عنوان  :  بانوان نمونه
تاریخ چاپ  :  1387
ناشر : نورالسجاد علیه السلام
موضوع کتاب : مذهبي
نوع کتاب : کتابهای عمومی
گزارش كتاب "بانوان نمونه" (قسمت اول)


كتاب حاضر كه داراي هفده بخش مجزّا در معرّفي هفده بانوي نمونۀ اديان آسماني است، به همّت پژوهشكدۀ باقر العلوم (عليه السلام) توسط گروهي از مؤلفان زبردست به رشته تحرير درآمده و در 3000 نسخه به سال 1387 براي اوّلين بار توسط انتشارات نور السّجاد چاپ و منتشر شد.

بخش اول: فاطمه زهرا (سلام الله عليها) فرشتۀ زمين
نويسنده: روح الله حسينيان
اين بخش داراي عناوين ذيل مي باشد:
مقدمۀ مؤلف؛ انتظار به سر آمد؛ نامگذاري؛ زهرا؛ بتول؛ فاطمه؛ آغاز سختي؛ غم مادر؛ ياور پدر؛ هجرت؛ خواستگاري بزرگان قريش؛ چه كسي شايسته اوست؟ خواستگاري علي (عليه السلام)؛ مشورت با فاطمه (سلام الله عليها)؛ مقدمات ازدواج؛ تحقيقي در مهريّه فاطمه (سلام الله عليها)؛ مهريّه فاطمه (سلام الله عليها) در عالم لاهوت؛ جهيزيّه؛ عقدكنان؛ جشن فرشتگان؛ چرا علي؟؛ عروسي و حجلۀ عروسي؛ حجله چيده مي شود؛ آرايشگاه؛ وليمه؛ مجلس زنانه؛ پدر در حجله؛ ساقدوش؛ سپيده دمان؛ آغاز سرزنش؛ انتقال منزل؛ اسوه؛ ترس از قيامت؛ عشق به خداوند و پاكدامني؛ پاكدامني؛ عبادت؛ ايثار؛ حضور در جبهه؛ در غم شهيدان؛ اول همسايه؛ آئين همسري يا خانه داري؛ زندگي فقيرانه؛ بهتر از خدمتكار؛ تحقيقي در تسبيحات حضرت زهرا (سلام الله عليها)؛ زيور؛ آموزش؛ تسليم در مقابل پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)؛ گشايش در كار؛ با زير دستان؛ تربيت فرزندان؛ فاطمه شكوه نبوّت؛ امتي از زنان؛ عصمت فاطمه؛ فاطمه از نيكان بود؛ كوثر، محبوبه پدر؛ رضاي فاطمه در رضاي خداوند؛ غذاي آسماني؛ لوح آسماني؛ محدّثه؛ سختيهايي كه در پيش است؛ خنده اي پس از گريه؛ عزاي پدر؛ دفاع از حريم ولايت؛ خانۀ فاطمه محل تجمع مخالفان سقيفه؛ تهديد به نفرين؛ آتش در حريم؛ از فدك محروم مي شود؛ خروش؛ بيت الاحزان؛ خشم كوثر؛ آيا فاطمه از خليفه راضي شد؟ آمادۀ پرواز؛ كمال عفاف؛ مراسم غسل و كفن؛ تشييع و دفن مهتاب؛ اي چشمها، فرو افتيد؛ شفيع؛ تحقيقي دربارۀ قبر فاطمه؛ تاريخ وفات فاطمه.

بخش فوق شامل دو ضميمه نيز با عناوين ذيل مي باشد:
ضميمۀ 1: تحقيقي در تولد حضرت زهرا (سلام الله عليها)
شواهدي كه تولد فاطمه را بعد از هجرت تاييد كردند:
الف) هنگامي كه فاطمه وفات نمود، فاطمه به پيامبر مي چسبيد و گريه مي كردو مي گفت: "اين امي"؟ مادرم كجاست؟ . . . . .
در حاليكه بر فرض اينكه تولد فاطمه، پنج سال قبل از هجرت باشد، رفتار فوق از دختر 14 يا 15 ساله بعيد است.
ب) روايات مربوط به معراج پيامبر به نقل از شيعه و سني كه پيامبر فرمود:

«در شب معراج ميوه اي به من داده شد كه نطفه فاطمه در صلب من تشكيل شد و خديجه از همان نطفه حامله گرديد».

