سليمان بن صرد خزاعى [1]
قبيله خزاعه از قبايل معروف عرب است; اصل آنان از سرزمين يمن است [2] كه بعدها به سوى حجاز كوچ كردند و در شهر مكه ساكن شدند. [3] حضور آنان در شهر مكه بسيار اثرگذار بوده و اين قبيله يمنى الاصل، پانزده خانواده داشت. [4] حضور افراد صاحب نام در بين آنان، نشانگر مهم بودن اين قبيله در تاريخ اسلام است كه مى توان به مكلم الذئب [5] جويريه بنت خزرج، همسر پيامبر9عمرو بن حمق خزاعى و سليمان بن صرد معروف به ابامطرف اشاره كرد. هم چنين قبيله خزاعه از هم پيمانان رسول اسلام9بود [6] و در فتح مكه نيز حضور داشت. [7] سليمان از جمله صحابه بزرگ رسول خدا9به شمار مى آيد. [8] سایر محورهای این مقاله که محقق محترم آن را مورد بررسی قرار داده اند عبارتند از:
- سليمان در زمان امام على، امام حسن و امام حسين:
- زندانى شدن سليمان در هنگام پيش آمدن واقعه كربلا
- شرايط سياسى و اجتماعى كوفه بعد از مرگ يزيد
- سليمان و قيام توابين
- بررسى قيام توابين در متون تاريخى [9]
[1]. نویسنده : سید حمید روحانی
[2]. عقد الفريد، ابن عبد ربه 3: 331.
[3]. العقد الفريد، ابن عبد ربه 3: 331.
[4]. بايد توجه داشت كه قيبله خزاعه قبل از قريش، كليددار كعبه بوده است.عقد الفريد، ابن عبد ربه 3: 332.
[5]. مكلم الذئب، كسى است كه با گرگ صحبت كرده است. اين حيوان به بزرگ اين قبيله ظهور نبى اكرم9را بشارت داده است.
(الاغانى، ابوالفرج اصفهانى 20: 306) دعبل خزاعى، عبدالله بن بديل بن ورقاء بن عبدالمعزّى بن ربيعه، از ياران على7، از اين قبيله بودند.
[6]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 3: 428.
[7]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 4: 1688.
[8]. هو ابومطرف سليمان بن صرد الخزاعى الصحابى. (ذوب النضار، ابن نماحلى: 5 و 73 (پاورقى) ) هم چنين در كتاب هاى تاريخ طبرى، طبرى 11: 577; تاريخ بغداد، خطيب بغدادى 1: 215; الاستيعاب، ابن عبدالبر 2: 650 و اسدالغابه، ابن اثير 2: 298 به صحابى بودن سليمان تصريح شده است. اما بايد توجه داشت كه عالم برجسته شيعه مرحوم آيت الله خوئى(ره) مى فرمايد: سليمان بن صرد الخزاعى هو من التابعين الكبار و رؤسائهم و زهادهم و عدّه الشيخ من اصحاب رسول الله9و اخرى من اصحاب على7اقول: لاينبغى الاشكال فى جلالة سليمان بن صرد و عظمته... ان ما ذكره الشيخ من كون سليمان من اصحاب رسول الله9فلعلّه مأخوذ من بعض كتب العامه و الاّ فقد صرح الفضل بن شاذان بانّه من التابعين. (معجم الرجال الحديث; 8: 271) شوشترى نيز بر تابعى بودن سليمان بن صرد تأكيد مى كند. (قاموس الرجال، 5: 83-277)
[9]. جهت توضیح بیشتر رک:جلد پنجم دائره المعارف صحابه پیامبر9.