه خواهد شد و جالب است ما جزء
18 کشوری هستیم که دنیا داریم از اینترنت اشیاء استفاده میکنیم و هر روز دارد
سرعتش بیشتر میشود و فراگیرتر خواهد شد. اینترنت اشیاء یعنی تمام زندگی شما
آنلاین خواهد شد. ماشین شما آنلاین است، خانه شما آنلاین است الان خانه هوشمند
توی اینترنت سرچ بکنید...، حالا من نمیخواهم بحث را مطرح بکنم. تمام سیستم خانه
شما در گوشی یا تبلت شما قرار میگیرد یک دکمه پنجره باز میکند یک دکمه گلدانها
را آب میدهد، اجاق گاز روشن میشود، نور خانه عوض میکند، محتویات یخچال را نشان
میدهد همه چیز آنلاین خواهد شد. بعد ما تا الان داریم نگاه میکنیم فضای مجازی با
این ابعاد محدود خودش واقعاً فاجعه آفرینی کرده است. ما تو دفاتر مشاوره، مراکز
مشاوره روزانه داریم میبینیم افرادی که میآیند نگرانی دارند، خانوادههایی که میآیند
اظهار نگرانی میکنند. از بحث امروز معتاد هستند.
وابسته هستند و میدانید اعتیاد سه مرحله داشته
است.
اعتیاد گیاهی بود مخدرهای گیاهی بودند از مرحله
گیاهی مخدرها رد شدند وارد مرحله صنعتی شدند و شیمیایی و مرحله سوم و نسل سوم
مخدرها امروز، مخدرهای دیجیتالی هستند که مخدرهای دیجیتالی بخشهای متعدد دارد.
مثلاً یک اعتیاد دیجیتالی، درک دیجیتال است یا اعتیاد صوتی هست که حالا بحثش مفصل
است یک موسیقی کاربر رو گوشش میگذارد و یک موسیقی را گوش میگیرد و به آن موسیقی
معتاد میشود. اعتیاد به فضای مجازی،
اعتیاد به شبکههای اجتماعی، اعتیاد به گوشی موبایل الاین میدانید بزرگترین
اختلال توکل دنیا اختلال نوموفوویو هست. نوموفوبیو یعنی حراس بیموبایلی، موبایل
من نیست نگران هستم. چند درصد افراد با این مشکل دارند دست و پنجه نرم میکنند
اینکه صبح به صبح بلند میشوند از نبود گوشی موبایلشان اظهار نگرانی میکنند. 66
درصد افراد در انگلیس گرفتار این اختلال هستند و تحقیقاتی که روی هزار نفر صورت
گرفته است نشان میدهد که فوویا شایعترین نگرانی در سطح جهان است در حال حاضر و
این نگرانی قطعاً گستردهتر خواهد شد حراس بیموبایلی، نو موبایل فون فوویا،
موبایل من نیست حراس دادم وابستگی شدید به این گوشی موبایل هر روز هم دارید میبینید
جذابیتها نوبه نو میشود.
بازیهای
آنلاین میآید شبکههای اجتماعی متعدد و ما را پای گوشی موبایل میخکوب میکند. خب
این نگرانی درست کرده است امروز یک فصل جدیدی از اعتیاد درست شده است. اعتیاد به
کامپیوتر، اعتیاد به بازی، اعتیاد به اینترنت بازیهای آنلاین امروز واقعاً یک
فاجعه شده است یکی از موضوعاتی که دوستان تو این جلسه قرار دادهاند در موردش صحبت
کنیم بازیهای آنلاین است ما هنوز تو تب کلش آخر کنز بودیم سر کله (33/5؟؟) پیدا
شده است و این تمام بشود یک چیز دیگر خواهد آمد بازی کلش ما الان داریم باهاش
سروکله میزنیم تو دفتر روزانه ما مراجعه داریم خانمی هست میگوید چطوری از یک
مریض پرستاری کنید من یک بچه تو خانه دارم مریض شده است یعنی چشمش از صفحه لبتاپ
و گوشی موبایلش نمیتواند بکند. من لقمه میگیرم در دهنش میگذارم این بچه دیگر
تکان نمیتواند بخورد عین یک مریض چطور ازش محافظت میکنیم. گفتیم خب چکار میکنید
چه مریضی دارد؟ میگفت مریض اعتیاد به گوشی موبایل، اعتیاد به بازی مکش. صبح تا
غروب سرش توی گوشی موبایل، صبح تا غروب بازی درصد زیادی تو کشور ما دارند از این
بازی استفاده میکنند، بازی صعودی طوری راحی شده است که اولهای ابتدایی خیلی ساده
و راحت است. مثلاً بازی کلش. خیلی ساده و راحت است من دیدم یک آقایی آمده است آسیبشناسی
کلش بکند. بعد مثلاً رفته است تصویر را زوم کرده آورده پایین میگوید ببینید شاخ
بز یا بوفاله است یا فلان مرحلهاش قرآن را آتش میزنند این صحبتها نیست. آن شاخ
بز بوفاله هم باشد اصلاً هزار نفر هم بازی بکند اصلاً متوجه نمیشوند. و تو هیچ
مرحلهایاش قرآن آتش نمیزنند. و این را شما بدانید. آسیبی که امروز کلش دارد
آسیبی که بازی امثال کلش دارند این است که خورة زمان جوانهای ما شدهاند این بازی
طوری طراحی شده است که اولهای ابتدای ساده است کاربر سریع رد میشود. هرچی اول میرود
بالاتر بازی هم سخت مشکلتر میشود. خب وقتی که وابسته به بازی شد وقتی معتاد بازی
شد. الان بیا درستش بکن. دیگر بازی فوقالعاده سخت میشود. طرف هم معتاد است نمیتواند
ازش دل بکند. خب وقتی به این مرحله میرسد تازه موقع انتقام گیری است یعنی... تمام
مخدرها هم همینطور هستند. مخدرها یک خدمات حداقلی میدهند بعد جبران ناپذیر میآیند
خدمات میگیرند اینهایی که مواد مصرف میکنند اوایلش میگویند خیلی خوب است برای
بدن خوب است توان و انرژی زیادی میدهد این مرحله خدمات مخدرها هست اما وقتی
خدماتش تمام شد خدمات میگیرد انتقام میگیرد. واقعاً چه انتقام ناجوانمردانهای
هم میگیرد. طرف مینشیند یکبار کلش بازی میکند یک اول، دو اول، سه تا و
چهارتا... از اول 25 و 30 که رد شد دیگر معتاد و وابسته به این بازی است نمیتواند
بازی را رها بکند. خب وقتی بازی را نمیتواند رها بکند 2 تا تعریف برایش گذاشتند
میگویند برای پیشرفت در این بازی یکی باید شما پول بدهید. جم، الماس بخرید. که
الان ما قصهای داریم سر الماس خریدنها خانم آمده بود. تو دفتر مشاور میگفت حاج
آقا، آقای ما یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار تومان پول داده الماس خریده است. بهش
میگوییم کو الان، چی داری؟ میگوید که خب میخرند. چقدر میخرد؟ مثلاً یک کلشی که
مثلاً شما لولش را رساندهای به مثلاً 80 یا 90 چند میخرند؟ میگویید 400 و 500
هزار میخرند.
میگویم
تو 000/750 /1 دادهای مثلاً جم خریدهای در این بازی. آخر چه ارزشی دارد؟ یا طرف
میگوید من پول ندارم میگویم وقت بگذار زمان صرف بکن. که الان بهترینها زمانها،
زمانهایی هستند که تعبیر خواب هستند یا نیستند. مثلاً نزدیک نماز صبح، آن
حدودهایی که کسی نیستند راحت میشود تو کلش پیشروی کرد. الان میدانید دیگر. نقل
مجالس همین است. شبها دیگر کسی نمیخواهد گوشی موبایل دستشان است. خانم میگفت
پشت فرمان آقای من کش بازی میکرد حواسش به آمپر بنزین نبود. بنزین تمام کرد مثلاً
ما در خیابان چند دقیقه ماندیم یکی پیدا شد یک مقدار بنزین به ما بدهد ساعت 3 و 4
شب همه خواب هستیم. شوهر ما از خواب میپرد میگویم چه شد؟ میگوید زن پاشو الان
به ما حمله میکند فوری گوشی موبایل روشن می کند میرود تو گوشی موبایل این یک
اعتیاد است. یک وابستگی است. یک درد جدید دیگر است. باید با این چکار کرد؟ الان
فصل جدید اعتیادها شروع شده است. اعتیاد به بازی. الان بازی پوکی مونگا که اخیراً کلیپهایی
از این بازی ترویج شده است. تو دنیا، پخش شده است جاهای مختلف جالب است. بدانید
این بازی 24 ساعت زمان شما را مختص به خودش میکند یعنی اجازه تکان خوردن به شما
نمیدهد. تمام وقت شما مختص به خودش است که بتواند شما را کنترل بکند یا بتواند
شما را تحت نظر داشته باشد. وقتی افراد وارد این بازی میشوند. میبینید که عین یک
زامبی شما قطعاً دیدهاید زامبیها، قصه مفصلی دارند. طرف تمام زمان، وقتش صرف این
بازی میشود که چطوری این بازی مدیریتش بکند، کنترلش بکند. چطوری این بازی تحت
تصرفش دربیاورد. این کلیپی هست که در نیویورک پخش شد افراد زیادی، شاید بگویم یک
جمعیت شاید 2 و 3 هزار نفر، ماشین را رها میکنند... امروز فضای جوانهایی که دیگر
دنبال رصد کردن بازیهای جدید هستند نقل مجلسشان بازی جدیدی است به اسم بازی
پوکین گای ساختار بازی طوری است که تو لوکشین گوشی موبایل شما یک عروسک حالا خیالی
را میآورد قرار میدهد. که اصلاً کاربر تمام زمانی صرف این میشود که این عروسک
را رصد بکند. حالا باید بگردد پیدایش بکند فاصله و زمان تعیین میکند بعد وقتی طرف
رسید به آن عروسک، عروسکش را تسخیر میکند بعد این عروسک را پرورش میدهد. انواع و
اقسام کارها را میتواند روی عروسک انجام دهد خب این یک اعتیاد درست کرده الان
کلیپی که می خواستم خدمتتان پخش بکنم کلیپش تو نیویورک دو و سه هزار نفر. طرف
ماشیناش را رها میکند وسط خیابان همه میروند یک گوشه پارک متمرکز میشوند برای
چی؟ برای مثلا یک پوکین موی که آنجا قرار داده شده است. افراد میروند پوکین موی
را شکار بکند. ببینید اینها را یک شاه کلید دست گذاشتهاند. امروز استعماری فرانو
با طراحی و با سیناریو دارد صورت میگیرد دیگر هیچوقت اینها شاخدار به ما حمله نمیکنند
من دارم رصد میکنم. الان تقریباً 8 سال
است ما داریم جریان ماهواره را رصد میکنیم. تقریباً 7 و 8 سال قبلها فیلم و کلیپ
داریم که تو شبکههایی از معمولاً آمریکا و انگلیس تغذیه میشدند صراحتاً به اهل
بیت ما توهین و جسارت میکنند. حتی اسم میآورند جسارت میکنند. لعن میکنند. خب
الان 4 و 5سال است ورق عوض شده است همان شبکههایی که جسارت و لعن میکردند ورق عوض کردند امروز
توی سندیگوی آمریکا که یک شهر فوق العاده استراتژیکی هست ساختمان 8 و 9 طبقهای
اختصاص داده شده است به یک شبکه ماهوارهای با کیفیت به اسم شبکه اهل بیت. یک
روحانی عمامه به سر به اسم شیعه آنجا نشسته است دارد دفاع از ما و اسلام و ارزشهای
مثلاً دینی میکند. ورق عوض شده است آنهایی که یک روز تهاجمی میکردند امروز یک
آخوند میبرند آنجا مینشانند و اینجوری تو این قالب ضربه میزنند. او هم که آنجا
نشسته که سرش برای دین تو نسوخته است. خب مشخص است همانطور که ما یک سنی تکفیری
داریم به اسم وهابیت یک شیعه تکفیری هم خواهیم داشت که اینها خودشان ساخته و
پرداختهاش کردهاند.