ج) خواستگاري از فاطمه در سال اول هجرت از سوي اصحاب، نشانه بلوغ فاطمه پس از هجرت است. در غير اين صورت (تولد فاطمه 5 سال قبل از بعثت) با عنايت به رسم آن زمان، قطعا بايد از سال چهارم بعثت خواستگاريها از ايشان آغاز مي شد. در حالي كه تاريخ، به جز بعد از هجرت از هيچ خواستگاري براي فاطمه اسمي به ميان نياورده است.

ضميمۀ 2: بحثي در فدك:
فدك از سال يازدهم هجري مورد اختلاف اهل بيت و خلفا بوده است از آن پس دامنۀ اين اختلاف، به هواداران هر كدام از پيشوايان و خلفا سرايت كرد. علماي شيعه واهل سنت در اين باره بحثها كرده و فدك را از يك بحث تاريخي به صحنۀ كلام كشانده و در اين رابطه كتابها نوشته اند.

بخش دوم: حوّا بانوي بهشتي
نويسنده: محمد ابراهيم احمدي خراساني
اين بخش داراي عناوين ذيل مي باشد:
مقدمۀ مؤلف؛ آفرينش ديگر، آغاز زندگي، آدم قبله گاه طاعت الهي، درخواست پاداش، آزمون علمي، غم تنهايي، آفرينش نخستين زن، اسم، كنيه ها و القاب، اُلفت دل، نصايحي از آفريدگار، خودستايي، گفتگويي خطر آفرين، غفلت و لغزش، در آن سوي باغ، حوّا و مسئلۀ ترك اولي، سفر با كوله باري از تجربه، اقامتگاه مجزّا، مكان و زمان هبوط، جملات نوراني، سفر حج، خيمه بهشتي، باز هم جدايي، سعي بين صفا و مروه، نور وحي بر آيينة عصمت، اوّلين كشاورزان، هنر نويسندگي، فصل شكوفايي، شعله هاي حسادت، حجّتي ديگر، مرگ شوهر، وداع با فرزندان...
حوّا در روايات:
الف) خديجه (سلام الله عليها) درباره تولد دخترش فاطمه (سلام الله عليها) و آمدن چهار بانوي آسماني به كمك او، نقل ميكنند كه:
« ... يكي از آنان گفت: من مادرت حوا هستم و ...»
ب) استقبال حوا از جنازه حضرت علي (عليه السلام)
ج) استقبال حوا از فاطمه (سلام الله عليها) در بهشت

بخش سوم: بلقيس بانوي زمامدار
نويسنده: غلامرضا گلي زواره
اين بخش شامل عناوين ذيل مي باشد:
نمونۀ نادر، گزارش شگفت، نامه نوراني، جلسه مشورتي، درايت و كياست، زمان آزمايش، تكريم كاروان...
قدرت غيبي:
سليمان از ملت سبا مي خواست راهي را انتخاب كنند كه بر فطرت پاكشان استوار است........
سليمان در نامه خود به بلقيس خاطر نشان ساخته بود:
«و اتوني مسلمين»
به سوي من آئيد در حالي كه تسليم حق هستيد.
اما آنان سرپيجي كرده و به سرزمين خود بازگشتند و ماجرا را به ملكه بازگو كرده و گفتند: وي (سليمان) فردي عادي و حاكمي قدرت طلب نيست. و نيروئي فوق العاده دارد به طوري كه همه اجنه و وحوش و پرندگان در خدمت اويند؛ لذا توان مقابله با سليمان را ندارند.
بلقيس با شنيدن اين سخنان تصميم گرفت خود شخصا به ديدار سليمان رود.
...حكايت حقيقت، جايگاه با جلالت، پرتوهاي اميد، عمران و آباداني.

بخش چهارم: هاجر شكوه شكيبايي
نويسنده: غلامرضا گلي زواره
اين بخش شامل مطالب زير مي باشد:
وصف وارستگي، در چنگال شقاوت، ارمغاني ارزنده، بهار در خزان، بشارت فرشتگان وادي مبارك، نگاههاي آخر، تشنه اي در بيابان، از سراب تا چشمه، جرعه هاي شفابخش، شوق ديدار، رؤيايي راستين، ميهمان مهربان،
حجر اسماعيل:
حجر اسماعيل محل جلوس، موضع اعلام رسالت، جايگاه تلاوت آيات قرآن، محل عبادت و پاسخ به سوالات و مضع و قوع و مشاهده معجزات حضرت محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) بوده است.

