به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیهالسلام)، نشست علمی «پدر دختری» با عنوان «نقش پدر در آینده تحصیلی دختر» به همت گروه مطالعات خانواده پژوهشکده باقرالعلوم علیهالسلام و با سخنرانی دکتر مبین صالحی عضو هیئت علمی دانشگاه طلوع مهر و روان‌شناس بالینی کودک و نوجوان برگزار شد.
دکتر صالحی در ابتدای نشست، با مرور سیر تاریخی توجه روان‌شناسی به نقش والدین در تربیت فرزند، تصریح کرد: در دهه‌های گذشته، تمرکز روان‌شناسان عمدتاً بر نقش مادران بوده است؛ اما یافته‌های پژوهشی جدید، اهمیت فزاینده نقش پدر در رشد تحصیلی و اجتماعی کودک را به ویژه در جوامع پیشرفته آشکار کرده است.
جایگاه پدر در ساختار خانواده اسلامی
وی این تحول علمی را همسو با آموزه‌های اسلامی دانست که همواره نقش محوری و اصیل پدر در خانواده را مورد تأکید قرار داده‌اند.
استاد صالحی در ادامه با استناد به آیات و روایات، پدر را «رئیس قانون‌گذار» و مادر را «رئیس اجرایی» خانواده معرفی کرد و گفت: این دو نقش مکمل، ضامن پایداری و موفقیت خانواده‌اند. وی با ترسیم یک تصویر ذهنی، پدر را به حصار امن خانواده و مادر را به محور عاطفی آن تشبیه کرد و بر ضرورت حضور پدر در مراقبت، نظارت و اعمال قوانین خانوادگی تأکید نمود.
اهمیت حضور پدر در آینده تحصیلی دختران
عضو هیئت علمی دانشگاه طلوع مهر با اشاره به نقش تحصیلات در آماده‌سازی کودک برای ورود به جامعه، تأکید کرد: پدران به دلیل نقش طبیعی خود در آماده‌سازی فرزندان برای چالش‌های بیرونی، باید حضور پررنگی در مسیر تحصیلی آنان داشته باشند.
وی هشدار داد: غیبت روانی پدران، به ویژه در دوره نوجوانی دختران، می‌تواند منجر به افت تحصیلی، بی‌انگیزگی و ترک تحصیل شود.
این پژوهشگر با اشاره به سبک‌های فرزندپروری بر اساس دو محور «پاسخ‌دهی» و «توقع»، خاطرنشان کرد: پدران باید با تعیین توقعات روشن و حمایت عاطفی، تعادلی اثربخش میان این دو مؤلفه برقرار کنند تا زمینه رشد سالم فرزندان فراهم شود.
مؤلفه‌های مشارکت پدران در تحصیل فرزندان
در ادامه نشست، دکتر صالحی پنج محور کلیدی برای مشارکت مؤثر پدران در تحصیل دختران را برشمرد و توضیح داد: حضور فعال پدران در فعالیت‌های مدرسه از جمله جلسات اولیا و مربیان و رویدادهای آموزشی، نقش مهمی در ایجاد ارتباط مؤثر با محیط تحصیلی دارد. همچنین نظارت بر انجام تکالیف درسی بدون دخالت مستقیم در نقش معلم، به تقویت مسئولیت‌پذیری فرزندان کمک می‌کند.
وی بر اهمیت مشارکت در بهزیستی روانی-اجتماعی از طریق ایجاد احساس امنیت عاطفی در فرزند تأکید کرد و افزود که همراهی پدران در فعالیت‌های مشترک تربیتی به الگوسازی و اصلاح رفتار دختران کمک می‌کند. در نهایت، مشارکت در فعالیت‌های اوقات فراغت مانند بازی، پیاده‌روی و تماشای برنامه‌های آموزشی، پیوند عاطفی پدر و دختر را تقویت کرده و نقش حمایتی پدر را در فرآیند تحصیل پررنگ‌تر می‌کند.
نتایج پژوهش‌ها درباره اثر حضور پدر
دکتر صالحی در ادامه به نتایج چندین فراتحلیل علمی اشاره کرد و توضیح داد که حضور فعال پدر در زندگی تحصیلی دختران باعث افزایش خودکارآمدی تحصیلی آن‌ها می‌شود. وی تأکید کرد که مشارکت پدران نه تنها با پیشرفت تحصیلی، بلکه با ارتقاء هوش هیجانی و بهبود کارکردهای اجرایی مغز از جمله حافظه فعال و خودتنظیمی ارتباط مستقیم دارد. همچنین ارتباط مؤثر با پدر نگرش مثبت‌تری نسبت به مدرسه و تحصیل در دختران ایجاد کرده و آن‌ها را برای موفقیت تحصیلی پایدار آماده می‌سازد.
وی در ادامه به راهکارهای عملی حمایت پدر از دختر اشاره کرد و تأکید داشت که حمایت از مادر و تقویت احترام متقابل در خانواده، نقش مهمی در ایجاد فضای امن عاطفی دارد. او بر ضرورت تکریم شخصیت فرزند و تقویت حس ارزشمندی در دختران تأکید کرد و خواستار حذف کلیشه‌های جنسیتی در مسیر تحصیلی شد. دکتر صالحی ایجاد رابطه عاطفی صمیمانه به‌ویژه در دوره‌های حساس انتقال تحصیلی و آموزش مهارت تصمیم‌گیری و تشویق دختران به استقلال را از دیگر عوامل کلیدی در موفقیت تحصیلی و اجتماعی آنان برشمرد.
چالش‌ها و راهکارهای مشارکت پدران
استاد صالحی، بی‌میلی برخی پدران به مشارکت در تحصیل دختران را از چالش‌های مهم دانست و پیشنهاد داد: ورود تدریجی، مشارکت مستمر ولو محدود، تقسیم کار تحصیلی با مادر و توجه به انگیزه‌های فردی پدران می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
وی تأکید کرد: ارتباط مؤثر از سنین پایین، رمز موفقیت پدران در تأثیرگذاری مثبت بر تصمیمات حساس فرزندان، از جمله انتخاب رشته تحصیلی، خواهد بود.
در پایان نشست، دکتر صالحی تصریح کرد: حضور فعال، هدفمند و کیفی پدران در فرآیند تحصیل دختران، نه تنها آینده تحصیلی آنان را تضمین می‌کند، بلکه موجب رشد عزت نفس، احساس امنیت و موفقیت اجتماعی ایشان نیز می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: تغییر نگاه خانواده‌ها به نقش تربیتی پدر و مشارکت مستمر او از سال‌های نخست رشد کودک، ضرورتی انکارناپذیر برای موفقیت دختران در مسیر تحصیل و زندگی آینده است.