به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام)، سومین و آخرین جلسه از دوره آموزشی «آشنایی با طراحی اسلامی سکوهای مجازی و نقد الگوهای موجود» با حضور حجت‌الاسلام محمدعلی جلالی طراح و مشاور ایجاد سکوهای تعاون‌آفرینی، حجت‌الاسلام رضا سامان مدیر کارگروه مطالعات فضای مجازی پژوهشکده باقرالعلوم (علیه‌السلام) و آقای میرحیدری طراح و مشاور طراحی سکوهای دینی در سالن امام رضا (علیه‌السلام) دانشگاه معارف اسلامی برگزار شد.
حجت‌الاسلام محمدعلی جلالی؛
تأکید بر طراحی سکوهای تعاون‌آفرینی برای تحقق اهداف دینی
در بخش نخست حجت‌الاسلام جلالی با اشاره به حدیثی از حضرت صاحب الزمان (عج) مبنی بر ضرورت اجتماع قلوب مؤمنین برای تحقق ظهور، بر اهمیت طراحی سکوهایی تأکید کرد که بتواند این اجتماع را ایجاد کند. به گفته ایشان، صرفاً مؤمن بودن افراد به صورت فردی برای تحقق ظهور کافی نیست، بلکه باید به نقطه‌ای رسید که قلوب مؤمنین به یکدیگر متصل شود. وی فضای مجازی را فرصتی برای تحقق این امر دانست و خواستار طراحی سکوهایی شد که بتواند مؤمنین را در راستای اهداف دینی گرد هم آورد.
فرمول تغییر رفتار در فضای مجازی؛ تمرکز بر افزایش توان افراد
وی با بیان اینکه دنیا بر اساس تغییر رفتار انسان‌ها در حال تغییر است، فرمول تغییر رفتار را «انگیزه و توان» دانست. وی با تأکید بر اینکه عموماً افراد برای انجام کارهای دینی انگیزه دارند، اظهار داشت که باید بر افزایش توان افراد تمرکز کرد.
طراح و مشاور ایجاد سکوهای تعاون‌آفرینی با اشاره به سه راهکار «آموزش، تسهیل و ابزار» برای افزایش توان افراد، تسهیل را مهم‌ترین عامل در ایجاد حرکت‌های عمومی دانست. تسهیل به این معناست که کاری کنیم افراد با همین توان فعلی خود بتوانند اهداف خود را محقق کنند.
ضرورت تسهیل انجام کارهای خیر در فضای مجازی
حجت‌الاسلام جلالی با ارائه مثال‌هایی از تسهیل گناه در فضای مجازی، بر ضرورت تسهیل انجام کارهای خیر تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه پلتفرم‌ها این قابلیت را دارند که کارها را به گونه‌ای خرد کنند که هر فرد بتواند بخشی از آن را انجام دهد، خواستار طراحی سکوهای تعاون‌آفرینی شد.
این پژوهشگر فضای مجازی با بیان اینکه باید به گونه‌ای سکوها را طراحی کرد که حضور هر فرد در آن، ارزش سکو را برای دیگران افزایش دهد، به تشریح ویژگی‌های یک سکوی تعاون‌آفرینی پرداخت.
ویژگی‌های یک سکوی تعاون‌آفرینی موفق
ویژگی‌های یک سکوی تعاون‌آفرینی موفق از نظر حجت‌الاسلام جلالی شامل موارد زیر است:
- خرد کردن کارها به گونه‌ای که هر فرد بتواند بخشی از آن را انجام دهد.
- ایجاد بستری برای تعامل و همکاری بین افراد.
- طراحی سازوکارهایی برای ارزیابی و بهبود محتوا و عملکرد سکو.
- ایجاد بستری برای تبادل تجربیات و ایده‌های نوآورانه.
- طراحی سازوکارهایی برای ایجاد انگیزه و تشویق مشارکت فعال کاربران.
- فراهم کردن امکان دسترسی آسان به محتوا و ابزارهای مورد نیاز کاربران.
- ایجاد فضایی امن و قابل اعتماد برای تعامل و همکاری کاربران.