بخش پنجم: آسيه الگوي مقاومت
نويسنده: علي كرم جلالوند
اين بخش داراي عناوين ذيل ميباشد:
مقدمة مؤلف؛ پيش از تولد موسي، بيم و اميد، روياي شوم، تولد موسي و زندگي در كاخ فرعوني، خداوند؛ بهترين مكر كنندگان است، سروش آسماني، آمادگي براي يك تصميم مهمّ، پدر و مادر موسي، يك تصميم مهمّ، مقدمات حفظ موسي، موسي از آب گرفته مي شود؛ آسيه حافظ جان موسي، مادري به اسم دايه، باز هم نجات موسي به دست آسيه، شناخت بيشتر آسيه (نسب و مليّت آسيه، آسيه در قرآن، ايمان آسيه، اعتراف فرعون به بزرگي آسيه)، كمال آسيه،
زني كه پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) به او سلام مي رساند:
آسيه زني است كه پيامبر اكرم به او سلام رساند و حامل اين سلام پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)، خديجه كبري بود؛ سلامي كه سراسر بركت و رحمت است. معاذبن جبل- از اصحاب پيامبر اسلام- مي گويد: حضرت خديجه در بستر مرگ بود. پيامبر به ايشان فرمود:
«اي خديجه، گويا از سختي قرار گرفتن در بستر مرگ، ناراحتي و حال آنكه خداوند در سختي ها خير كثير قرار داده است!
اي خديجه، هنگامي كه به سراي جاويد رسيدي و بر هووهاي خود وارد شذي، سلام مرا به آنان برسان»!

خديجه پرسيد: اي رسول خدا منظورت چه كساني است؟

فرمود:
«آسيه، مريم و حليمه خواهر موسي».

همچنين آن حضرت فرمود:
«سلام باد بر آسيه، مريم، خديجه و فاطمه كه فاضل ترين و برجسته ترين زنان بهشت اند».
...پرستاري آسيه از خديجه، آسيه همنشين خديجه و فاطمه در بهشت، مقام آسيه در قيامت، رسالت آسيه، ازدواج آسيه و فرعون، فرعون كه بود؟ مقاومت بي نظير، شهادت آسيه، آثار شهادت آسيه، بسته شدن دفتر عمر يك ستمگر.

بخش ششم: حضرت مريم (سلام الله عليها) اسوه نجابت و عفاف
نويسنده: سيد عباس رفيعي پور علوي
بخش حاضر شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه مؤلف، مسجد الاقصي، شجرۀ طيبة حضرت مريم (سلام الله عليها)، پدر حضرت مريم (سلام الله عليها) نذر مادر مريم (سلام الله عليها)، روزهاي تلخ، تولد فرزند عمران، نامگذاري انتخاب شايسته، غذاهاي بهشتي، نيايش زكريا (سلام الله عليه)، بشارت فرشتگان، نشانۀ پذيرش دعا، گزينش در پرتو نيايش، انتخاب ويژه، فرمان نيايش، بشارت آسماني، در خلوت روح القدس، بارداري مريم، تمنّاي مرگ، صداي دلنواز كودك، زايش طبيعت، رزق مريم و عيسي (عليهما السلام)، مأموريت عيسي (سلام الله عليه)، سلام خدا، سخن امام رضا (عليه السلام)، معجزۀ حضرت عيسي (سلام الله عليه)، سرنوشت كودك مريم (عليهما السلام)، هجرت حضرت مريم (سلام الله عليها) به مصر، صديقه، مُحدّثه، غابره، عذرا، اسلحه پيامبران، معجزات حضرت عيسي بن مريم، مردگاني كه توسط حضرت عيسي (سلام الله عليه) زنده شدند، حضرت مريم (سلام الله عليه) شاهد رنجهاي عيسي (سلام الله عليه)، حلّال مشكلات، نشانه هاي باهر، نام هاي حواريّون، عروج حضرت عيسي (سلام الله عليه)، امام حسن و عروج حضرت عيسي (سلام الله عليه). مگر فرزند براي خدا مكن است؟، مريم در خانه يوسف، تولد عيسي در انجيل لوقا، فرزندان ديگر حضرت مريم، دوشيزگي هميشگي مريم، رحلت حضرت مريم، مريم در آيينۀ اسلام، بهترين زنان جهان، حضرت مريم از منظر حضرت محمد بن عبدا...، اُسوۀ پاكدامني، توجه پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) به شباهت فاطمه (سلام الله عليها) و مريم (سلام الله عليها)،رهايي مسلمانان به بركت سورة مريم:
سوره مريم در سالهاي آعازين ظهور اسلام، سبب نجات مهاجران مسلمان گرديد. يكي از مورخان در اين باره مي نويسد: آزار وشكنجه بيش از حد كفار نسبت به مسلمانان صدر اسلام، سبب شد كه پيامبر اكرم به فكر هجرت از مكه بيفتد. به همين جهت، اولين گروه از مسلمانان در سال پنجم بعثت به دستور آن حضرت به كشور حبشه هجرت كردند. سرپرستي مسلمانان مهاجر به عهده "جعفر بن ابي طالب" بود. اين شخصيت بعدها به "جعفر طيار" شهرت يافت. اين جمعيت ستمديده با چشماني اشكبار از وطن خويش (مكه) به ديار مسيحي مذهب يعني (حبشه) رفته، در آن جا به "نجاشي"، حاكم عادل آن ديار پناهنده سياسي شدند. تلاش دشمنان اسلام براي قانع كردن "نجاشي"- نسبت به پناه ندادن به مسلمانان مهاجر- پس از شنيدن آياتي از سوره مريم در قرآن از زبان "جعفر بن ابي طالب"، به ويژه در خصوص حضرت مريم و فرزندش حضرت عيسي به صدق گفتار ياران رسول الله پي برده و نماينده مشركين با دست خالي از سرزمين حبشه به سوي مكه بازگشت و توطئه آنان نقش بر آب شد و زمامدار مسيحيان، ضمن اظهار علاقه به مهاجرين مسلمان، تسهيلات مناسبي براي آنان فراهم كردند و در انجام عبادات آنها را آزاد گذاشتند.
...شباهت هاي حضرت مريم (سلام الله عليها) و عيسي (سلام الله عليه) و حضرت محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) و قرآن كريم.