یک
شیعه تکفیری که بیاید در مقابل اینها بایستد و مثل دو تا دسته قیچی به جان ریشه
اسلام بیافتند.
به هر
تقدیری مسائل امروز هست بازیهای آنلاین امروز دغدغه بزرگی ایجاد کرده است و
نگرانی از این بابت مضاعف میشود که این بازی تو خانههای بچه حزب الله و هیأتیها
و قشر مذهبی ما حضور دارد این نگرانی را مضاعف میکند. شما امروز وقتی که صحبت سر
آسیبهای رسانه میشود امروز آن بدنه حزب الله جامعه دارد میلرزاند (5/16) خب
6 و7 سال قبل ما در مورد ماهواره صحبت میکردیم
قطعاً خیلی از شماها درگیر آن بحث نبودید چون میگوید ماهواره تو خانه ما که نیست
قدیما سیدی بود خب میگفتید سیدی که در خانه ما نیست. ویدئو بود میگفتید ویدئو
که در خانه ما نیست اما الان چی! الان شما میبینید صحبت سر آسیبهای فضای مجازی
که میشود همه درگیرش هستند یعنی تقریباً ما کسی را نداریم که تو فضا درگیر نباشد .
آقایان
وضع فعلی فضای مجازی، وضع نگران کنندهای
است. باتوجه به آن نکاتی که در مقدمه عرض کردم با توجه به اینکه ما تو زیر ساختهای
فضای مجازی الان وابستگی شدید داریم شما میدانید اینترنت ما الان با تقریباً ده
تا واسطه برمیگردد به کشور آمریکا. شما الان همینجا میخواهید تو یک سایتی حدود
پیدا میکنید. www را
باید بزنید. این www
مخفف وورد واد وب است وورد واد وب وب گستر جهانی کشور آمریکا هست که تحت ان
اس ای یا (11/17؟؟) آژانس امنیت ملی آمریکا دارد خدمات اینترنت مردم دنیا میدهد.
یک شبکه ملی اطلاعات آمریکا درست کرده است نفوذ کرده است به 13 تا کشور 14 کشور
شدهایم ما. و ما الان زیر مجموعه شبکه ملی اطلاعات آمریکا هستیم. وقتی زیرساخت اینترنت اینجوری وابستگی شدید
درونش باشد خب معلوم است آسیب هست. کنترلش بسیار مشکل میشود. ما الان بدون تعارف
به مردم بگوییم ما تو قضیه فیلتر نتوانستهایم کاری انجام بدهیم. هر روز هم یک اسم
جدید و فیلتر جدید و فضای جدید میآید اما تو خروجی شما نگاه بکنید میبینید قصه
همان است. یعنی دسترس به مباحث مستعجن، کلیبها و تصاویر مستعجمن متأسفانه یک چیزی است که نقل مجالس شده در دسترس همه قرار
گرفته است خب فیلترشکنی که با یک پالای خیلی ساده با یک فیلتر شکن ساده میشود ازش
رد شد. خب چه فیلتری است که شما قرار دادهاید. الان تو همین اینترنت شما سرچ
بکنید فیلتر شکن. به انواع مختلف وجود دارد. خب کجا میشود کنترل کرد؟ شما تو بستر
اینترنت آنها نمیتوانید کنترل بکنید. خب فیلترها دارند خودشان میهند خب فیلتر
شکن هم خودشان میدهند. تو فضای مجازی پر است الان رو بستر موبایل که اینترنت آور
که اصلاً دیگر کنترلش رو بستر موبایل فوقالعاده مشکلتراست. الان متأسفانه تو
دسترس خیلیها هست، خیلی از مباحث اوضاع و آمار نگران کنندهای ما از این مسأله
داریم که دسترسی به مسائل مستعجن هر روز رده سنیاش میآید پایینتر. خیلی از شما
بزرگواران هستید توی تلگرام، اینستگرام همین شبکههای اجتماعی که الان معروف است
بین همه دارند استفاده میکنند. معروف است نوعاً هم خارجی هستند تو کشور ما دارد
استفاده میشود هر کدام از شما هستید. من بحث را چند جا مطرح کردم میگویم به نظر
من محال ممکن است یک کسی بگوید من دو و سه ماه در تلگرام یا... فعالیت دارم یک
صحنه بد به چشم من نخورده است. یک چیز محالی است تقریباً. بعد شما این فضا را
بروید نگاه بکنید. الان 20 میلیون جوان زیر 18 سال تو کشور ما دسترسی به این فضا
دارد. این معادلات را کنار هم بگذارید چقدر اوضاع نگران کننده میشود. چقدر اوضاع
وخیم میشود. امروز حال و روز خوشی ندارد فضای مجازی و امروز به نظر من تهدیدهایش
بیشتر از فرصتش است. فضایی که فعلاً در اختیار ما است فضایی که فعلا در دسترس ما
هست. تهدیدات این فضا خیلی بیشتر از فرصتهایش هست. و ما یک سیر را تعقیب کردهایم
در روند آینده پژوهش تو انجمن علمی حوزههای علمی کشور. یک سیری را تعریف کردهایم
تو آینده پژوهشی که چند سال آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. خب وضعیت فعلیاش که
الان این هست اعتیاد اینترنتی. محتوای مستحجن، سرقت اطلاعات، آقای ادوارد اسنودن
که سال 2007 از ان اسی ای فرار کرده است در سال 2007 میگوید ماهیانه 14 میلیارد بسته اطلاعاتی ما
از ایرانیها برمیداشتیم اطلاعاتش الان تو اینترنت هست خب این سرقت اطلاعات دارد
صورت میگیرد. امروز عصر، عصر اطلاعات است، دنیا، دنیای تکنولوژی است. امروز
اطلاعات واقعاً سرمایههای بزرگی هستند این اطلاعات مفت مفت دارد به سرقت میرود.
این روندی است که الان شما دارید میبینید در فضای مجازی این آسیبها را به ما زده
است شما بیایید بگویید در چند سال آینده چه اتفاقی خواهد افتاد آنقدر درفضای، حوزه
فناوری ارتباطات و اطلاعات یا 48/20؟؟) یا حوزه آی تی آنقدر پیشرفتها سریع صورت
میگیرد. دگرگونیها سریع صورت میگیرد که به نظر من اصلاً خانوادهها و مردم توان
این را ندارند با این پیشرفتها خودشان وفق بدهند. شما امروز میبینید تو حوزة
مثلاً همین گوشی موبایل چه تعبیراتی بوجوده آمده است. الان گوشیهای موبایل جدید
چه امکانات و ساختاری دارند؟
اینترنت
پر سرعت تحت عنوان فورجی در اختیارش است. به دنیای نامحدود هم که متصل است هرجا
شما بروید یک گوشی موبایل بخرید بگوید مثلاً یک برنامه برای من نصب بکنید قاعدتاً
یک فیلترشکن هم رویش نصب خواهد کرد. خب این فضای نامحدود تو دسترس جوانها چه
فاجعهای بوجود میآورد. حالا از آسیبهای اختلاقیاش بگذریم الان نگران این هستیم
که این فضا با زمانها دارد چکار میکند؟ کلیپ الان پخش شد. دیدید، الان آمار
ارتباطی کلامی خانوادههای ایرانی تو روز 13 دقیقه. این آماری که من میگویم برای
سه سال قبل است. سه سال قبل ما روزانه 13 دقیقه باهم حرف میزدیم. که الان صحبت سر
5 و 6 دقیقه است بقیه زمانها کجا میرود؟ الان تو مهمانیهای ما چه اتفاقی افتاده
است. هر جا میروی سرها تو گوشی موبایل است.
ما آمدهایم با هم حرف بزنیم دید و بازدید بکنیم. صله رحم بکنیم. سرها تو
گوشی موبایل است. بعضیها آخرین کسی که شب باهاش خداحافظی میکنند گوشی موبایل است
اولین کسی هم که صبح بهش سلام میکنند گوشی موبایل است. این چقدر به ما وابستگی
زیاده شده است. پشت فرمان، هر جا که برویم گوشی موبایل است اصلاً زن و مردی در
خانه حرف نمیزنند، سرشان تو اینترنت و گوشی است. خب این الان رو چه بستری اینترنت
آنقدر وابستگی ایجاد شده است. ببینید آقایان و خانمها ما الان ساختاری که اینترنت
دارد به ما میدهد. این ساختار فعلی که به ما میدهد. قابلیت درگیر کردن 7 درصد
حواس انسانی دارد. مثلاً ساختار سختافزاری فورجی که الان در گوشی موبایل فعال است
این خاصیت درگیر کردن 7 درصد حواس انسان را دارد حواس سمعی و بصری بیشتر از این هم
فعال نمیشود.
مثلاً
شما تو گوشی موبایلتان حواس لامسهتان فعال نمیشود، حس بویاییتان که کار نمیکند.
یا یک کلیپ میبینید یا یک موسیقی گوش میکنید. غیر از این بیشتر نیست تو روند
آینده پژوهی میگویند تا سال 2020، سختافزاری ارائه خواهد شد که رو آن سختافزار
مثلاً سون جی ارائه خواهد شد. ما الان فورجی هستم. یعنی آن موقع سون جی خواهد آمد.
توی ساختار سختافزاری سون جی الان تست کردهاند تو بعضی کشورها قابلیت درگیر کردن
70 درصد حواس انسانی وجود دارد. یعنی 7 درصد تبدیل به 70 درصد میشود. یعنی
جنابعالی عینک رو چشمانت میگذاری و آنلاین میتوانی بعضی چیزها را لمس و بو بکنی
و ببینی همه اتفاقات آنجا در دنیای سه بعدی اتفاق خواهد افتاد. الان 7 درصد است
شما به من بگویید با خانوادهها چه کرده است؟ اگر برسد به مرز 70 درصد چه اتفاقی
خواهد افتاد؟ چه فاجعهای بوجود خواهد آمد. وقتی خانه شما، خانه هوشمند میشود
تمام سنسور وصل بشود ما میگفتیمی مگر میشود، چه کسی میآید خانه من سنسور وصل
کند. الان تو جیبت سنسور گذاشتهاند تو هیچی نگفتهای تو خانه است بگذارند چیزی میگویی؟
این گوشیهای موبایل تمام دارد از طریق دوربین و میکروفن همینجور دارد شنود میشود
من ادلهای دارم هر کسی خواست بهش نشان میدهیم. خب تو جیبمان گذاشتهاند قطعاً
ما در مقابل این تکنولوژی که دارد میآید و آن چرخ دندههای شکنندهاش مقاومت
نخواهیم کرد. خب بعضی جاها میرویم و باز مطرح میکنیم طرف دارد فقط به آن روی خوش
تکنولوژی نگاه میکند میگوید شما دارید ضد تکنولوژی حرف میزنید شما دارید ضد
پیشرفت حرف میزنید شما میخواهید دنیا را برگردانید به عصر مثلاً 500 سال قبل که
مردم سوار شتر میشدند این نیست. مسألهای که ما داریم مطرح میکنیم کل دنیا نسبت
بهش نگرانی دارد. کل دنیا. امروز سالها سر این مسائل برنامهریزی میکنند. هزینه
میکنند سر یک مسأله الان سران کشورهای آمریکای تو سالهای قبل اجازه نمیدادند بچههای
خودشان تو فیسبوک بروند چون نگران هستند و میترسند. خب عرض ما این است الان در
زمان حاضر این اتفاقات دارد میافتد آن بستر سون جی تو سال 2020 مثلاًچند سال
دیگر مانده است. 4 و 5 سال دیگر چه اتفاقی خواهد افتاد. یعنی تو روند آینده پژوهی
باید انسان ببیند. باید برایش مطالعه بکند. باید فقه ما اینجا بیاید درگیر شود.
