به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام، در ادامه مجموعه جلسات بررسی ایده‌های حوزویان، ششمین جلسه نشست اصلاح و بازنگری در لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب به همت پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت و با همکاری پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام برگزار شد.
در این جلسه افزون بر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی‌نژاد رئیس و اعضای هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا خانجانی معاون علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت، مهدی افراز دبیر کارگروه سیاستگذاری فرهنگی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام و خانم دکتر فاطمه سیفی استاد مجتمع آموزش عالی بنت الهدی و جامعه الزهرا سلام الله علیها و پژوهشگر حوزه زنان نیز حضور داشتند و به بررسی موضوع نشست پرداختند.
در ابتدای این نشست که در سالن جلسات پژوهشکده زن و خانواده برگزار شد، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا خانجانی به بیان فلسفه ورود پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت و بررسی لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب پرداخت و گفت: مقوله حجاب به عنوان یکی از ارزش‌ها و آرمان‌های اصلی نظام اسلامی ما سال‌ها در معرض حمله ترکیبی دشمن و هجمه‌های پروژه انگلیسی، صهیونیستی و بهایی بوده است.
وی با اشاره به برنامه‌ریزی‌های طولانی‌مدت دشمنان در راستای حمله به حجاب اسلامی، این موضوع را کاملاً جدی توصیف کرد و افزود: اگرچه بیش از صد سال است بر روی حجاب در کشور ما برنامه‌ریزی و بعد از انقلاب اسلامی به طور خاص و بعد از اغتشاشات به نحو اخص این پروژه دنبال می‌شود؛ اما به فرموده رهبر معظم انقلاب معتقدیم کسانی که در کف میدان مرتکب بی‌حجابی یا کشف حجاب شده‌اند دشمن نیستند و بسیاری از آنها غافلند، اما جماعت مغرض و اراذل و اوباش در این صحنه کمک می‌کنند.
لزوم جمع‌آوری نظرات نخبگان حوزوی
معاون علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت در ادامه به فرایند تدوین لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب از سوی قوه قضائیه و پروسه ارسال آن به دولت و از دولت به مجلس اشاره کرد و اظهار داشت: ابتدا تصور این بود که لایحه به صورت اختصاصی و دو فوریتی در مجلس بررسی شود، اما تبدیل لایحه به یک فوریت بازه مطالعاتی و بررسی آن را طولانی‌تر می‌کند و در صحبت‌هایی که در جلسات داخلی مجلس شد و توضیحات آقای قالیباف در فضای رسانه‌ای، به نظر می‌رسد تلاش مجلس برای ارائه یک طرح جامع است.
وی ورود اندیشمندان و نخبگان به این عرصه را جزو وظایف و تکالیف جدّی حوزویان توصیف کرد و با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان نظام در تاریخ 15 فروردین 1402 گفت: حضرت آقا در آن دیدار به ابعاد پشت پرده کشف حجاب‌ها اشاره و تأکید کردند که نظام با این مسئله مماشات نمی‌کند و از آن کوتاه نمی‌آید و حتما هم آن را حل خواهد کرد، اما فرمودند دشمن در این قضیه برنامه دارد و با نقشه آمده است و مسئولان ما هم باید برنامه داشته باشند و با نقشه وارد عرصه شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین خانجانی یکی از لوازم برخورد با یک نقشه جامع و برنامه کامل در یک موضوع بسیار پیچیده مانند عفاف و حجاب را استفاده از نظرات نخبگانی در این زمینه عنوان کرد و با اشاره به بررسی طرح‌های متعدد و مرتبط در حوزه، تصریح کرد: یکی از اشکالات مهم بزرگان حوزه به لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب عدم استفاده از نظرات نخبگانی در این زمینه بود.
وی با بیان اینکه یک فوریتی شدن لایحه این فرصت را فراهم آورده است تا بیشتر چکش‌کاری شود و حداقل بُعد حقوقی و قضایی آن در فضای نخبگانی حوزه که نسبت به این مسئله دینی و ارزشی مسئولیت دارد، مورد بررسی قرار گیرد، بر لزوم جمع‌آوری نظرات نخبگان حوزوی در این زمینه تأکید کرد و گفت: مطلوب است که اندیشمندان حوزه یک مواجهه واحد نسبت به لایحه داشته باشند یا حداقل همفکری‌ها و تفاهماتی صورت گیرد که دیدگاه‌ها یا نقدهای متعدد مجموعه‌های گوناگون حوزوی، با هم تناقض و تضاد نداشته باشند.