ضرورت طراحی سکوهای مبتنی بر تعاون
در ادامه، حجت‌الاسلام جلالی به ارائه مثال‌هایی از سکوهای تعاون‌آفرینی پرداخت و خواستار طراحی سکوهایی شد که بتواند تقوای اجتماعی را محقق کند.
وی با اشاره به اهمیت تقوای اجتماعی در اسلام، بر ضرورت طراحی سکوهایی تأکید کرد که مبتنی بر تعاون و همکاری بین مؤمنین باشد.
تشریح پروژه «سفیران آیه»؛ نمونه‌ای از سکوهای تعاون‌آفرینی در فضای مجازی
در پایان، ایشان به تشریح پروژه «سفیران آیه» پرداخت و اظهار امیدواری کرد که این پروژه بتواند به ترویج مفاهیم قرآنی در جامعه کمک کند. پروژه «سفیران آیه» یک نمونه موفق از سکوهای تعاون‌آفرین در فضای مجازی است که با هدف ترویج مفاهیم قرآنی در جامعه طراحی شده است. این پروژه با استفاده از ابزارها و امکانات فضای مجازی، افراد را قادر می‌سازد تا به طور فعال در ترویج مفاهیم قرآنی مشارکت کنند.
هدف اصلی:
- توانمندسازی افراد برای ترویج مفاهیم قرآنی در جامعه.
- ایجاد بستری برای تعاون و همکاری بین مؤمنین در راستای اهداف دینی.
- ترویج تقوای اجتماعی.
نحوه عملکرد:
- در این پروژه، افراد می‌توانند با استفاده از ابزارها و امکاناتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، به ترویج مفاهیم قرآنی بپردازند.
- این پروژه با استفاده از هوش مصنوعی محتوای تبلیغی متناسب با نوع مخاطب تولید می کند.
- با استفاده از پلتفرم های فضای مجازی آیات قرآن را به روش های نوین تبلیغ می کند.
اهمیت پروژه:
- پروژه «سفیران آیه» می‌تواند نقش مهمی در ترویج مفاهیم قرآنی در جامعه ایفا کند.
- این پروژه می‌تواند به تحقق تقوای اجتماعی کمک کند.
- این پروژه می‌تواند الگویی برای طراحی سکوهای تعاون‌آفرین در فضای مجازی باشد.
آقای میرحیدری؛
تأکید بر طراحی بسترهای تعاون‌آفرین با محوریت ولایت
در بخش دوم سومین و آخرین جلسه دوره آموزشی «آشنایی با طراحی اسلامی سکوهای مجازی و نقد الگوهای موجود»، آقای میرحیدری به موضوع «تفکر تعاون‌آفرینی در بسترهای مجازی» پرداخت. ایشان به عنوان طراح و مشاور طراحی سکوهای دینی، به تشریح ویژگی‌های بسترهای تعاون‌آفرین و ضرورت طراحی آنها با محوریت ولایت پرداخت.
وی با تأکید بر اینکه هدف، ایجاد بستر برای تعاون مؤمنین است، نه صرفاً ایجاد ایستگاه‌های تبلیغی، به تشریح ویژگی‌های بسترهای تعاون‌آفرین پرداخت. به گفته آقای میرحیدری، این بسترها باید با محوریت ولایت و بر اساس آموزه‌های قرآن، مؤمنین را در جهت نیکی و تقوا به همکاری و برادری دعوت کنند.
اهمیت پیوند افراد در بسترهای تعاون‌آفرین
این پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به اینکه تعریف بسترهای تعاون‌آفرین مشخص شده است، خواستار تعیین شاخص‌هایی برای ارزیابی این بسترها شد. به گفته وی، باید مشخص شود که آیا شبکه‌های اجتماعی ایرانی مانند روبیکا و ایتا، در جهت تعاون بر نیکی و تقوا عمل می‌کنند یا صرفاً بستری برای ارتباطات هستند.
آقای میرحیدری با تأکید بر اهمیت پیوند افراد در بسترهای تعاون‌آفرین، خواستار طراحی سازوکارهایی برای ایجاد این پیوند شد. وی با اشاره به مثال یوتیوب، اظهار داشت که باید مشخص شود چه کسانی، چه مقدار و در چه زمینه‌ای با یکدیگر پیوند برقرار می‌کنند.