برای این ما باید چکار انجام بدهیم. الان تو خیلی از مسائل مجازی واقعاً ما میبینیم
عرصه خالی است کسی نیست جواب بدهد. خب آن اتفاق بیافتد چه خواهد شد. این فضای
مجازی است که تمام ابعاد زندگی بشری را درگیر خواهد کرد یعنی شما ببینید فضای
حقیقیتان چی دارد؟ تو فضای حقیقی صحبت سر چی هست؟ در فضای مجازی تمام ابعاد درگیر
خواهد شد. شما ابعاد زندگی ما را در نظر بگیرید امروز. مثلاً ما در زندگی حقیقیمان
صحبت مسائل اقتصادی داریم فناوری تکنولوژی داریم فرهنگ اجتماعی داریم آموزش و
سرگرمی داریم سلامت و امنیت داریم. تمام این ابعاد زندگی ما فیلبکش رفته در فضای
مجازی، یعنی اگر شما صحبت از سر اقتصاد میکنید اقتصاد. در فضای مجازی موضوع است
امروز بحث است اصلاً همین نگاه بکنید اقتصاد در فضای مجازی، تجارت الکترونیک آیا
رو اقتصاد در فضای حقیقی زندگی ما سایه انداخته است یا نه؟ قطعاً انداخته است و تو
سالهای آینده بدتر از این خواهد شد.
شما
صحبت از سر فرهنگ میکنید آنجا فرهنگ فرهنگ مجازی است یعنی یکسری انسانها دارند
زندگی می کنند باید برایشان باز تعریف کنیم. خب چند سال گذشته است ما الان به یک
فرهنگی تو سطح جامعهمان دست پیدا کردهایم؟ یک فرهنگی تو سطح جامعهمان که مثلاً
صله رحم چطور باشد دید و بازدید چطور باشد. خیلی چیزها چهارچوب دارد. خب این تو
فضای مجازی یک عدهای دارند زندگی میکنند تو برای فرهنگ آنها باز تعریف نکردی.
صحبت سر آموزش میکنی آموزش مجازی، سرگرمی میکنی سرگرمی مجازی گوشیاش عرض کردم
همه سرگرمیمان شده مجازی. افراد دیگر بازیهای اکتیو فعال ندارند، بازیها پسین شده
است. بازیهای گوشه گیر شده است. بچهها مینشینند پشت سیستم کامپیوتری، کامپیوتر
را روشن میکنند وارد فضای بازی میشوند. هیجان دارند تحرک ندارند. خب این ببینید
چه به روزشان میآورد حال بحثش مفصل است. شما صحبت از سر امنیت میکنید امنیت رفته
در فضای مجازی، الان امنیت در فضای مجازی مسأله خیلی خیلی مهمی است. امنیت سایبری.
هر کدام از شماها اینجا الان امنیت دارید من پا شدم آمدم اینجا با امنیت نشستهام
خب این امنیت در فضای حقیقی است. در فضای مجازی که تو یک شخصیتی از خودت ساختهای
چقدر آنجا امنیت داری؟ بحث فصل است من نمیخواهم ورود پیدا کنم. این یک شمهای بود
در مورد ماهیت این فضا. ماهیت شبکههای اجتماعی و آسیبهایی که تو این حوزه وجود
دارد. ببینید امروز آنقدر رسانهها دارند نو به نو و گسترده میشوند که صحبت سر
شبکههای اجتماعی فقط نیست. امروز 23 میلیون جوان درکشور ما دارند گیم بازی میکنند.
23 میلیون جوان روزانه 2 ساعت دارند بازی کامپیوتری تو کشور ما بازی میکنند آماری
کمی است؟ هفتهای 23 ساعت بچههای ما دارند کارتن و انیمیشن میبینند. آمار کمی
است؟ خب از آن ور سینما نگاه میکند ماهواره و شبکههای اجتماعی هم نگاه میکنید
همه اینها را کنار هم بگذارید واقعاً مسأله مسأله نگران کنندهای خواهد شد. امروز
رسانهها با زندگی ما عجین شدهاند امروز بخشی از زندگی ما اینها شده است. بخشی از
رفتار ما اینها شده است. امروز بخشی از فاکتورهای تأثیرگذاری اینها شده است. خب ده
و 15 سال قبل مثلاً یک مادری میخواسته بچه تو خانه را تربیت بکند مواظب بود که
بچه مثلاً بیرون نرود، حرف بد نشنود، جای بد نرود، ... اینها فضای حقیقی را فقط
کنترل میخواست بعد تو جلوی چشم مادر بود. یعنی مادر میدید بچهاش در خیابان
مثلاً با پسر فلانی چند دقیقه صحبت کرده است این را میدید و لمس میکرد. اما تو
زمان حال چی؟ گوشی موبایل دستش است جلوی مادرش نشسته میتواند از این فضا کنده
بشود وارد یک فضای نامحدود بشود. میتواند از طریق گوشی موبایل با تمام دنیا
درارتباط باشد. دیگر مادر میبیندش؟ نه. قابل رصد است؟ نه. تازه بعضی از افراد میتوانند
آنجا یک هویت جعلی برای خودشان درست بکنند یعنی هر جوری که میخواهند باشند. خب ما
داریم دقیق مطالعه میکنیم چرا واقعاً آنقدر گرایش به سمت فضای مجازی زیاد است تو
کل دنیا خصوصاً در کشور ما چرا؟
آن
چیزی که بیشتر به ذهن میرسد آن است که افراد امروز یکسری خواست گاههایی دارند
بخاطر آن ایجاد فاصلهها که در جامعه افتاده است با آن چیزهایی که میخواهند نمیرسند.
یک جوان دوست دارد صورت زیبای خوابی داشته باشد دوست دارد موقعیت اجتماعی خوبی
داشته باشد. دوست دارد بهش نگاه بکنند. (10/30) دوست دارد تحویلش بگیرند. دوست
دارد غیر از آن چیزی که هست خودش را نمایش دهد. اما تو فضای حقیقی نمیتواند در
فضای مجازی با ساختن یک اکانت، یا صفحه این قابلیت برایش بوجود میآید. فلذا میبینید
افرادی هستند پناه بردند به فضای مجازی. آن خانمی که معذرت میخواهم در خانه تأمین
محبت نشود. این پناه میبرد به فضای مجازی و آن چیزی که حقش هست جای دیگر دنبالش
میگردد. یک جای دیگر جستجو میکند.
این
میبینید که گرایش روزانه دارد در کنار مثلاً جذابیتها و فضاو... دارد به این سمت
گرایش پیدا میکند این معجونی بود از مباحثی که تو این حوزه آسیبها و ماهیتشناسی
وجود دارد اما دوستان خیلی تأکید داشتند سر اینکه خب چه باید کرد؟ واقعاً چه باید
کرد؟ ما با این وضعیت چکار کنیم؟ دنیا به سمت مدیریت رفته دنیا به سمت تعامل رفته
است. بالاخره این اینترنت سرسام آوری که تو زندگی ما هست بالاخره ما باید با این
چکار بکنیم؟ تسلیم که نمیتوانیم بشویم که نمیتوانیم رها بکنیم که ما باید برای
این هم یک فکر مدیریتی داشته باشیم. یک ترسیمی داشته باشیم که برای این فضا چکار
باید بکنیم. برای اینکه ما بتوانیم مثلاً جدی صحبت بکنیم در مورد این مسأله. خب
قطعاً گنجایش یک جلسه نیست که ما بیاییم مثلاً ادعا بکنیم که ما میتوانیم در مورد
مدیریت این فضا صحبت بکنیم. آن وقت رشتهای که الان تو دانشگاههای معتبر دنیا
واحد درسی شده است ما چطور میتوانیم در یک جلسه بگوییم میتوانیم مدیریتش بکنیم
در این جلسه تمام بشود. نه این نشدنی است. بعد ابعاد مختلفی که مدیریت فضای مجازی
دارد خب این شوخی نیست ابعاد فردی اجتماعی خانوادگی که حالا عرض میکنیم. دستهبندیهای
متعددی دارد ولی من تو این جلسه به نظرم رسید که حالا طبق اقتدایی که هست طبق
فرصتی که ما داریم یکسری راهحلهای کاربردی یعنی شما از این جلسه رفتید بیرون
بتوانید در خانه اجرایش بکنید. بتوانید پیادهاش بکنید و راهحلهایی باشد که
کاربرد داشته باشد یعنی در جامعه ما امروز ببینیم طرف با این راهحلها میتواند
واقعاً آسیبهای بچهاش را کم بکند. آسیب خانوادگیاش را کم بکند. (30/32) این راهحلها
را میخواهیم دست رویش بگذاریم بحث بسیاربسیار مهمی هم هست. تقریباً 500 تا از
دوستان ما زحمت کشیدند وقت گذاشتند. یک اصولی را طراحی کردند که 150 صفحه هم وردش
هست. من همراهم دارم دوستانی که احساس میکنند بهشان تقدیم میکنیم. تو اینترنت هم
به هر عنوانی سرچ بکنید به این مباحث منتقل میشوید. 150 صفحه از روانشناس کمک
گرفتیم از تیم پزشکی، تیم فقهی کمک گرفتهایم برای اینکه ما چکار بکنیم رسانه فعلی
در زندگیمان آسیبش کمتر بشود. البته کار فوقالعاده مشکلی است. چون من احساس میکنم
امروز تمام بار آموزش و مدیریت فضای مجازی رو دوش خانوادهها آمده است. و بیشتر
بحثهایی که ما داریم ارتباط سلبی است بدون تعارف بهتون بگویم. مثلاً فلان شبکه
اجتماعی که توش مثلاً کاربر در عرض سه دقیقه به دنیای مستجحن متصل میشود مثلاً
شما برای این چه راهکار مدیریتی دارید؟ به دنیا الان آمریکا میگوید ممنوع است
نروید داخلش بازی کامیپوتری که خشونت را هست در خود آمریکا الان ممنوع شده است اگر
تو دستت باشد در خیابان به داشتن جرم مواد مخدر میگیرنت خب به این بازی شما چگونه
میخواهید راهکار مدیریتی بدهید؟
برخی
اقدامات اقدامات سلبی است. دنیا به این سمت رفته است. 97 درصد سایتها در رژیم
اسرائیل امروز فیلتر است در آمریکا ما اینترنت کودک داریم (59/33) یعنی یکسری
محتواها کلاً از فضای اینترنت کودک برداشته شده است ولی در کشور ما اینجوری نیست.
تمام بار مدیریت آمد رو دوش خانواده است. کار فوقالعاده مشکلی هم است من اعتراف
بکنم اول کار سخت و مشکلی است. رها هم بکنید دوستان بزرگوار اساتید گرامی فضا رها
بکنید آسیب قطعی است.