بخش هفتم: حضرت آمنه (سلام الله عليها) ، آغوش امين
نويسنده: محمد اصغري نژاد
اين بخش شامل عناوين ذيل مي باشد:
پيشگفتار، نسب حضرت آمنه (سلام الله عليها)، دين و آيين حضرت آمنه، ازدواج، فراق زودرس، مرثيه حضرت آمنه(سلام الله عليها)، ولادت و زادگاه رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم)، زمان فراغت از حمل، طرح يك اشكال، پاسخ اشكال، روز و لحظۀ ولادت، حامل نور، بهترين رويشگاه، اوصاف پسنديده، فصل شكفتن، عظمت حضرت آمنه، مورد عنايت خاص علوي، شهادت بر توحيد و رسالت و ولايت، ابواء؛ خاستگاه و معراج حضرت آمنه، آخرين اشعار و گفتار، عزداري در كنار مزار مادر، السلام علي امّك آمنة بنت وهب.

بخش هشتم: حضرت خديجه شكوه زندگي
نويسنده: محمدتقي كمالي
اين بخش كتاب شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمۀ مؤلف، اهميت بررسي زندگاني حضرت خديجۀ كبري – پدر و مادر (الف: پدر، ب: پسر عمو) پناهگاه امن، گوشه اي از ثروت خديجه، قبل از ازدواج با محمد (صلي الله عليه وآله وسلم)، آشنايي حضرت خديجه با محمد امين، در آرزوي همسري محمد (صلي الله عليه وآله وسلم)، وساطت نفيسه، خواستگاري، شكوه زندگي، تجلّي اعظم، ورقة بن نوفل و ماجراي غار حراء، آغاز راه و همگامي هاي جانبازانه، محاصره اقتصادي قريش، عام الحزن يا سال غم ها و دردها، جاي خالي خديجه در زندگي پيامبر، فرزندان خديجه (سلام الله عليها): الف) پسران ب) دختران، ارادۀ خداوند، نگاهي به زندگي دختران خديجه (سلام الله عليها) و محمد (صلي الله عليه وآله وسلم)،
ازدواج امّ كلثوم با عثمان:
ام كلثوم پس از ازدواج با عثمان حدود شش سال با وي روزگار گذراند، ولي رفتار خشن و بي رحمانه عثمان با ام كلثوم موجب شكسته شدن پهلوها و سرانجام مرگ ناگوارش در شعبان سال دهم (نهم) هجري شد.