مزایای بسترهای تعاون‌آفرین نسبت به تبلیغ چهره به چهره
وی با اشاره به مزایای بسترهای تعاون‌آفرین نسبت به تبلیغ چهره به چهره، اظهار داشت که این بسترها، با هزینه کمتر، فایده بیشتری دارند. به گفته این پژوهشگر فضای مجازی، ایجاد بستری برای گره خوردن مبلغان با مخاطبان، بسیار مؤثرتر از تبلیغ چهره به چهره است.
ضرورت ایجاد فرایندهای خودتقویت‌شونده در بسترهای تعاون‌آفرین
آقای میرحیدری با تأکید بر ضرورت ایجاد فرایندهای خودتقویت‌شونده در بسترهای تعاون‌آفرین، اظهار داشت که این فرایندها، موتور محرک هر بستر هستند و رشد آن را تضمین می‌کنند.
وی با اشاره به تجربه‌ای که در طراحی بستری برای تبلیغ آیات قرآن در ماه رمضان داشته‌اند، به تشریح مراحل طراحی این بستر پرداخت. به گفته وی، ابتدا این بستر با مخاطبان آزمایش شد و سپس، معماری آن بر اساس بازخوردها طراحی شد.
تأکید بر تسهیل فعالیت‌های تبلیغی برای یک نفر قبل از طراحی بستر
طراح و مشاور طراحی سکوهای دینی با اشاره به اینکه در ابتدا قصد داشتند بستری را در ایتا برای یادآوری خاطرات شهدا طراحی کنند، اظهار داشت که این گروه، موفق نشد. وی با تأکید بر اینکه ابتدا باید فعالیت‌های تبلیغی را برای یک نفر تسهیل کرد، گفت که سپس می‌توان معماری بستر را بر اساس تجربه آن یک نفر طراحی کرد.
وی به تشریح مراحل تسهیل فعالیت‌های تبلیغی برای یک نفر پرداخت و اظهار داشت که در پروژه تبلیغ آیات قرآن، ابتدا از مبلغ خواسته شد که مخاطب خود را توصیف کند و سپس، محتوای تبلیغی متناسب با آن مخاطب، با استفاده از هوش مصنوعی، تولید شد.
تأکید بر اهمیت بازخورد و به‌روزرسانی محتوا
آقای میرحیدری با تأکید بر اهمیت بازخورد و به‌روزرسانی محتوا، اظهار داشت که در این طرح در طول یک ماه، با مبلغان مختلف تعامل داشتند و بر اساس بازخوردها، محتوای تبلیغی را به‌روزرسانی می‌کردند.
حجت‌الاسلام رضا سامان؛
بررسی ابعاد مختلف قالب‌های انتشار در سکوهای مجازی
در بخش پایانی این دوره آموزشی حجت‌الاسلام سامان مدیر کارگروه مطالعات فضای مجازی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام) با اشاره به اینکه سکوها کارکرد توزیعی پررنگی دارند، بر لزوم تعیین تکلیف این کارکرد با نگاه اسلامی تأکید کرد. وی با بیان اینکه نباید این فرصت توزیعی در دام تبرج، تکثر و فرهنگ مصرف بیفتد، خواستار استفاده از آن در خدمت منطق سازندگی، رشد و اخوت شد.
این پژوهشگر فضای مجازی به موضوعاتی که در حلقه‌های مطالعاتی در رابطه با مؤلفه‌های طراحی قالب‌های انتشار در سکوها شده بود، اشاره کرد و از جمله آنها تصویرمحوری یا متن‌محوری سکوها، دسته‌بندی محتوا، شخص محوری یا موضوع محوری، الگوریتم‌ها و محدودیت کاراکتری را تشریح کرد.
تفاوت الگوی ارتباطی اسلامی با الگوی حاکم بر سکوها
حجت‌الاسلام سامان با اشاره به تفاوت الگوی ارتباطی اسلامی با الگوی حاکم بر سکوها، به تبیین عناصر مختلف این الگو پرداخت. وی با بیان اینکه در الگوی اسلامی، ملاک‌های دیده شدن افراد با پارامترهای اخلاقی و فقهی تعیین می‌شود، نه صرفاً اتصال‌آفرینی، بر اهمیت عمق ارتباطات و تبادلات تأکید کرد.