اصلاً
ردخور ندارد طرف آسیب میبیند. میگوید الان دردفتر مشاوره برای دو ماه آینده
زمان ما پر شده است. و چه آسیبهایی که ... من این نکته را گفتهام جای دیگری هم
گفتهام ببینید وقتی من عرض کردم مخدرها سه تا مرحله گذارندن. خب یکسری مخدرهای
گیاهی بود فرصت جبران به طرف میداد یعنی طرف مثلاً بود 15 و 20 سال حتی مواد مخدر
مصرف میکرد. بعد میآمد رهایش میکرد، به فضای جدید زندگی باز میگشت. ولی الان
مخدرهایی که وجود دارند اصلاً فرصت جبران به طرف نمیدهد. یعنی طرف تا مصرف میکند
تمام شد. کریستال و شیشه که الان متاسفانه استقبال به سمتش زیاد شده است 36 کیلو
لیتر اسید سولفوریک را تبدیل به یک کیلوگرم کریستال میکنند. خب طرف تا مصرف میکند
سلولها را میسوزاند این چه فرصت جبرانی دارد. فرصت جبران نیست. تو حوزه آسیبهای
اجتماعی هم همین است بعضی از آسیبها فرصت جبرانش فوقالعاده ذیق است یعنی اصلاً
فرصت جبران نمیدهد یعنی آن پسر بچه و دختر بچهای که رفته در این فضا یک صحنه بد و ناجور و مستحجن میبیند این را به
این راحتی نمیشود و از ذهنش پاک کرد. زمان زیادی میبرد. آن معتاد اینترنتی به
این راحتی نمیشود و درستش کرد. الان اساتید، دوستان در تهران تیم پزشکی ما
اسنادی به ما نشان دادند که دو مغز سر بچه 14 ساله اثر تخریبی کراک هست و اما کودک
مصرف نکرده است میدانید یعنی چی؟ کراک یک مخدر فوقالعاده وحشتناکی است اثر
تخریبی یک کراک در مغزش است اما کراک مصرف نکرده است. میگویند اثر از یک بازی و
انیمیشن گرفته شده است یعنی آنقدر این آسیبها جدی است ما نمیتوانیم این آسیبها
را ندیده بگیریم خب چکار کنیم برای این فضا؟ ببینید حوزههای مختلفی دارد من عرض
کردم این کار بامطالعه تدوین و طراحی شده است. من امروز تمرکزم رو یک بخش است آن
هم اصول مدیریت و رسانه در خانواده. ما سراغ بخشهای دیگر نمیرویم. قطعاً در
مدیریت فردی حرف داریم یعنی خود من تو تعامل با رسانهها یک چیزهایی را باید
مدیریت بکنیم. خیلی چیزها باید مدیریت بشود. دسترسی محدود باید بشود ما اینجا رژیم
مصرف رسانهای را مطرح کردیم با شاخصههای خودش که بعضی از افراد امروز از چاقی
مفرد رنج میبرند. میروند رژیم میگیرند که چکار کنند لاغر بشوند. بعضی از افراد
هم امروز رنج میبرند از رژیم زیادی مصرف کردن رسانه تلویزیون، اینترنت، شبکههای
اجتماعی در خانهشان زیاد است. از این رنج میبرند باید رژیم بگیرند چکار بکنیم
کمش کنیم به حد نرمال برسانیمش؟ آقایان حذف این فضا فعلاً از زندگی ما غیر ممکن
است یعنی ما کسی را پیدا بکنیم بگوید امروز در خانه من نه اینترنت است نه تلویزیون
نه گوشی موبایل است این واقعاً چیز غیر ممکنی است اصلاً جزء زندگی ما شده است
امروز دنیا دارد به این سمت میرود. نمیتوانیم این فضا را حذف بکنیم. خب با یک
مدیریتی را تعریف بکنیم که بین اینها آسیبها فوقالعاده کمتر بشود. ما آمدیم اصول
زنجیرهای مدیریت رسانه را در خانواده. اینها مثل زنجیر هستند. ده تا اصل من به
شما معرفی میکنم. این ده تا اصل مثل دانههای زنجیر مثل حلقههای زنجیر تو همدیگر
پیوند هستند یعنی اگر اولی را رها بشود ممکن است آخری اثر نکند و من تضمین میدهم
این ده تا اصل کسی بتواند در خانهاش پیاده بکند. از بسیاری از آسیبها در خانه
کمتر خواهد شد یا به حداقل خواهد رسید. آوردیم بچهها را نشاندهایم پای اینترنت
نه تحرک جسمی دارند و نه تحرک روحی. و ذهنشان تسخیر شده است بوسیله طرف مقابل.
یعنی طرف مقابل میآید ذهن را تسخیر و مدیریت میکند. این اتفاقی هست که در این
فضا دارد میافتد. ما اگر بخواهیم سطوح را دستهبندی بکنیم. سطوح آسیبپذیری فضای
مجازی سه تا حوزه را دربرمیگیرند. حوزه فرد، حوزه خانواده، حوزه اجتماع.
من
عرض کردم در حوزه فردی ما نمیخواهیم ورود پیدا کنیم که در حوزه فردی چکار بکنیم
یا در حوزه اجتماعی هم ما نمیخواهیم برویم تو حوزه اجتماعی باید مدیریت کلان صورت
بگیرد. باید زیر ساختها اصلاح بشود باید شبکههای اطلاعات بیای باید اینترنت کودک
بیاید. اینترنت کودک یعنی بچه شما ساعتها بنشیند پشت سیستم هیچ محتوایی بدی در
اینترنت نباشد که ببینید. این اینترنت کودک است. (3/39) امروز ما تبلت کودک میخواهیم.
تو خیلی از کشورها از جمله خود آمریکا امروز تبلت کودک است سیم کارت تو یک گوشی
موبایل پرس شده است بیرون نمیآید قابلیت تعویض ندارد. فعالیتهایی که بچه از طریق
تبلتش انجام میدهد کجاش رو گوشی پدر و مادر قابل مشاهده است. خب یک همچین گوشی
موبایل شما در سن 10 سالگی برای بچهتان
بخرید چه آسیبی دارد فقط یک مقدار کنترل میخواهد که کمتر استفاده بکنند. اما
درکشور ما اینگونه است؟ الان طرف خوشحال
است میگوید من تبلت خریدهام برای بچهام سیم کارت درونش نیست اینترنت پر از
اکانتهای مجانی است. اکانت از کشور فلان نمیخرند. میروند در تلگرام اصلاً
نیازی به سیم کارت ندارد تمام فایلها در گوشی موبایل قابلیت مخفی شدن دارد. راحت
میشود مخفیاش بکن پدر ومادر را دور بزنید. بعضی از اقدامات در سطح کلان باید
صورت بگیرد بحثمن نیست و ورود بهش پیدا نمیکنم. تو مدیریت فردیه م حرف داریم ازش
میگذریم. ما بحثمان در مورد فقط مدیریت خانوادگی است. مقدمتاً من جاهای مختلفی
که میروم این نکته را هم تذکر میدهم چون خیلی بحث مهمی است آقایان اگر سر معقوله
تربیت فرزند انسان وقت نگذارد عواقب خیلی وخیمی دارد. من نگاه قرآنی به این بحث
داشته باشم قران میفرماید (22/40عربی) بچه شما فتنه است اموال شما هم فتنه است.
اینجا دقیقاً قرآن اسم آورده است بچهها فرزندان شما فتنه هستند. خب وقتی فتنه میشود
انسان در فتنه دو حالت دارد یا در فتنه انسان میبرد، فتنه یعنی آزمایش امتحان. یا
در امتحان میبرد یا میبازد. هر دوتا وجهش را قرآن تعریف کرده است میگوید بعضیها
در امتحان بچهداری میبرند کسانی هستند که میگویند (51/40عربی) بچههای ما را
چشم روشنیمان قرار بده. بچه چشمش را روشن میکند اما بعضیها هستند در امتحان بچهداری
میبازند کسانی هستند که قرآن میفرماید: (5/41عربی) تعجب نکن بعضیها بچه دارند.
خدا خواسته است به واسطه این بچه تو دنیا عذابشان بکنند. این معقوله تربیت بسیار
مهم میشود چون بحث ما بحث تربیت است ده تا اصل ما تعریف کردهایم برای تربیت
رسانه در خانواده اسلامی، ده تااصل را من سریع میگویم بعد حال بپردازیم بهش تا
کجا بحث جلو برود. یکی بحث حاکمیت قانون است مسؤلیت پذیری است. آموزش آگاه سازی
است الگوسازی است مدیریت مصرف است. جایگزین سازی، همراهی با کودکان و فرزندان،
ایمنسازی، تدریج استمرار و اختلال همراه با صمیمی است. این ده تا اصلی که بصورت
کلی شما میتوانید داشته باشید. اما در مورد هر کدامش توضیحات مفصل است. مسأله اول
اصل اول برای مدیریت رسانه در خانواده اصل حاکمیت است. خب رو حاکمیت خیلی میشود
حرف زد. ما اصلاً خدا یک حاکمیتی سر زندگی ما دارد که میفرماید (5/42عربی) سایه
خدا، رنگ خدا باید در زندگی باشد. وقتی رنگ خدا باشد (12/42؟؟) زندگی سازگار نیست.
رنگ خانه خدای من با یک ماهواره سازگار نیست. این نمیسازد با همدیگر چون دستور
خدا پشتش است حالا این حروفها خیلی زده شده من باهاش کاری ندارم.
یک
قانونی که امروز ما در این بحث سرش فوقالعاده
تأکید داریم میگویم در خانه باید قانون وضع بشود برای استفاده از رسانهها. اگر
نبوده باید بیاوریم. اگر نیست باید تولیدش بکنیم. این در ادبیات ما باید بیاید.
اصلاً چه استفادهای باید بکنیم. در کشورهای غربی رسانههایی که بین مردم داده میشود.
پیوست فرهنگی دارد. در برنامه پنجم توسعه کشور ماهم این قانون بوده است که هر
رسانهای وارد زندگی مردم میشود باید پیوست فرهنگی داشته باشد. یعنی بنده مثلاً
میگویم دیشب خوابیدم صبح بلند شدم دیدم گوشی موبایلم اینترنتش مثلاً60 برابر
بالاتر رفته است. مثلاً میگویم. این باید یک پیوست فرهنگی داشته باشد که این
اینترنتی که سرعتش بیشتر شده است این خاصیت و مضرر است دارد برای کنترلش این کار و
آن کار را انجام بده. ولی الان نیست. شما آیا سرعت گوشی موبایلتان بالا رفت پیوست
فرهنگی همراهش بود؟ گوشی موبایل میروید میخرید پیوست فرهنگی همراهش است؟ لبتاب
میخرید پیوست فرهنگی همراهش هست؟ خب کجا پیوست فرهنگی بوده است؟ اصلاً نیست. یعنی
حتی برای تلویزیون باید پیوست فرهنگی باشد که این برنامههایش طبقهبندی شده باشد.
بچه من بتواند چه برنامههایی ببیند این نیست. خب وقتی نیست خودمان باید وضعش
بکنیم. ما باید یک قانونی برای استفاده از رسانهها در زندگیمان بنویسیم. بعضی
وقتها بعضی افراد مصداق آیه قرآن میشوند. (46/43؟؟) با دستهای خودشان، خودشان
را به کشتن میدهند یعنی مکرر ما داشتهایم طرف میگویید شبکه اجتماعی آمد زندگیمان
به هم خورد. ماهواره آمد زندگی من بهم خورد. یک رسانه دیگر آمد زندگی من به هم
ریخت. گوشی موبایل خریدم بچهام افت تحصیلی پیدا کرد چرا؟ چون ما قبلش تدبیر
نداریم. قانون نداریم. برخی از قانونها که میشود اعمال کر برای فرزندان... زیاد
است شاید بگویم دو و سه تا کتاب میشود اینجا نوشت قانونهای کلی.
اما
برخی از این قانونهایی که بسیار بسیار کاربردی است من خیلی گذرا بهش اشاره میکنم.
بازیهایی که مثلاً مسائل غیر اخلاقی، هیجان کاذب، جادوگری، سرقت و اینها دارند میتواند
ممنوع باشد. این باید قانون داشت در خانه. در دنیا الان رسم است اینترنت 128 کیلو
بایت بیشتر استفاده نمیکنند بیشترش مضر است برای یک خانواده که استفاده معمولی
دارند. فرزندان در یک ساعت روز بیایند از اینترنت و از فضا استفاده بکنند الان
اشتباه است در بعضی از خانوادهها ساعت 7 صبح شبکه پویا روشن میشود مثلاً تا 11
شب خاموش میشود. خب این چقدر بچه باید دسترسی داشته باشد استفاده از پالای شکن
ممنوع فرزندان درمحیط خلوت دسترسی به فضای مجازی نداشته باشند ما قانون بگذاریم در
مهمانیها در رفتو آمدها ازگوشی موبایل استفاده نکنیم. من حتی مورد میبینیم تو
پارک فضایی هست که همه باید بازی بکنند. 2 و 3 بچه نشستهاند با تبلت بازی می کنند.
این چقدر ضعف مدیریتی است یعنی نتوانسته است حتی مدیریت بکند تو فضای امکان بازی
است بچهاش سراغ این چیزها نرود. چیزهای مختلفی است در قانونها.
یک
قانونی که من خیلی سرش تأکید دارم و مطالب زیادی ذیلش هست من به جهت اختصار ازش میگذرم.