تبیین دو رویکرد مطرح شده درباره مسئله حجاب
در ادامه این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی‌نژاد رئیس پژوهشکده زن و خانواده در سخنانی با اشاره به حضور خود در جلسه‌ای پیرامون تحلیل و بررسی بحث حجاب که تیرماه سال گذشته در تهران برگزار شده بود، به بیان دو دیدگاه مطرح شده در آن جلسه پرداخت و گفت: در آن جلسه مطرح شد که حاکمیت باید نسبت به ارزش‌ها حساسیت داشته باشد.
وی در بیان رویکرد نخست اظهار داشت: این رویکرد، حجاب را مسئله امنیتی و سیاسی می‌دانست و مطرح می‌کرد که ما با سبک مداخله خود یک مسئله سیاسی و امنیتی تولید می‌کنیم، اما معتقد بود که هنر یک نظام کاهش فهرست مسائل امنیتی و سیاسی است.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه مسئله پوشش و اشکال متنوع پوشش همواره در جامعه ایرانی مطرح بوده و مردم هم امر به معروف و نهی از منکر خود را انجام می‌داده‌اند، افزود: براساس رویکرد نخست به حجاب، حاکمیت به سهم خود در تولید یک مسئله امنیتی بی‌توجهی کرده است و به جای اینکه مسئله امنیتی را به سمت مسئله فرهنگی سوق دهد، می‌خواهد انسجام اجتماعی را خدشه‌دار کند و در بدنه اجتماعی ناجنبش‌هایی را شکل بدهد که با یک جرقه به جنبش‌های اجتماعی تبدیل می‌شوند.
وی با اشاره به برخی پیشمایش‌های صورت گرفته و حصول این نتیجه که با افزایش میزان تحصیلات، ارزش‌ها نیز بیشتر مدرن شده و افراد از ارزش‌های دینی بیشتر فاصله می‌گیرند و به دنبال آن تمایل به روابط زن و مرد بیشتر می‌شود، گفت: در رویکرد نخست درگیر شدن با حجاب را مناسب ندانستند و معتقد بودند که اصل برخورد در حجاب و عفاف مدیریت نرم و مبارزه با تعیین‌کننده‌ها است نه مبارزه با معلول‌ها.
حجت‌الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد رویکرد دوم را بحث‌های مربوط به جنگ روایت‌ها عنوان و ابراز کرد: آنجا بحث این بود که اگر جامعه را به مثابه یک خانواده فرض کنیم، اعضای آن چه بی‌حجاب، چه باحجاب، موافق یا مخالف از اعضای یک خانواده به شمار می‌روند، بنابراین اگر دعوایی در جامعه صورت گیرد و شما به نفع یکی حکم کنید بازنده هستید؛ باید این دعوا را فیصله دهید.
انسجام اجتماعی ارزش یا ارزش مطلق؟!
وی با بیان اینکه براساس دیدگاه مطرح شده در آن جلسه نتیجه برخورد با مسئله بی‌حجابی خدشه‌دار شدن انسجام اجتماعی بود، گفت: سهم دشمن را در این زمینه زیاد نکنیم، اگرچه دشمن دارد دشمنی می‌کند اما ساختار فرهنگی کشور ما به ویژه از دهه هفتاد به این سو که در ادبیات توسعه قرار گرفتیم جنس معیوب تولید می‌کند؛ اگر می‌گفتیم التزام به شیء التزام به لوازم شیء است اما امروز نمی‌خواهیم بپذیریم که التزام به شیء التزام به لوازم شیء است یعنی التزام به برنامه توسعه و فضای باز فرهنگی داریم اما نمی‌خواهیم زیر بار اقتضای آن برویم.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با تأکید بر اینکه انسجام اجتماعی ارزش مطلق نیست، بلکه انسجام حول محور ولایت الهی و تقوا برای ما ارزش دارد، تصریح کرد: اگر قرار بود اصل انسجام ارزش داشته باشد، فلسفه فرستادن دین زیر سئوال می‌رود.
وی این گمانه که اگر ما در بحث حجاب کوتاه بیاییم انسجام اجتماعی خود را حفظ کرده‌ایم را اشتباه توصیف کرد و گفت: هرچه در بحث حجاب کوتاه بیاییم مسئله ما جابه‌جا می‌شود و دعوا و نزاع سر چیزهای عمیق‌تری مانند برهنگی می‌رود و آنجا دعوای اجتماعی شکل می‌گیرد.
در بخش دوم این نشست سرکار خانم شریف پژوهشگر حوزه عرفان و الهیات، دکتر پورمحمدیان پژوهشگر حوزه حقوق، سرکار خانم حاج اسماعیلی پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی، سرکار خانم زم پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی، حجت‌الاسلام دهقان پژوهشگر حوزه فقه، سرکار خانم سلیمی پژوهشگر حوزه سیاستگذاری، سرکار خانم طلابکی پژوهشگر حوزه حقوق، سرکار خانم دکتر فاطمه سیفی استاد مجتمع آموزش عالی بنت الهدی و مهدی افراز به بیان دیدگاه‌های خود درباره لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب پرداختند.