ابعاد مختلف و تبیین انواع قالب‌های انتشار
وی با اشاره به اینکه قالب‌های انتشار، بستر ارائه و تریبون صدها هزار یا میلیون‌ها نفر هستند، به بررسی ابعاد مختلف این قالب‌ها پرداخت. وی با بیان اینکه نحوه تنظیم امکان انتشار، آثار فردی و اجتماعی فراوانی دارد، خواستار توجه به مطلوبیت این امکانات متناسب با فرهنگ سازندگی، تعاون و معنویت شد.
حجت‌الاسلام سامان به تبیین انواع قالب‌های انتشار پرداخت و از جمله آنها پیج، کانال، فید، اکسپلور، دسته‌بندی سکو، دسته‌بندی شخصی، استریم و لایو گروهی را نام برد. وی با اشاره به انعطاف‌پذیری این قالب‌ها، خواستار طراحی خلاقانه آنها متناسب با فهم فرهنگی شد.
ابعاد مختلف تصویرمحوری یا متن‌محوری سکوها
وی به بررسی ابعاد مختلف تصویرمحوری یا متن‌محوری سکوها پرداخت و با اشاره به استدلال‌های اقتصادی، روحی-روانی، فلسفی و فرهنگی اجتماعی هر یک، خواستار توجه به ملاحظات مختلف در انتخاب این دو رویکرد شد.
حجت‌الاسلام سامان همچنین به بررسی ابعاد مختلف محدودیت کاراکتری در سکوها پرداخت و با اشاره به استدلال‌های اقتصادی و روحی-روانی، خواستار توجه به ملاحظات مختلف در تعیین این محدودیت‌ها شد.
ابعاد مختلف الگوریتم‌ها در سکوهای مجازی
حجت‌الاسلام سامان در ادامه سخنان خود به تبیین و تشریح ابعاد مختلف الگوریتم‌ها در سکوهای مجازی پرداخت و با اشاره به اینکه الگوریتم‌ها، توالی دستورالعمل‌های ارائه محتوا بر اساس مؤلفه‌ها برای اولویت‌بندی محتوای فید و پیشنهادات هستند، ضرورت توجه به ملاحظات مختلف در طراحی این الگوریتم‌ها را مطرح کرد.
این پژوهشگر فضای مجازی گفت که الگوریتم‌ها، نقش مهمی در تعیین محتوای قابل مشاهده توسط کاربران دارند، بنابراین لزوم استفاده از آنها در راستای کمال انسان و حفاظت از عاملیت او بسیار مهم است.
ابعاد مختلف دسته‌بندی محتوا در سکوهای مجازی
وی به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف دسته‌بندی محتوا در انواع قالب‌های انتشار سکوهای مجازی پرداخت و با اشاره به اینکه دسته‌بندی، نقش مهمی در ساماندهی اطلاعات و افزایش اختیار کاربر دارد، لزوم توجه به ملاحظات مختلف در طراحی این دسته‌بندی‌ها را یادآور شد. وی همچنین با بیان اینکه در برخی سکوها، محتواهایی به کاربران نشان داده می‌شود که سکو می‌خواهد و نه کاربر، ضرورت توجه به خیر و صلاح کاربر را گوشزد کرد.
حجت‌الاسلام سامان ابعاد مختلف شخص‌محوری یا موضوع‌محوری سکوها را مورد واکاوی قرار داد و با اشاره به اینکه در برخی سکوها، شخص محوریت پیدا می‌کند، نه موضوع، لزوم توجه به ملاحظات مختلف در طراحی این سکوها را مطرح کرد.
وی با تأکید بر لزوم توجه به ملاک‌های صحیح در دیده شدن افراد، خاطرنشان کرد: شخص‌محوری، می‌تواند منجر به ایجاد مرجعیت‌های کاذب و فرهنگ شهرت و مشکلات روحی روانی متعدد شود.
ضرورت توجه به معیارهای دینی در طراحی سکوها
مدیر کارگروه مطالعات فضای مجازی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام) در پایان بر لزوم توجه به معیارهای دینی در طراحی سکوها تأکید کرد و خواستار دوری از رویکردهای غربی و توجه به خیر و صلاح کاربر شد.