تجربه‌نگاری عبارت است از توانایی، دانایی و مهارت‌هایی که در مواجهه با یک رخداد و حل مسئله مربوط به آن (به صورت فردی، گروهی، یا با مشاهده) از طریق تدبیر و تصمیم (در یک مقطع زمانی خاص) حاصل و به نتایج و دستاوردها و پیامدهایی می‌‌انجامد.
دانش تجربه‌نگاری از این جهت اهمیت دارد که باعث افزایش امکان عملکرد و افزایش دانش و یادگیری در رشته‌های مختلف و نیز غنی‌سازی دانش بومی می‌شود و اشتراک‌گذاری دانش سازمانی و رشته‌ای را نیز ممکن می‌کند.
ثبت (مکتوب نمودن)، گردآوری، تنظیم و تدوین، دسته‌بندی و نگهداری اطلاعات و مفاهیمی که خود از فعالیتی هدفمند، دقیق و منظم حکایت دارد از جمله مراحل تجربه‌نگاری است.
پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه السلام، در رویکرد جدید خود در حال گردآوری تجربه‌‌های ناب تبلیغی است که در قالب کتاب ارائه کند تا الگوهای فراگیری را در این حوزه، به جامعه خاص و عام مخاطبان خود تقدیم نماید.
مجموعه‌ای از این کتاب‌ها اکنون پس از تحقیق و پژوهش، به چاپ رسیده که هر کدام داستان شیرینی دارند و هر یک روایتی است از تلاش‌های جهادی. این کتاب‌ها البته داستان و خاطره و روایت نیستند! تجربه‌نگاری‌های علمی با روش‌های پژوهشی هستند که می‌توان از آن‌ها قالب‌گیری کرد، تقاطع‌گیری کرد، الگوی فراگیر ساخت و حتی بایدها و نبایدها را استخراج کرد و در عین حال از خواندن آن لذت برد.
«با مامانت بیا»، «قدقامت المدرسه»، «تبلیغ در منطقه آزاد» و «رخصت»، از نخستین منشورات تجربه‌نگاری در این حیطه است که دانه به دانه آن‌ها را مرور می‌کنیم.
با مامانت بیا کتابی است پژوهشی که موضوع آن بررسی و تبیین و توصیف مهدکودک است؛ اما یک نمونه خاص را مطالعه کرده به نام حسنات در شهر قم که با روش کیفی از نوع تحلیل مضمون (Thematic analysis) بهره برده و برای انتخاب نمونه‌های پژوهشی، از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده کرده است.
این کتاب پژوهشی برای تجربه‌نگاری مرکز مادرکودک حسنات، یازده مصاحبه حضوری و غیرحضوری و فردی و جمعی، با مؤسس، مدیر و نیروهای اجرایی مهد و مادران انجام داده است.
فرایند تحلیل مضمون با توصیف، کدگذاری، تحلیل و گزارش است که می‌توان با نرم‌افزار، به تجزیه تحلیل داده‌های آن پرداخت. این گونه که با نرم‌افزار داده‌ها را قالب‌بندی کرده و کدگذاری می‌کنند. آن‌گاه یادداشت‌هایی را به متن اصلی اضافه کرده، سپس کدهای مشابه را استخراج و گزارش را بر همین معیار، تولید می‌کنند.
پژوهشگران ابتدا به تاریخچه مهدکودک در جهان پرداخته و رویکردهای آموزشی پیش‌دبستانی را معرفی کرده‌اند و به این پرسش پاسخ داده‌اند که چرا جامعه به مهدکودک نیازمند است؟
در این کتاب، نمودارهایی هم درج شده که نتایج این پژوهش تجربه‌نگارانه را آسان‌تر به مخاطب ارائه می‌دهد. در یکی از این نمودارها نمای کلی مهد کودک حسنات منطبق بر سیره فاطمی، ترسیم شده است: ایجاد حس امنیت برای مادر و کودک، اولویت دادن به بازی، پرهیز از مصرف‌گرا بارآوردن کودکان، فاقد گرایش درآمدزایی و اشتغال برای مجموعه، آموزش مادر توأم با کودک، ارتقای مهارتی علمی و اعتقادی بانوان و کودکان حسناتی و کتاب‌مداری.
مدیر مجموعه حسنات می‌گوید: آنچه در مهدهای دیگر بود را نمی‌پسندیدیم. جدایی ما از فرزندانمان مطلوب نبود. مهدهای دیگر بچه را در اوج سنین نیاز به مادر از او جدا می‌کنند. نمی‌خواستیم فرزندانمان مستقیماً آموزش ببینند. هر قدر هم به بچه بگویند نماز بخوان تا به خدا نزدیک بشوی متوجه نمی‌شود. ولی وقتی مادرش نماز می‌خواند حال بهتری دارد و بعد از نماز وقت بیشتری برای بازی با او می‌گذارد غیرمستقیم جذب نماز می‌شود. مثلاً با صدای اذان، مربی به بچه‌ها می‌گوید تا شما بازی می‌کنید من هم نمازم را می‌خوانم.
یکی از درس‌هایی که به بچه‌ها دادیم این بود که زباله، زباله نیست و از هرچیزی تا آنجا که قابل استفاده است باید استفاده کنیم.
مادر هم باید بداند چگونه باید برای فرزندش کتاب بخواند یا قصه بگوید. همه آموزش‌ها هم در قالب داستان و نمایش است. طوری که کودک به این نتیجه برسد که اگر اتاق به هم ریخته باشد جورابش را پیدا نمی‌کند.
کتاب با مامانت بیا در چهار فصل با طرح جلدی در سبک نقاشی کودک است و یک دختربچه را با یک نماد ورود ممنوع نشان می‌دهد در 90 صفحه به قلم حدیثه اسفندیار و ملیحه اصغری و به همت پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام در سال 1403 روانه بازار شده است.
ادامه دارد ...
- برای تهیه کتاب «با مامانت بیا» به این لینک مراجعه شود.