ببینید بچهها زیر 18 سالگی مالک گوشی و لبتاپ نباید بشوند. مالک نباید بشوند. تا
یک سنی که اصلاً نباید استفاده بکنند. تا یک سنی نباید مالک بشوند. در یک سنی که
مالک میشوند یکسری محدودیتها باید رعایت بکنند. مثلاً تا سن 10 سالگی بچه
استفاده ممنوع باشد چون ذهن و فکر بچه زود است در این فضا اصلاً تحلیل نمیتواند
بکند. خب 10 و 11 سال شد دیگر نمیتواند میگویم بچه مالکش نشود، یعنی یک تبلت یک
گوشی، لبتاب خانه میخریم میگذاریم بچه ازش استفاده میکند همه هم میدانند
مالکیتش با پدر و مادر است. خب خاصیتش چه هست؟ خاصیتاش این است که پدر و مادر میتوانند
کنترل بکنند. اگر بچه زیاد استفاده کرد لب تاب یا تبلت مال من است میتوانم با
خودم یک جایی ببرمش. نشود دست بچه بدهند. بعد بچه احساس مالکیت بکند. طرف می گرفت
یک لبتاب برای بچهام خریدم خب 2 و 3 روز استفاده کرد یک روز در سالن خانه نشسته
بود داشت استفاده میکرد من آمدم رد بشوم گفت بابا یک لحظه نیا. گفت دارم یک چیزی
اینجا میبینم برای تو خوب نیست یعنی بچه به بابا میگوید یک چیزی دارم میبینم که
برای تو خوب نیست یعنی کار به اینجا میکشد. قفل سرش میگذارند قفل سر گوشی
موبایل، لبتاپ میگذارند. والدین ممنوع میشوند تا هم حرف میزنیم میگویند
قانون حقوق بشر و... کودکان هست و... نه این حرفها نیست تو موظف هستی سر گوشی
موبایل و لبتاپ بچهات بروی، خب آنجا دارد چکار میکند؟ فضا، فضای خطرناکی است.
اصلاً
نمیشود بچه را آنجا تنها گذاشت اصل اول اصل حاکمیت قانون است. اصل دوم اصل مسؤلیت
پذیری است صحبتهای متعددی که ما میکنیم پیرامون این فضا طرف میگوید خب چرا جلویش
نمیگیرند؟ چرا نمیبندند؟ چرا کنترل نمیکنند؟ خب نمیکند الان شما چکار میخواهید
انجام بدهید؟ بالاخره باید مسؤولیت خانواده خودت را بپذیری قران میگوید
(24/47عربی) خودتان و خانوادهتان را از
آتش جهنم نات بدهید ما وظیفه و مسولیت داریم ما نمیتوانیم شانه خالی
بکنیم. سه تا مسؤلیت اینجا ما آوردهایم. 1. مسؤلیت سطح کلان یعنی تو سطح کلان
کشوری باید یکسری مسؤلیتها بپذیرند امروز اینترنت بعضاً به خانوادهها آسیب میزند
امروز خانوادهها نگران هستند. میگویند ما با یک گوشی موبایل بچه ما چکار کنیم؟
چقدر نظارت بکنیم.
آخر
یک ساعت، دو ساعت، یک روز و ده روز است میشود دغدغهها را کمتر کرد. میشود یک
روز ما مثل کره و ژاپن و چین شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم که درونش دسترسی به
مستهجن محدود بشود. شدنی است. خب بعضی مسؤلین ما در سطح کلان صورت بگیرد. حالا من
بحثش نمیکنم.
یک
بخشی مسؤلیت پذیری خود والدین است یعنی من باید مسؤلیت بچه خودم را بپذیرم. آقا
اصلاً هیچ کنترلی سر مسأله فضای مجازی فرض کنید نیست. خب من رها بکنم؟ نه باید
مسؤلیت بپذیری. باید در خانه بنشینی . باید کنترل بکنی. خدای نکرده یک وقت اتفاقی
میافتد آن وقت جبرانش واقعاً غیر ممکن است. یک مدرسه من را دعوت کردند که برویم
سخنرانی بکنیم. رفتیم سخنرانی وسط سخنرانی خانم معلم دست بچهای را گرفت و آورد
تمام صورت این بچه را پانسمال کرده بودند گفت درمورد این هم حرف بزنید گفتیم چی
هست که حرف بزنیم؟ گفت که دو تا بچه تو حیاط مدرسه دعوایشان میشود یک بچه قلم
تیزش را درمیآورد. میزند تو چشم آن یکی. که 70 درصد چشم تخریب شده بود. بعد گفتم
خب این چه ربطی به ما دارد. خانم گفت من اولین کسی بودم که رسیدم بالای سر این بچه
که مدادش را فرو کرده بود تو چشم دوستش. بهش گفتم چرا این کار را کردی؟ میگفت
تنها جملهای که به من گفت: گفت میخواستم مثل باب اسفنجی بزنم نابودش کنم نشد. خب
بچهای که خدای ذهنش آن انیمیشن است که دیده شده میخواهد مثل او زندگی و رفتار
بکند. آنها هم که تو این چیزها خیلی قوی هستند. یعنی یک انیمیشن نشان میدهد پیوست
فرهنگیاش را بروید نگاه بکنید. تو دفتر آمده رو کیف و کتاب و پیراهن آمده است.
کاری کردهاند که بچه من میرود در مغازه میخواهد یک کیف بخرد نه کاری به رنگش
دارد نه کاری به سایز و جنسش دارد فقط آن کیفی برمیدارد که عکس فلان کارتن باشد.
میشود این فضا را رها کرد؟ نه، ما باید مسؤولیت را بپذیریم. کار فوقالعاده مشکلی
است من تلویزیون و گوشی موبایل و لبتاپ را باید کنترل بکنم؟ بله. این مسؤلیت را
باید بپذیری. مسؤلیت سوم که تو بحث مسؤلیت پذیری سرش بحث میشود. ما باید کودکانمان
را مسؤلیتپذیر به بار بیاوریم این خیلی مهم است یعنی بچه من یک بچهای باشد که
اگر بهش گفتم فلان انیمیشن نبیند. واقعاً نبیند. بفهمد برایش بد است. ما به لحاظ
ساختار خانوادگی که یک مقدار بهم ریخته ا ست خانوادهها خلوت شده است معمولاً یکی،
دو تا بچه، بچهها بچههای مسؤلیتپذیری نیستند. چون بالاخره علاقه پدر و مادر
معطوف شده به یک بچه. خب این بچه آنقدر این علاقه پدر و مادر بهش میتابد که اصلاً
پدر و مادر یعنی واقعاً دل این را ندارد کمی بچه را زیر بار مسؤلیت ببرند. در
صورتی که ما روایت داریم بچه بعد از 7 سالگی اول باید بروید در حیطه مسؤلیتپذیری.
یعنی بچه باید برود زیردست. باید مثل یک برده از تو حرف گوش بکند. مسؤلیتپذیر
بشود. حالا ببینیم مرحله سوم مثلاً 7 سالگی آنجا خب وزیرش قرار بدهی شخصیت بهش
بدهی و.... ولی این یک مسأله مسلمی است. بچه باید مسولیتپذیر بار بیاید. خیلی
جاها ما این بحث را مطرح میکنیم میگویند بچه من گوش نمیگیرد چطوری گوشی موبایل
را ازش بگیرم؟ (12/51) چطوری از پای تلویزیون بلندش بکنیم؟ چطور بهش بگویم بازی
کمتر بکن. گوش نمیگیرد. خب این گوش نمیگیرد شما در اصل تربیت عقب ماندهاید.
تازه 3 تا جلسه باید بیاد مشاوره تا چطور بچهات را مسؤولیت پذیر بار بیاوری. این
نکته هم نکته بسیار مهمی است اصل سوم اصل آموزش آگاه سازی است. ما داریم اصول
زنجیرهای مدیریت رسانه را در خانواده را بررسی میکنیم. اصولی که به ما کمک میکند
رسانه در خانواده رسانه امنی باشد. البته تمام امنیت را نمیتواند ایجاد بکند. یک
بخشی از امنیت را برای ما بوجود میآورد. اصل سوم اصل آموزش آگاه سازی است. البته
این اصولی که ما اینجا تعریف میکنیم ممکن است یک کسی برود استفاده دیگری ازش بکند
این اصول کلی تربیت است. بسیار بسیار کارآمد است. مثلاً شما تو حوزههای دیگر میتوانید ازش استفاده
بکنید. تو حوزة مثلاً اعتیاد و فلان میتوانید
استفاده کنید. ولی جایگاهش در بحث مصرف رسانه که امروز ما در خانواده داریم بسیار
مسلم است. امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: (9/52عربی) بهترین کمک برای پاک ماندن
خرد تعلیم است باید آموزش بدهیم امروز
آموزش کشور ما کم است خیلی اندک و محدود است. سرمایه گذاری سرش کم میشود. تو کتابهای
ابتدایی ما باید آموزش سوواد رسانهای باشد. شما میدانید که الان بچهها قبل از 7
سال حتماً تو گوشی موبایل میروند حتماً کارتن و انیمشین میبینند. خب این باید
کمی سطح سواد و آگاهی تمرکز بیشتری رویش
بشود. ما چه آگاهی به بچههایمان بدهیم؟ 4 تا شاخصه دارد. شاخصه اول چیستی رسانه
پیشتاز هم خودمان بفهمیم هم به بچههایمان یاد بدهیم این رسانه گوشی موبایل چه
هست؟ طرف رفته یک گوشی موبایل برای بچهاش خریده میگوید گوشی موبایل است. این
گوشیهای ساده بود قبلاً باهاش میشد فقط زنگ بزنی. هیچی دیگری نداشت. تو نظرش
رفته آن را برای بچهاش خریده است. اما نمیداند تو ساختار این گوشی موبایل. ....
الان هر اتفاقی شما میدانید می تواند رقم بخورد. الان شبکههای اجتماعی آمده
است من اسم نمیبرم این شبکههای اجتماعی تو ساختارش به راحتی ماهواره گرفته میشود.
قابلیت سرچ نامحدود دارد. یعنی شما اینجا بنشین سرچ بکن شعاع 10، و 20 و 100
کیلومتر هر چی بخواهید آن جنس مخالف را پیدا میکند مقابل شما قرار میدهد این
گوشی موبایل دیگری یک گوشی موبایل ساده است؟ چیستی را ما بفهمیم. الان به راحتی میشود
حتی با یک تبلتی که سیم کارت نمیخورد به اینترنت متصل شد. تبلتی که سیم کارت رویش
نیست میشود در شبکههای اجتماعی رفت
اکانت ساخت تو فیس بوک میشود. جاهای مختلف میشود اتفاق بیافتد. اینها را
دست کم نگیرید. چیستی رسانه. 2. مالکان گردانندگان رسانههای دیجیتال چه کسی اینها
را میگرداند؟ باید صریح در مورد اینها حرف بزنیم. الان قرین 30 سال است به ما
گفتهاند تحریمهای فلج کننده.
ما
حتی تو سرنگی که به مریضهایمان میزنند تحریم بودیم. یعنی آمپول نمیدادند ما به
مریضمان بزنیم که تو سازمان بینالملل یک چیز ممنوعی است. آن چیزهای که نگاه
انسانی بهش هست را حق نداریم به مردم ممنوع و تحریم بکنند. تو آن ما تحریم بودیم.
جالب نیست برای شما تو این قدرت، سالیانی که تحریم شکننده علیه ما بوده است ما در
شبکههای اجتماعی تو گوشی و اینترنت هیچوقت تحریم نشدیم. الان به روزترین گوشی
موبایل تا ساخته میشود. فردا در کشور ما عرضه میشود. (34/54) مگر نمیتوانند در
گوشی موبایل ما را تحریم بکنند؟ چرا نمیکنند. شرکت ماکروسافت تو ویندوز ما را
تحریم کرده است الان ویندوز اورجینال ما نمیتوانیم استفاده کنیم هرچند هزینه
زیادش هم بدهیم. تو درگاه نرمافزاریاش هم ما را تحریم کرده است. اجازه نمیدهد
نرمافزار بخریم. ممنوع هست این. اما چرا تو شبکه اجتماعی مای اسکاپاش ما الان آزاد هستیم راحت میتوانیم اکانت بسیازیم
و فعالیت بکنیم. سؤال نیست برای چه؟ چرا برخی شبکههای اجتماعی به راحتی دارند به
ما خدمات میدهند؟ مجانی خدمات میدهند دلشان سوخته برای ما؟ اینها بهش فکر بکنید.
چرا امروز 80 درصد حتماً بیشتر شبکههای اجتماعی که ما داریم استفاده میکنیم.
