به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیهالسلام، شماره یازدهم فصلنامه «نامهجمهور» در ۴۴۸ صفحه با عنوان «آب، زمین، اعتراض» بههمراه کتابنامه آگاهی محیطزیستی منتشر شد. این شماره به بررسی بحران محیط زیست از منظر اجتماعی، سیاسی و عدالتمحور پرداخت و کوشید نسبت میان تخریب طبیعت، نابرابری اجتماعی و الگوهای مسلط حکمرانی و توسعه را به بحث بگذارد.
در سرمقاله این شماره با عنوان «آب، زمین، اعتراض؛ نابرابری علیه محیط زیست و ضرورت زایش عدالتخواهی محیطزیستی»، مجتبی نامخواه به بررسی بحران محیط زیست در پیوند با نابرابری اجتماعی و شیوههای حکمرانی پرداخته است. این سرمقاله با تمرکز بر مسئله آب و زمین نشان داد که تخریب محیط زیست را نمیتوان صرفاً حاصل عوامل طبیعی یا ضعفهای فنی دانست و فهم آن مستلزم توجه به زمینههای اجتماعی، اقتصادی و سیاستگذاری است. در این متن، بحرانهای زیستمحیطی بهعنوان زمینهای برای شکلگیری اعتراضهای اجتماعی مطرح شده و بر ضرورت توجه به عدالت در مواجهه با مسئله محیط زیست تأکید شده است.
فصل نخست این شماره با عنوان «طبقه علیه طبیعت» به صورتبندی نابرابری و ظلم ساختاری در عصر بحران محیط زیست پرداخت. در این فصل، با آثاری از محسن قنبریان، سید سعید لواسانی و کوشا گرجیصفت و ترجمهای از جان بلامی فاستر، نسبت سرمایهداری، استعمار و تخریب طبیعت بررسی شد. همچنین مسئله آپارتاید آبی در فلسطین و تبدیل آب به ابزار سلطه، بهعنوان یکی از مصادیق برجسته این وضعیت مورد توجه قرار گرفت.
فصل دوم با عنوان «گذار غیرطبیعی به تجدد» به ریشههای تاریخی و معرفتی بحرانهای زیستمحیطی در ایران پرداخت. در این فصل، گفتوگوهایی با ابوذر خراسانی، میثم مهدیار و سیدعلی موسوی در کنار یادداشتی از کمیل سوهانی نشان داد که چگونه تجدد شتابزده و تقلیدی، سنتهای بومی مدیریت آب و زمین را به حاشیه رانده و به گسست جامعه از بوم و اقلیم خود انجامیده است.
فصل سوم این شماره با عنوان «خشکسالی خطمشی» بحران آب را از منظر سیاستگذاری و حکمرانی بررسی کرد. در این فصل، یادداشتی از مرتضی هادی جابریمقدم در کنار گفتوگوهایی با حجت میانآبادی و سجاد انتشاری و روایتهایی میدانی از وضعیت منابع آب، نشان داد که بحران آب در ایران بیش از آنکه پدیدهای طبیعی باشد، محصول تصمیمگیریها، تعارضات نهادی و سیاستگذاریهای ناعادلانه است. گفتوگو با جواد قارایی نیز به بازنمایی تجربه زیسته انسان معاصر در مواجهه با طبیعت اختصاص داشت.
فصل پایانی با عنوان «عدالتخواهی محیطزیستی» به امکانها و تجربههای کنش اجتماعی در حوزه محیط زیست پرداخت. در این فصل، با گفتوگوهایی از جمله با یوسف مرادی و رجوع به مبانی انقلاب اسلامی و قانون اساسی، نسبت عدالت اجتماعی با حفاظت از منابع طبیعی و مسئولیت عمومی در قبال سرزمین مورد بررسی قرار گرفت.
در پایان این شماره، کتابنامه آگاهی محیطزیستی منتشر شد که مجموعهای از آثار دینی، فلسفی، سیاسی و تاریخی در حوزه محیط زیست را معرفی میکند؛ از اندیشمندان اسلامی مانند آیتالله جوادی آملی، سیدحسین نصر، حمید پارسانیا و احمد مبلغی تا متفکران و پژوهشگران معاصر از جمله نائومی کلاین، برونو لاتور، جان اس. درایزک و مهدی رفعتیپناه. این کتابنامه با هدف تقویت آگاهی نظری و کمک به ساماندهی کنش اجتماعی در مواجهه با بحران محیط زیست تهیه شده است.
فصلنامه «نامهجمهور» در شماره یازدهم، با پیوندزدن محیط زیست به مسئله عدالت، سلطه و کنش اجتماعی، میکوشد روایتی بدیل از بحران ارائه دهد؛ روایتی که در آن، آب و زمین نه صرفاً منابع طبیعی، بلکه مسئلههایی سیاسی، اجتماعی و سرنوشتساز برای آینده جامعهاند.