بلال مؤذن پيامبرصلی الله علیه وآله وسلم [1]
بلال بن رباح، مادرش حمامه و لقبش سكينه بود. [2] و پدرش رباح از اسيران حبشه بود. [3] بلال در سال سوم عام الفيل به دنيا آمد و همسن ابوبكر بود. [4] و چون نام مادرش حمامه بود، به ابن حمامه هم شهرت داشت. [5] و از بزرگان صحابه پيامبرصلی الله علیه وآله وسلم و از سابقين به اسلام وى از نخستين كسانى بود كه اسلام آورد. [6] و در اين مورد اميرالمومنينعلیه السلام مى فرمايد: سبفت گيرندگان در اسلام پنج تن هستند، من نخستين مسلمان در عرب هستم و سلمان نخستين در فارس و صهيب نخستين در روم و بلال نخستين مسلمان از حبشه و خبّاب نخستين مسلمان از نَبط (شهرى در مصر) [7] از كسانى است كه در راه دينش صدمات بسيارى متحمل گرديد. وى در مكه متولد شد و از غلامان طايفه بنى جُمح يا سراة كه ساكن مكه بودند و در خانواده اى از بردگان زاده شد. و نيز در قبيله بنى تميم بود. در اصل اهل حبشه بوده است، بلال را با قامتى بلند و لاغر، رنگ پوستى گندمگون، پشتى خميده، مويى بلند، و خاكسترى و صورتى ظريف توصيف كرده اند. [8] كنيه او را به اختلاف ابوعمر، ابو عبدالكريم، ابو عبدالله [9] و ابو عبدالرحمن گفته اند. [10] سایر محورهای این مقاله عبارتند از:
- بلال و پايدارى در دين
- بلال و اذان در مكه
- توبيخ بلال
- هجرت بلال و عدم بيعت ابوبكر
- پيمان برادرى بلال
- بلال و فتوحات
- بلال پس از رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم
- بلال و روايت حديث
- كيفيت تشريع اذان
- بلال و حضرت زهرا3
- بلال و خدمتگزارى زهرا3
- بلال و اهل بيت:
- سرانجام بلال [11]
[1].محقق و نویسنده:محمودرضا قاسمی .
[2]. انساب الاشراف، بلاذرى 1:184 .
[3]. اسدالغابه، ابن اثير 1:66 .
[4]. سير أعلام النبلاء، ذهبى 1:347 .
[5]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 1:179 و الاصابه، ابن حجر 1:327 .
[6]. الطبقات الكبرى، ابن سعد 4:215 و تاريخ الطبرى، طبرى 2:315.
[7]. اعيان الشيعه، امين عاملى 3:603 .
[8]. الطبقات الكبرى، ابن سعد 3:39ـ238 و الاستيعاب، ابن عبدالبر 1:180 .
[9]. الطبقات الكبرى، ابن سعد 3:238 و 7:385; تاريخ الطبرى، طبرى 1:221 و الكامل،ابن اثير 1:9ـ588 و الاصابه، ابن حجر 1:364;
[10]. الاستيعاب، ابن عبدالبر 1:178 .
[11]. جهت توضیح بیشتر رک:جلد چهارم دایره المعارف صحابه پیامبر 9 .