برگشت به آمریکا است کسی هم نیست تو این کشور حرفی بزند. شبکههای اجتماعی که دیگر
رفته تو گوشی موبایل به اتمام اکانت گوشی ما دسترسی دارد. درمورد اینها باید صحبت
بشود. مالکان (28/55؟؟) دیجیتال که سایت WWW.NSINSAM.IR
سایت خوبی برای این مسأله. کارکردهای
رسانه دیجیتال عرض میکنم بایدها ونبایدهای رسانه دیجیتال اینها باید به بچهها
آموزش بدهیم. اینها رکن آموزش هست که بسیار بسیار کاربردی است من به اصول دیگری
بپردازم اصل 4 اصل الگوسازی است ما باید برای بچههایمان الگو بسیازیم امروز خاصیت
انیمیشن و بازی کامپیوتری ساختن الگو برای بچهها هست. بچهها بعضی از این شخصیتهایی
که تو بازیها و انیمیشن هستند. خدای ذهنشان شده است. تست TAT
را روی 100 نفر ما انجام دادیم. رو 100 تا کودک. خدای ذهن تمام این کودکان شخصیتهای
کارتنی هست که میبینند. دارند الگو تعریف میکنند دارند جایگاه تعریف میکنند ما
چکار کنیم تو این وضعیت؟ باید پیشگام بشویم برای تعریف الگو برای فرزندمان. الان
انقدری که شهدا و علما و دانشمندان و اندیشمندان حتی معاصر ما بچهها نمیشناسند
اما فلان شخصیت کارتونی را تمام میشناسد. فلان بازیگر فوتبال را قشنگ میشناسد و
جزئیاتش را هم خبر دارد. این یک مسأله سر الگوسازی است. مسأله دوم تو مدیریت رسانه
والدین خودشان باید الگو باشند برای فرزندانشان تو مصرف اصلاً غیر از این آقایان
چارهای نیست. غیر از این راهی نیست اگر آسیبها را هر کدامتان بیاید اینجا بهتر
از من میتوانید درموردش حرف بزنید میشناسید و نسبت بهش نگران هستید چارهای جزء
اینها نیست گشتم نبود نگرد نیست. من خیلی دنبال این مسائل بودم، مقالهای تو این
حوزه نوشته نشده الی از (16/57؟؟) ما رد شده. آدمی حرف نداشته الا رفتیم پای حرفهایش
نشستهایم که آقا چکار بکنیم. با این وضعیت غیر از اینکه به شما میگویم نیست.
اصول یک اصلش این است که ما باید خودمان الگو باشیم برای استفاده وقتی من خودم
مثلاً گوشی موبایل دستم است دارم کلش بازی میکنم. نمیتوانیم با پایم بچهام را
بزنم بگویم از پای تلویزیون بلند شو. خودت درگیر هستی. باور بکنید. اتفاق میافتد
طرف مثلاً دخترش را آورده مشاوره یا پسرش را آورده مشاوره وسط حرفها یا دختر یا
پسر میگویند 2 و 3 نفر باید بنشینیم مادر خودمان را ببریم مشاوره. اگر من روزی
نیم ساعت استفاده می کنم او روزی 3 ساعت استفاده میکند. ذات نایافته از هستی کی
تواند که شود هستی بخش. امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: (1/58عربی) هر کسی خودش را
جلو قرار داد باید اول از خودش شروع بکند. ما بعضیهایمان خودمان زیاد داریم
استفاده میکنیم. خودمان بیجهت داریم استفاده میکنیم. خودمان پشت فرمان استفاده
میکنیم فرزندمان یاد بگیرد. الان کمپین ما راه انداختیم توی شبکههای اجتماعی هم
بحثش مطرح است بعضی از بازیگران سینما به این کمپین پیوستند. کمپین بازگشت به
زندگی. این کمپین 20 سال قبل در آمریکا راه افتاده است. البته به این عنوان نبوده
است. اسمش را تغییر دادیم کمپین بازگشت به زندگی تو آمریکا 20 سال قبل کمپینی بود
تحت عنوان بزن تلویزیونت را بشکن. اسم کمپین این بود بزن تلویزیونت را بشکن. امروز
ما بهش میگوییم کمپین بازگشت به زندگی برگردیم به زندگی، الان رسانهها در
زندگی ما زیاد هستند ما فقط از فضای مجازی روزی 6 ساعت استفاده میکنیم حالا کمش
میکنیم. آمدیم تو این کمپین بازگشت به زندگی گفتیم جمعه بدون اینترنت.
یک
جمعه در خانه تنها هستی پیش زن و بچه دیگر اینترنت میخواهی چکار کنی. گفتیم همان
طوری که دم در کفش کنی دارید موبایل کنی هم بگذارید موبایلت را بکن دم در بعد بیا
وارد خانه شو. این موبایل نباید در زندگی ما باشد بعضیهایمان در رختخواب میروند
تو خصوصیترین لحظات زندگی گوشی موبایل میبرند حیف که وقت و بحثم هم نیست وگرنه چیزی عجیبی نشان شما میدادم که
دسترسی به گوشی موبایل و دسترسی که به میکروفن دارد به راحتی حک میشود افراد
زیادی ما اطلاعاتشان را داریم تو این فضا حک شدند. طرف میگوید شب خوابیدم صبح
بلند شدم دیدم یکی تو تلگرام دارد دور میزند گفتم تو کی هستی؟ میگوید حکت کردم. تو الان یک سرچ میکنی نرمافزارهای
مختلفی هست در این فضا دارند عملیات حک درونش انجام میدهند. اطلاعات مردم را برمیدارند
و پر اینترنت از اطلاعات افراد با آبرویی که دوست نداشتند عکسشان لو برود. پخش شد
تو فضای مجازی. ما خودمان باید الگو باشیم تو استفاده از رسانهها برای
فرزندانمان. اگر بتوانید این کار را انجام بدهیم. فرزندانمان هم یاد میگیرند.
الان دعوای ما سرتو دفتر مشاوره داریم سر قفل گوشی موبایل است آقا برای خانم قفل
گذاشته است و خانم برای اقا. بچه برای جفت اینها قفل گذاشته است. الان دعوای
بسیاری از مراجعان که دارند میآیند دعوا سر قفل گوشی موبایل است. یک خانمی آمد با
شوهرشان دعوای شدیدی داشته سر همین قفل گوشی موبایل. مثلاً خانم برگشت گفت که این
هر قفلی که میگذارد سر گوشی موبایلاش من میفهمم. شوهر هم خیلی برایش سؤال بود
هر چی اصرار کرد که خانمش بهش بگوید که چطور قفل را میفهمد میگفت که نمیگویم.
من خواهش کردم گفتم خانم اگر میشود شما به ما بگویید چطور این قفل را میفهمید که
من تازه آنجا به شگفتی تازهای پی بردم گفت حاج آقا 5 روش دارد من یک روش را به
شما میگویم. خیلی برایم جالب بود گفتم چطوری؟ گفت شوهر من قفل گوشیاش از لوگوی
که رسم میکنند. شوهر میگفت من شکلی میگذارم پیچ در پیچ که خودم هم بعضی اوقات
فراموش میکنم ولی خانمم سر یکی دو روز میفهمد و میرود سر گوشی موبایلم و
چیزهایی که نمیخواهم ببیند را میبیند. حریم خصوصی من است. گفتم حریم خصوصی
نداریم. زن و مرد اصل در خانه امنیتشان است هر چی که این امنیت را به لطمه بندازد
باید برود کنار اصلاً قفل گوشی موبایل که هیچی خود گوشی موبایل باید برود کنار.
جنابعالی که آمدهای قفل گذاشتهای سر گوشی موبایلت الان خانومت نگران و ناراحت
است خب بیا برش دار. این خانم گفت 5 تا روش دارد برای فهمیدن قفل گوشی موبایلمن
فقط یک روش به شما میگویم. گفت شوهرم گوشی راکه میگذارد برمیدارم با یک چیزی
گوشی را کامل تمیز میکنم دوباره میگذارم همانجا شوهرم میآید رسم را میکشد.
کارش را انجام میدهد و میگذارد میرود تا گوشی را میگذارد من گوشی را جلوی نور
میگیرم قشنگ جای دستش افتاده روی صفحه موبایل. گفتم این چطور به ذهن شما رسید؟ از
کجا به ذهن شما رسید؟ این چیزهایی که الان مردم سرش دعوا دارند حریم خصوصی، بیاعتمادی
چرا؟ ببینید در خانه برای بچه و همسر گوشی موبایل نباید قفل داشته باشد. خصوصاً
برای بچه. اگر هم قفل دارد قفلش را بداند
خاصیتش چیه؟ وقتی بچه با گوشی موبایل بدون قفل بابا بزرگ شد. این بعدها میفهمد اگر یک روز گوشی موبایل
خرید نباید قفل داشته باشدچون گوشی پدر قفل نداشته است.
و
چقدر امنیت دارد گوشی که بابا بتواند بهش سر بزند. چقدر امنیت میدهید فرزند دیگر
آرام نیست میداند پدرش سر میزند هر جایی نمیرود هر کاری نمیکند. حداقل نگرانیاش یک مقدار بیشتر است نه اینکه گوشی موبایلش را قفل سرش بگذارد.
خب پدر و مادر که نمیآیند آنجا آزاد دیگر.
این
تو مسائل الگوسازیی است که بسیار بسیار مهم است ما خودمان باید الگو باشیم برای
استفاده فرزندانمان. اصل 5.اصل بسیار مهمی
است. اصل مدیریت مصرف ما چطوری مصرف بکنیم؟
طبق چه شاخصی رسانه در خانهمان مصرف بکنیم؟
الان
بعضی جاها رها شده است. واقعاً رها شده است. اینترنت تو اتاق خواب بچه 16 و 17
ساله پشتش، گوشی موبایل تحت اختیار بچه خودتان تو گوشی موبایل. تلویزیون 7 روشن
میشه تا 12 یک بازی کونسول آنجا دارد اصلاً
نمیداند بچهاش چه بازی میآورد چه بازی میکند آقایان آسیب جدی است تو
همچین مواردی اینها را جدی بگیرید مدیریت مصرف ما برایش 5 تا شاخصه آوردیم که این
5 تا شاخصه تو مدیریت مصرف به ما کمک میکند.
1. مدیریت نیاز کودک 2. مدیریت ابزار 3. مدیریت محتوا 4. مدیریت زمان 5. مدیریت مکان
همین 5 تا شما تو ذهنتان بسپارید رسانه تو خانهتان امن خواهد بود اول. مدیریت
نیاز بچه من تو چه سنی به چه رسانهای نیاز دارد؟ این خیلی سؤال مهمی است خانمی
آمده بود تو دفتر مشاوره گفت بچه من یک مشکل خیلی عجیبی گرفتارش شده است. بچه 12
ساله رفتارهای مشکوک دارد. رفتارهایی که اصلاً تو سن این بچه نیست خب بررسی کردیم
دیدیم تهش رسیده به گوشی موبایلی که تو سن 12 سالگی برای بچه خریداری شده است چه
گوشی شاید گوشی جی فور ان جی شاید 000/800/1 هزار تومان قیمتش بود؟! قضیه برای 7
و8 ماه قبل است. بعد بچه رفته تو گوشی موبایلش شبکههای اجتماعی نصب کرده یک شبکه
اجتماعی به اسم تلگرام نصب کرده از تو تلگرام کانالهای متصل شده 3 و 4 کانالش
کانال مستهجن است. بعد بچه رفته تو کانال مستهجن عضو شده. من سر بسته میگویم یک کانالش کانال ارتباط جنسی با
محارم است. میگوید نیست؟ سرچ ساده بکنید. بعد بچه 12 ساله هنوز آن بلوغ زودرس
جنسی میرسد که حالا بحثش مفصل است آن وقت وقتی بچه عقلاً نفهمد جنساً بفهمد چه
اتفاقی میافتد؟ همان مسألهای میشود که در قرآن ما سرش نهی داریم قران میفرماید:
به بچهتان یاد بدهید اتاق پدر و مادر بخواهند ورود پیدا بکنند در بزنند تو سن
همین. چون ممکن است پدر ومادر در حالتی باشند که نباید ببینند و تأثیر سوء رویشان
میگذارد. اینها مسائل کلیدی و بسیار مهمی هست مدیریت نیاز. قبلاً عرض کردم بچههای
زیر18 سال مالک گوشی موبایل نباید بشوند. بعد از 18 سال هم اگر گرفتید به شرط
بخرید قبل از اینکه بخرید شرط بگذارید نه اینکه بخرید بدهید دستش بعد آسیب میبیند
حالا بیا برایش شرط بگذار اینجور نمیشود اول اینکه گوشی موبایل. پسرم برایت میخرم
اما با این شروط. حتی شرطها را بنویسید هم بد نیست. باید بدانید بچهتان تو چه
سنی به چه رسانهای نیاز دارد. (51/65) این نیاز خیلی مهم است. مدیریت ابزار خب
حالا نیاز مشخص شد یک وسیله برایش میخواهم
بخرم کل بازار ایران را بگردی یک دانه محصول بازی پلی استیشین پیدا نمیکنید. یک
دانه بازی ایکس باکس پیدا نمیکنید ایرانی باشد بازی محصول ایرانی پیدا نمیکنید
خب وقتی خارجی باشد قطعاً آسیب در خودش همراه دارد چه ابزاری ما برای بچهمان
بخریم مدیریت محتوا. بچهها دسترسی که دارند محتوا باید رصد بشود پدر و مادر باید
سر بزنند دو تا مدیریت است فوقالعاده مهم است مدیریت زمان، مدیریت مکان بچهها چه تایم زمانی از این رسانه
استفاده کنند؟ من شاید ده و 15 تا مقاله تو این حوزه دیدهام. شاید بگویم با 4 و 5
دقیقه تا یک ساعت بوده یعنی بچه من از صبح تا شب که بلند میشود 45 دقیقه تا یک
ساعت باید تو این فضا دسترسی به این رسانهها داشته باشد کل رسانهها. یعنی
انیمیشن، بازی کامپیوتری و گوشی و... همه سر جمع کمتر یک ساعت. الان ببینید چه خبر
است همین 2 ساعت تو گوشی موبایل پدرش
هست. حداقل 4 ساعت دارد تلویزیون میبینید
ما نمیتوانیم بگوییم آقا همهاش (9/67؟) کنترل که میشود کرد؟ حاج آقا چکار
بکنم؟ الان ما مؤظف هستیم وضعیت برای بچههایمان درست بکنیم ما مؤظف هستیم یک
بستری ایجاد بکنیم که بچه کمتر آسیب ببیند. مدیریت زمان به بچهها بگوید تو مهمانیها
استفاده نکنند. به بچهها بگوید شب کمتر استفاده بکنند. قبل از خواب استفاده اینها
ممنوع. تا زمانی که جایگزین است به هیچ وجه از اینها استفاده نکنند نکته آخر.