سرکار خانم دکتر فاطمه سیفی پژوهشگر حوزه زنان با بیان اینکه نباید حجاب را تنها نسبت به زنان ببینیم و نقش زنان را در آن بررسی کنیم، گفت: حاکمیت نخستین عاملی است که در حجاب نقش مؤثر دارد.
نقش مؤثر حاکمیت در مسئله حجاب
وی با اشاره به اینکه حاکمیت از اول بنا نداشته است ما در مسئله حجاب کاری انجام دهیم، نتیجه موجود را حاصل این بی‌توجهی خواند و افزود: قوانین حجاب بسیار است، به طوری که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای همه دستگاه‌های حاکمیتی در بحث حجاب و فرهنگ‌سازی حجاب مصوباتی داده است اما هیچ‌کدام از آنها به مصوبات عمل نکرده‌اند و اگر هم عمل شده ضعیف بوده است.
استاد مجتمع آموزش عالی بنت الهدی نظارت از طریق حاکمیت بر عدم اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی از سوی دستگاه‌های حاکمیتی را مهم‌تر از تصویب لایحه دانست و پرسید: چرا آن مصوبات و قوانین از طریق حاکمیت اجرا نشده است که جامعه اکنون به این مرحله رسیده است؟ چرا صدا و سیما و ارگان‌های دیگر وظایف خود را نسبت به حجاب انجام نداده‌‌اند؟
وی تصریح کرد: قوانینی باید تصویب کنیم که بر سیستم‌های دولتی، حاکمیتی و خصوصی نظارت و ارزیابی دارای ضمانت اجرا داشته باشد نه اینکه قانونی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود اما هیچ‌کس خود را ملزم به اجرا نبیند و در نتیجه وضع جامعه ما به جایی برسد که مجبور شویم از حجاب شرعی به حجاب عرفی عدول کنیم و بگوییم الآن نمی‌شود کاری کرد.
خانم سیفی انجام وظایف مرتبط با حجاب از سوی مسئولان و میزان کار فرهنگی صورت گرفته در آموزش و پرورش را زیر سئوال برد و با بیان اینکه بایدها و نبایدها سبب گرایش دانش‌آموزان به سمت حجاب نمی‌شود بلکه نسبت به آن موضع خواهند گرفت، گفت: مناسب است در مدارس، دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها به صورت برگزاری کرسی، پاسخ به شبهات و جلسات آموزشی به فرهنگ‌سازی حجاب بپردازیم.
برداشتن روسری و کشف حجاب پرچم مخالفت با نظام
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری فرمودند «کشف حجاب حرام سیاسی است»، بر لزوم تفکیک بین کسانی که با بی‌حجابی خود مقابل حکومت می‌ایستند و کسانی که از روی جهل و نادانی این کار را انجام می‌دهند تأکید کرد و افزود: با افراد بی‌حجابی که می‌خواهند در برابر حکومت بایستند باید بسیار سنگین‌تر از آنچه در لایحه آمده برخورد شود و آنها که نیاز به ارشاد و راهنمایی دارند، آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی شوند.
استاد جامعة الزهرا با اشاره به اینکه در لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب دست ضابطین و مردم کوتاه شده که لازم است دست ضابطین باز گذاشته شود و آن هم محدود به فضای مجازی نباشد، خاطرنشان کرد: برداشتن روسری و کشف حجاب پرچم مخالفت با نظام است و درست نیست در این زمینه تنها به یک پیامک اکتفا کنیم؛ باید جلوی این افراد گرفته شود.
وی اکتفای به نیروهای فراجا آن هم با دوربین و وسایل مجازی را پاسخ‌گوی مقابله با بی‌حجابی ندانست و گفت: آیا تنها می‌توان به ضابطین قضایی یعنی فراجا اکتفا کرد؟ آیا فراجا این مقدار نیرو را دارد که ما بتوانیم از آنها در تمام سطح شهر و کشور استفاده کرد تا به حجاب عمل شود یا در بحث ضابطین قضایی باید نیروهایی را با کمک بسیج و سپاه تربیت کنیم و آنها به عنوان ضابط بتوانند کار را انجام دهند.
خانم سیفی با بیان اینکه اگر لایحه تصویب شود وضع از اینکه هست بدتر خواهد شد و هرچه این بیماری در جامعه ادامه پیدا کند، دیگران هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند، پیشنهاد کرد تا قبل از تصویب لایحه، قوانین موجود به صورت آیین‌نامه پیاده‌سازی شود و مانند دوران کرونا که به طور جدی جلوی آن گرفته شد، اینجا هم هرچه سریع‌تر این قضیه جمع شود تا به دیگران سرایت پیدا نکند.