زمینه‌های شکل‌گیری
بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره)، جریان‌های مبارز فرهنگی و سیاسی که پیش‌تر به صورت پراکنده فعالیت می‌کردند، درصدد سازماندهی و گسترش فعالیت‌های خود برآمدند. تبلیغات اسلامی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های آن روزگار بود که به‌صورت خودجوش و آتش‌به‌اختیار در قالب‌های گوناگون شکل گرفت.
با گذشت زمان، نیاز به همگرایی میان نهادهای تبلیغی شدت گرفت. از جمله این نهادها می‌توان به «دفتر تبلیغات امام»، «دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم» و «شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی» اشاره کرد.
برای انسجام‌بخشی به این فعالیت‌ها، شورای عالی تبلیغات اسلامی در مدرسه عالی شهید مطهری تهران با حضور نمایندگان نهادها تأسیس شد و در ۲۵ بهمن ۱۳۵۹ با تأیید حضرت امام رسمیت یافت.
مأموریت‌های شورا:
-
برگزاری مراسم‌ها و یادبودهای انقلابی
-
تربیت نیروی تبلیغی و تولید محتوا
-
اعزام مبلغ به داخل و خارج از کشور
تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی
با توجه به نیاز به سامان‌دهی رسمی، در ۱ تیر ۱۳۶۰ سازمان تبلیغات اسلامی تأسیس شد و دفتر تبلیغات امام به کار خود پایان داد. از آن زمان، این روز به‌عنوان «روز تبلیغ و اطلاع‌رسانی دینی» در تقویم جمهوری اسلامی ثبت شده است.
رؤسای سازمان از بدو تأسیس تاکنون
-
شهید غلامحسین حقانی (اولین سرپرست)
-
عبدالمجید معادی‌خواه
-
محمدرضا فاکر
-
آیت‌الله احمد جنتی (از ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۱)
-
حجت‌الاسلام محمود محمدی عراقی (۱۳۷۱ تا ۱۳۸۰)
-
حجت‌الاسلام سید مهدی خاموشی (۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷)
-
حجت‌الاسلام محمد قمی (از ۱۳۹۷ تاکنون)
توجه به پژوهش در سازمان تبلیغات اسلامی
در آغاز فعالیت سازمان، معاونت فرهنگی با مسئولیت مرحوم عباس شیرازی شکل گرفت. پس از شهادت وی، این معاونت به ترتیب توسط آقایان وافی و شریفی‌اقدم مدیریت شد.
در آن زمان، سازمان تبلیغات اسلامی سند راهبردی مفصلی در اختیار داشت که دامنه فعالیت آن حتی صدا و سیما و وزارت ارشاد را نیز دربر می‌گرفت. با توجه به پرسش‌های فراوان مردم و دانش‌آموزان از سراسر کشور، لزوم شکل‌گیری یک بازوی پژوهشی قدرتمند احساس می‌شد.
آغاز رسمی فعالیت‌های پژوهشی
در سال ۱۳۶۵ حجت‌الاسلام شریفی‌اقدم با همکاری حجت‌الاسلام مهدی‌پور، بخش پژوهش را در تهران پایه‌گذاری کرد. پیشنهاد انتقال این بخش به قم به منظور استفاده از ظرفیت‌های علمی حوزه مطرح شد ولی به دلیل لزوم ارتباط با نهادهای مستقر در تهران، اجرایی نشد.
در ادامه، معاونت آموزش و پژوهش سازمان در ساختمان جدید خیابان شهید سرافراز با مسئولیت افرادی چون آقایان حسینیان، حشمتی، الهام و ابراهیمی راه‌اندازی شد. نهایتاً با استقرار حجت‌الاسلام مهدی‌پور در قم، پژوهشکده باقرالعلوم (ع) تأسیس شد و امور پژوهشی تهران نیز به آقای مسلم صاحبی واگذار گردید.
نقش بخش پژوهش در پاسخگویی به نیازهای جامعه
در دهه شصت، سازمان تبلیغات اسلامی مرجع پاسخگویی به سؤالات دینی جامعه شناخته می‌شد. صندوق‌های پرسش در دبیرستان‌های کشور، نیاز به پاسخگویی دقیق و علمی را دوچندان می‌کرد. بخش پژوهش با کاوش در منابع اسلامی و علمی، محتوای لازم را برای مبلغان سراسر کشور تولید می‌کرد.
توصیه‌های آیت‌الله جنتی برای سازمان تبلیغات اسلامی
آیت‌الله جنتی در دوران ریاست خود، بر سه اصل مهم تأکید داشت:
-
پرهیز از تکرار: هیچ کار تکراری انجام نشود؛ تنها آنچه زمین مانده، پیگیری گردد.
-
الگوگیری از تجربه‌های موفق: کارهای مشابه قبلی بررسی و بهره‌برداری شود.
-
حفظ روحیه طلبگی: فعالیت‌ها با اخلاص، همکاری دوستانه و روحیه معنوی انجام شود.