مدیریت مکان است خب حالا زمان مشخص شد
ابزار مدیریتی را گرفتم کجا بچه من دسترسی داشته باشد. آقا این سم است. بچهای تو محیط خلوت دسترسی به این فضا داشته باشد خودمان را قضاوت بکنیم. من
خودم وقتی تو یک فضای تنها به این محیط دسترسی پیدا بکنم دوست دارم چیزهایی دیگر
سرچ بکنم یا نه؟ خب بچهها این طریق اولویت هست درونشان.
بچهها
بیشتر به سمت این فضا گرایش پیدا میکنند. هیچوقت کامپیوتر را در اتاق خواب بچه
نگذارید بچه باهاش تنها بشود. اگر بچه تو اتاق خواب با کامپیوتر تنها بشود. سراغ
چیزهای دیگر خواهد رفت کامپیوتر تو حال خانه بگذارید. که هم تو دسترس باشد هم
ببینید. این از اصل مدیریت یکسری (22/68؟؟) مفید حتماً برای شما اینجا میخوانم میتواند
ازش استفاده بکنید پیوندها ir ، خوبی است
برای آشنا شدن با سنین مختلف کودک و کارتنهایی که باید ببینید. Ircg.ir
باز تارنامهای خوبی است tosi.akademi (طوسی
اکادمی) بدون ir. سایت خوبی است. محتواهای خوبی درونش گذاشته
شده. بازیهای خوبی، روشنگری خوبی در مورد بعضی انیمشینها اطلاعات بسیار خوبی
گذاشته شده است. سایت24om.ir در مورد فضای مجازی اطلاعات بسیار خوبی درونش
هست. تبیان دانت نت. (56/68؟؟) پشت پرده رسانهها (4/69؟؟) بررسی شده است که پشت
فضای مجازی چه اتفاقی میافتد آنجا مفصل بحث شده است. آخرین سایتی که بسیار بسیار
مفید کاربردی است برای بنیاد ملی بازیهای کامپیوتری هست الان ما در مورد بازیها
صحبت کردیم آقا میگوید من بازی را نمیشناسم که خب بروم تو بازار چند تا
بازی را بررسی کنم و برای بچهام بخرم
نیاز نیست شما بررسی کنید همین آدرس را بزنید. اسراء دات آی آر (osara.ir)
یک ایکن جلوی شما باز میشود این آیکن که
باز شد شما اسم بازی و سن بچهتان را میزنید برای بنیاد ملی بازیهای کامپیوتری
میلیاردی هزینه کردهاند برای خدمات رسانی به ما اسم بازی و سن بچهتان را که
بزنید خودش میرود بررسی میکند به شما میگوید این بازی برای بچه مفید هست یا
نیست؟ رنگ سبز، قرمز و زرد به شما معرفی میکند زرد احتیاط، قرمز ممنوع، سبز مجاز،
این تو تارنامای هست که وجود دارد. بچهها میتوانند استفاده بکنند. اصل ششم اصل
جایگزین سازی است. ما تو مدیریت مصرف میگوییم باید جایگزین بگذارید برای رسانهها.
یعنی اینجور نباشد که بچه از پای تلویزیون بلند بشو دیوار را نگاه بکن. خب نمیتواند
دیوار را نگاه بکند. بعضی مواقع نیاز به گفتن نیست همین که فهمیدید بچه دارد غرق
در تلویزیون میشود خب تو همان خانه مثلاً یک بازی دو نفری راه بیاندازید. کتاب
نوشته آقای عباسی ولدی به اسم بازی بازی تربیت شاید نزدیک به 200 و 300 بازی مفید
آنجا آورده که در خانه میتوانید انجام بدهید. اصلاًبازی درمان است. بازی وسیله
تربیت است. ما الان مشکلمان این است که فکر میکنیم تا یک بچه میخواهم تربیت
بکنیم فوری باید انگشت طرفش دراز بشود و مستقیم به بچه تذکر بدهیم. در صورتی که
کمترین کارایی را این مدل تذکر دارد. شما میتوانید جریان تو یک بازی تعریف بکنید
مگر نبودند اهل بیت ما خیلی چیزها را در قالب بازی میگفتند. تو قالب نمایش میگفتند.
خیلی از مفاهیم تو قالب بازی الان بازیها متأسفانه رفته سمت بازیهایی که بیشتر فکر
را درگیر میکند بیشتر خشونت زا هست الان بازی کامپیوتر وجود دارد که نوع استفادهاش
این است که شما تو هر یک دقیقه 4 تا آدم بکشید خب این بازی اینجوری بیاید طراحی
بشود چقدر صدمه و آسیب میزند به یک بچه؟ این باید کنترل شود. تو مدیریت جایگزین دو
تا بحث داریم: 1. مدیریت غیر نرمافزاری میگویم هر چی میتوانید این رسانهها را
کم بکنید خودتان جایش بنشینید. آدم جایش بنشیند یعنی بچه من اگر بنا هست روزی 3
ساعت تو بازی کامپیوتری باشد این سه ساعت را بکن دو ساعت خودت باهاش بازی بکن.
خودت کنارش باش و باهاش حرف بزن. اگر هم بنا است بچهها از نرمافزارها استفاده
بکنند که آن تو جایگزین غیر نرمافزاری دیگر داستان گوی و قصه خوانی اینها همه هست
همان سبک سنتی که من دیگر توش ورود پیدا نمیکنم. اگر هم بچهها میخواهند از نرمافزار
استفاده بکنند از نرمافزارهای بومی کنترل شده استفاده بکنند. (3/72) نرمافزارهای
دیگر بحثش معضل است آسیب میزند.
مثال:
برای تمام چیزهایی که شما امروز استفاده میکنید ما نمونه ایرانیاش داریم. آقا
کیفیتش پایین است بله پایین است مثل خارجیاش نمیشود اما کار که راه میاندازد من
اگر از ایرانیاش استفاده کنم:
1. حمایت از تولید ملی کردهام
2. اطلاعات من درون کشورم ذخیره شده است و به بیرون درز
پیدا نکرده است.
3. این مسیر وابستگی را منقطع کردم تو وقتی از یک نرمافزای
داخلی حمایت بکنی این تقویت میشود.
فردا میتواند بهترش را بسازد و جالب است نرمافزاری که
امروز غولی شدند تو دنیا روزهای ابتداییشان به کیفیت نرمافزارهایی که ما امروز
ساختیم نبودند. قدر بدانید میگویم من از تو تلگرام درآورد تو سروش یک شبکه
اجتماعی داخلی است میگوید آقا کیفیت ندارد مگر تلگرام روزها و سالهای اول یادتان
نیست مگر واتساب روزهای اول یادتان نیست. این کیفیت را نداشت خب رفتید آباد کردید
الان 45 میلیون ایرانی تو تلگرام آبادش کردند. خب بیایید همان داخلی هم آبادش
بکنید. نرمافزارهای داخلی.
حداقل دیتا ماینیگ روتیان صورت نمیگیر دیتا ماینیگ
مدیریت ذهن است یعنی فرد وقتی میرود توی این فضا قرار می گیرد اصلاً خودش نخواهد
ذهنش کنترل میشود به یک سمت میکشانش خودش هم نخواهد بهش میگویند دیتا ماینینگ
شخصیتشناسی بحث فوق العاده مهمی است.
ببینید این دیگر دست شما نیست مالکان شبکههای اجتماعی میگویند از طریق دیتا
ماینیگ ما امروز قدرتی داریم که وقتی افراد میآیند آنجا 70 لایک انجام میدهند
براساس این 70 لایک ما آن را بهتر از دوستش میشناسیم. وقتی لایکشان از 70 تبدیل
به 140 میشود میگویند ما او را بهتر از پدر و مادرش میشناسیم. وقتی لایکش از
140 تجاوز میکند به 240 و 340 میرسد براساس این لایکها و فعالیتهایی که در
شبکههای اجتماعی از طریق دیتا ماینیگ ما
ایشان را بهتر از خودش میشناسیم. این را خودت هم نمیدانی گوشی موبایل چقدر از تو
شناخت دارد. معادلش هم خیلی ساده و راحت است. الان من حقیقتاً تو جمع خیلی از
کارها انجام نمیدهم شما هم انجام نمیدهید انسان محافظهکار است آبرو و جایگاه
شخصیتاش را دوست دارد اما وقتی انسان میرود تو خلوت تو محیطی که این چشمها از
انسان کنده میشوند آن من، منه بیشتر بروز پیدا میکند فلذا ما میگوییم فضای
مجازی فضای حقیقی نیست فضای حقیقی بروز درون انسانها هست یعنی آنجا تو تازه میگویی
چه کسی هستی وگرنه اینجا جایگاه و... خلاصه کاری نمیکردی آنجا که میروی خودت را
نشان میدهی آنجا که می روی من، من بروز پیدا میکند شما فرض بکنید تو یک محیطی
وارد میشوید که یک نقابی رو صورتتان باشد اصلاً کسی نفهمد شما چکار میکنید. میدانید
آنجا چه اتفاقی میافتد انسان دیگر قید و بند ندارد.
میگوید
از آبرویم که نمیترسم که خب من، من آنجا ورود پیدا میکند حالا چه کسی دسترسی
دارد که تو، تو خلوت چکار میکنی؟ همین شبکههای اجتماعی دونه دونه کنترل و رصد میشوند،
طرف چه چیزی شیر کرد چه چیزی دنبال کرد. اینها همه رصد میشود به محض اینکه تأثیر
گذار باش حذفت میکنند نامه دوم رهبری در تیوتر حذف شد، پیج حضرت امام در
اینستاگرام حذف شد. 5 و 6 تا پیج ما در فیس بوک شیطنت کردیم علیه اسرائیل حذفمان
کردند. اکانتی داشتیم در تلگرام فعالیت میکردیم 2 و 3 دفعه حذف شد. حتی فیلم ازش
گرفتیم که کسی یک روز آورد بگویم این سند و مدرک. اگر تا الان آنجا خدمت نمیکنند
چون داری استفاده میشوی تا بخواهی استفاده بکنی خدمت میکنند شک تو این مسأله نکن
خب حداقل تو داخلی دیتا ماینیگ نیست، کنترل ذهن نیست، سرقت اطلاعات نیست. الان شما
میدانید 60 درصد ترافیک جمهوری اسلامی صرف نرمافزار تلگرام میشود. خب این دارد
به کجا کشیده میشود. فیس بوک (52/75؟؟) برای ما هست. میگوید تو کلوپ هم میروم
وضعیت خراب است خب بیا کلوپ را درست کن الان رفتی تو فیس بوک درستش بکنی خب نمیتوانی
ولی کلوپ و میتوانی درستش بکنی. میگوید کلوپ هم وضعش خرابه خب برو درستش بکن.
برو جریان سازی بکن، برو محتوا تولید بکن برای انیستاگرام و شبکههای دیگر
(16/76؟؟) امثالش آپارات داریم. شبکه اجتماعی فیلم محور است. برای وایبر واتساب و
تلگرام (26/76/؟) نسیم داریم شبکههای اجتماعی الان عین همین شبکههای اجتماعی
دیگر دارد کار میکند من دارم باهاش کار میکنم یکسال است من با سروش دارم کار میکنم
گروه داریم پیام میفرستیم. افرادی میآیند ارتباط میگیریم همه اتفاقات درونش
دارد رقم میخورد. بله قطعاً به کیفیت تلگرام نیست آقای حائری حرف خوبی زد میگفت
شما یک وقتی میافتید تو یک جادهای با کیفیت عالی چهار بانده گازش را گرفتی دارد
میروی اما یک وقتی هست تو یک جاده افتادی جاده پر از چاله و.... هست با سرعت آرامتری
بروی میگفت کیفیت جاده مهم نیست این جاده تو را به کجا میبرد، مهم است. اقایان
43 درصد جرائم کشور ما مربوط به تلگرام بوده است. آقای فیروزآبادی دبیر شورای علای
فضای مجازی گفت 90 درصد استفاده ایرانیها از تلگرام از شبکههای اجتماعی برای
سرگرمی است حالا سرگرمی چیز دیگری بود ایشان نگفت ولی به هر حال نگران کننده است
این مسائل را جدی بگیرید. برای هر چی ایمیل و جیمیل و... موتور جستجو حالا وقت
نیست در مورد گوگل نکاتی بگویم. که موتورهای جستجو چطوری مدیریت ذهن میکنند چه
منابع عظیم مالی پشت اینها هست آقای اریک امرسون اشمیت مدیر گوگل گفته بود پول
روزنامه شارلی اب دو که به پیغمبر مسلمانها توهین کرد از پول سرویسی بود که گوگل
به خود مسلمانها داده بود. پول خودت را علیه خودت استفاده میکنند تو داری آنجا
پول میدهی. الان کلیکهایی که در گوگل اتفاق میافتد کلیکها ارزش افزوده از پول
است. چون میدانید امروزه یک واحدی که تو فضای مجازی سر بحث است سر همین کلیک هست
الان فصه مفصل از سر کلیک دزدی یعنی یک جذابیتهای ظاهری سمعی و بصری تو سایتها
ایجاد میشود کلیکهای شما را بدزدند سمت خودشان آن وقت یک سایتی میآید ادعا میکند
تو سایت من ماهیانه 15 میلیارد کلیک خورده میشود. این ارزش و اعتبار است این
اعتبار به درد میخورد. به هر تقدیر برای هر چیزی شما نگاه بکنید ما جایگزین داریم
عرض ما تو بخش جایگزین سازی این است که میگوییم حتماً قبل از ینکه بچهها را از
پای این فضا بلند بکنید جایگزین برایشان بگذارید.
اسباببازی،
بازی، تفریح هر چی که میخواهد باشد. اگر هم میخواهید از نرمافزار استفاده کند
از نرمافزار داخلی استفاده کنید که قابل کنترل باشد. اصل هفتم اصل همراهی است ما
داریم اصول زنجیرهای مدیریت رسانه در خانواده را بررسی میکنیم که مسأله فوقالعاده
مهمی است اصل همراهی، همراهی یعنی والدین هنگام استفاده از رسانهها در کنار
فرزندان خود باشند. جالب است بدانید در کشورهایی که سواد رسانهای بالایی دارند.
89 درصد والدین هنگام این بازیها کنار فرزندان خود حضور فیزیکی دارند مینشینند. و
47 درصد والدین هنگام بازیها با فرزندان خود مشارکت میکنند. پسرم با همدیگر
بنشینیم انیمشین را ببینم وقتی با بچهات بنشینی ببینی جلوی خطاهای ذهنیاش را میگیری.
مثلاً نشستهای باب اسفنجی نگاه میکنی پسرم چرا باب اسفنجی بابا ندارد؟ چرا در
خانه تنها زندگی میکند؟ داستان ما قهرمانش یک شیر، گرگ، پلنگ و خرس بود الان
قهرمان داستان تو چرا شده یک تیکه اسفنج گوشه افتاده این اسفنج چه خاصیتی دارد. چرا
خوراک این داستان خرچنگ که دنیا ازش بدش میآید. اصلاً یک مسأله ناراحت کنندهای
است خب این مسائل مهم است این جلوی خطاهای ذهنی بچه گرفته خواهد شد. اصل مشارکت
اصل مهمی است. اصل هشتم اصل ایمن سازی است میگوید حاج آقا خب من تو خانه کنترل
کردم من توی مدرسه کنترل کردم جلوی گوشیاش گرفتم. با فضاهای دیگرش چکار بکنم؟
یکاصل فوقالعاده مهم است آقایان ما تو آسیبهای اجتماعی بخشی عظیمی از این آسیبها
با گرایش به سمت معنویت میتوانیم حل بکنیم. اصلاً غیر از این چارهای نیست.
(13/80)
میخواهی
چکار انجام بدهی؟ ایمنسازی اصولی دارد خیلی راحت میشود ایمن سازی انجام داد
شناخت فرهنگی و رجوع متخصص و ایمن سازی فلان و فلان اما یک دونهاش را من فقط
بگویم که بسیار بسیار مسکن فوقالعادهای است و واکسن فوقالعادهای هست قرآن میگوید
ایمن سازی بوسیله نماز. من وقتی آسیبهای رسانه را برای خانوادهها میگویم میگویم
خانوادهها الان آسیب رسانه را گفتم حاضرم دو ساعت بیایم آسیبهای اعتیاد را
بگویم بعدش آسیبهای اجتماعی بعد رفیق بد، این جامعه بچه را در خودش تنیده به
وسیله آسیبها. راهکار چی هست؟ میخواهید یک چیزی بهتان معرفی بکنم تا بچهتان داشت
خطا بکند مچش را بگیرید؟ همه میگویند، بله. می گویم نماز است چرا از ارزشهایمان
دور شدهام (59/80عربی) نماز باز میدارد. این آیه را ببینید خیلی صراحت در کلام
دارد میگوید (7/81عربی) میگوید بعد از آنها گروهی آمدند نماز را ضایع کردند
رفتند تو شهوات این بعدیت اتفاقی نیست. نماز که ضایع شد رفتند تو شهوات. یعنی نماز
نباشد منشأ خیلی از آسیبها هست. 70 درصد کسانی که تو جرائم بودند آمارگیری کردند.
70 درصد آنها نماز نمیخواندند نماز مرحله سقوط انسان است پیغمبر فرمود شیطان 5
وعده انسان را. بو میکند تا زمانی که انسان سرنمازها مقید باشد شیطان راهش را میگیرد
میرود، اما نماز که شل شد شیطان نفوذ میکند این دریچه نفوذ است دریچه نفوذ در
انسان همین نمازی است که انسان سبک بگیرد. بیا حالا تو ایمنسازی بحثهای دیگری هم
هست من چون فرصتم گذشت ازش میگذرم ده تا اصل را به شما میگویم اصل نهم اصل تدریج
است خب آسیبها را فهمیدیم مشکلات فهمیدیم میخواهیم بیاییم در خانه مقابله بکنیم
چکار بکنم به یکباره بچه را از جلوی کامپیوتر بلندش کنیم؟ نه اصل تدریج. تدریج یک
اصل فوقالعاده قرآنی است تو خیلی از نکات به درد ما میخورد. یعنی آرام آرام بچه
را از آن فضا بلند بکنم. روزی 5 دقیقه، یک دقیقه یواش تو یک بازی زمانی. که این
بچه بتواند با این مسأله کنار بیاید تو مسائل فرهنگی میگویند 3 تا شاخصه رعایت
بشود. اول اصلی که انسان میخواهد تو تربیت اتخاذ بکند مطابق با قواعد اسلامی صحیح
باشد. 2- مستمر و دائم باشد. 3- تدریج توش
باشد این تدریج خیلی مهم است. قرآن هم همین
اصل را رعایت کرده تو 4 آیه برخورد با شراب همین قاعده را رعایت کرده است.
اول میآید اسم شراب را میآورد بعد میگوید که تو شراب فایده هست ضرر هم هست بعد
میگوید که نزدیک شراب نشوید موقعی که نماز خواندهاید مرحله چهار میگوید شراب
ممنوع است یعنی تو آن 4 مرحله اصلی تدریج لحاظ شده که جلوی این منکر گرفته بشود.
اصل دهم و آخرین اصل. اصل اقتدار همراه با صمیمیت است. خب بچه من حالا خیلی از
مشکلات میخواهم باهاش مقابله بکنم. یک مسألهاش مسأله رسانه است. اینجا دو تا بحث
پیچیده است بعضی اقتدار دارند صمیمت ندارند بعضی صمیمیت دارند اقتدار ندارند. این
هر دوتاش تو یک آیه از قرآن آمده است که قرآن خیلی زیبا مطرح کرده است. حضرت لقمان
به بچهاش میگوید، فرزندم، عزیزکم، گلکم لطافت توش هست اما (35/83 عربی) نمازت را
بخوان یعنی اقتدار همراه با صمیمت باید عجین هم باشد. نه آنقدر سخت به بچه بگیرید
که ببرد. نه آنقدر رها بکنید که بچه از صمیمیت شما سوء استفاده بکند.این دو تا
مسأله در کنار هم باشد قطعاً بچه کمتر آسیب خواهد دید. این معجونی بود من خیلی
سریع هم گذشتم چون زمان ما رفت و قطعاً اگر امکان این بود. فرصت بود میشد به
زاویههای دیگر این بحث پرداخت این فقط تو یک حوزه مدیریت خانوادگی فضای مجازی
است. خیلی از نکات هم هست تو این بحث ما نتوانستیم بگنجانیم امروز یک بحثی که مطرح
است اینترنت سرچ بکنید صیانت از کودکان آنلاین است مواظب بچههایتان باشید.
پایانه
اینترنت به بچهها رسیده است تو دفتر ما مکرر داشتیم مراجعین که آوردهاند. دفتر
بچه 17 و 16 و 14 ساله که تو این فضا آسیب دیده آموزش بهش ندادهاند چطوری تو
اینترنت برود چکار بکند بچه الان آسیب دیده است این آسیب را نمیشود به هیچ وجه
جبران نکرد یا خیلی مشکل و سخت است جبران کردنش. به بچههایمان یاد بدهیم تو فضای
مجازی همه افراد مجازی هستند افراد آنجا حقیقی نیستند. به بچههایمان یاد بدهیم
اطلاعاتشان را تو گوشی موبایلشان نگه ندارند. خودمان هم همینکار را بکنیم. این
فضا کاملاً بیاعتماد است اصلاً اعتماد به این فضا نکنید. حالا من مسائل امنیتی و
هکریش نمیگویم ممکن است این گوشی از دست شما بیافتد آقای آمده تو موبایل فروشی
بالا و پایین میکرد گفت گوشی موبایلم گم شده است. گفت حاضرم ده میلیون بدهم طرف
گوشی موبایلم را بیاورم پریشب عروسی خواهرم بود از تمام صحنههای خصوصی من فیلم و عکس گرفتم الان عکس ناموس من
کجاست؟ یاد بگیریم این فضا قابل اعتماد نیست به راحتی میتواند تو دسترس افرادی
قرار بگیرد و به راحتی هک بشود اینها تو حیطه مدیریت خانوادگی هست قطعاً حیطه
اجتماعی، فردی نکات دیگری دارد و چون وقتم رفت دیگر بیشتر از این مزاحم شما نمیشوم.
پایان