بخش نهم: امّ سلمه همسفر خورشيد
نويسنده: سيد حسن احمدي نژاد بلخي
اين بخش نيز شامل عناوين ذيل مي باشد:
امّ سلمه، بازماندگان، شرح هجرت از زبان امّ سلمه، اعجاز قرآن، اسقف ها گريستند!، شگرد عمر و عاص، امّ سلمه در سوگ همسرش (ابوسلمه)، مراسم عروسي امّ سلمه با پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)، مهريه، آفتاب در حجاب، خانۀ جديد، كانون عاطفه، نزول آيه تطهير، امّ سلمه پيرو امامت، امّ سلمه در خلوت نجواي پيامبر و علي (عليهما السلام)، امّ سلمه و فتوحات صدر اسلام، نقش امّ سلمه در صلح حديبيّه، امّ سلمه و جنگ خيبر، امّ سلمه در جنگ طائف، امّ سلمه در خدمت حضرت زهرا (سلام الله عليها)، امّ سلمه و استكبار، برخورد امّ سلمه با طرّاحان سقيفه، ام سلمه شاهد حادثه فدك، موضع گيري مقابل خليفه دوم، نصيحت به عثمان، عيادت امّ سلمه از حضرت زهرا (سلام الله عليها)، شمعي كه خاموش شد، تلاش براي خاموش كردن فتنه جمل، دعوت عايشه از امّ سلمه، پيام طلحه و زبير به امّ سلمه، گريۀ امّ سلمه، پاسخ عايشه به امّ سلمه، آخرين اتمام حجت امّ سلمه با ناكثان، اشعار امّ سلمه دربارۀ عايشه، پايان دفتر بلواگران،
خاطرات ام سلمه:
بسياري از آنها در مورد رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم)است كه در طول سالهاي زندگي با پيامبر خاطراتي ماندگار دارد كه برخي از آنها در اين قسمت از كتاب آمده است.
1-هشدار رسول خدا (ص) به عايشه؛ امّ سلمه مي گويد يكي از سالها همراه پيامبر، به خانه خدا مشرّف شديم. حضرت هر شب طبق معمول به يكي از چادرهاي همسرانش مي رفت و در آنجا بيتوته مي كرد.
شبي حضرت در خيمه عايشه با علي نشسته بودند و صحبت مي كردند؛ در اين هنگام عايشه وارد خيمه من شد و از طولاني شدن سخنان حضرت رسول اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) و علي (ع) شكوه كرد و گفت: من اكنون رفته و علي را مي آزارم. محفل انس آنان را به هم خواهم زد. زيرا او هميشه مزاحم خلوت من با پيامبر است؛ هر چند او را اندرز دادم، سودي نبخشيد، از جا برخاست و به طرف خيمه خود رفت؛ لحظه اي سپري نشده بود كه با آه و ناله برگشت. پرسيدم قضيه از چه قرار است؟ گفت سخنان تندي با علي گفتم، پيامبر خطاب به من فرمود:

«عايشه، هشدار! كه ميان من و علي فاصله نينداز، سوگند به خداوند علي را دوست ندارد، مگر مومن و دشمن نمي دارد، مگر منافق»

2- شوق ديدار علي، 3- خاطره اي از ابولبابه، 4_ شكسته شدن استخوانهاي مرحب، 5- فرياد چوب ها 6- روز وداع پيامبر، 7- خاطراتي از آفتاب كربلا، 8- در سوگ آفتاب، 9- آفتاب دانش ام سلمه 10- شاگردان مكتب امّ سلمه
11- روايات امّ سلمه: اين بانوي گرانقدر رواياتي را از رسول خداوند ذكر كرده كه بيشتر در كتب و منابع اهل سنت آمده است و تعدادي از آنها هم در منابع فقهي و اخلاقي شيعيان آمده است؛ مجموع آمار از احاديث وي را 378 روايت ذكر كرده اند؛
1- ترتيل در قرآن 2- تربت فاطمه، 3- اهميت روزه، 4-حضرت مهدي (عج)، 5- نهي از فضل فروشي، 6- كراهت بريدن نان، 7- اداب غذا خوردن 8- فوائد حجامت، 9- دعا هنگام نماز، 10- بهداشت دهان و دندان،
11- بدترين زن: از ام سلمه نقل شده است كه رسول اعظم (صلي الله عليه وآله وسلم) فرمودند:
«بدترين زنها نزد من زني است كه از خانه خارج شود و عفت خود را لكّه دار نمايد و از شوهرش شكايت كند»
12- ادب در سوگواري- 13- رضايت همسر- 14- حرمت مسجد - 15- محبت علي (ع)، 16- حفظ حجاب 17- ادب درخواستن
18- آرامش دل:
ام سلمه گويد: ديدم؛ پيامبر عزيز، دست نياز به سوي پروردگار بي نياز بلند مي كرد و اين جملات زيبا را بسيار تكرار مي كرد:
«يا مُقلّّبَ القُلُوبُ ثبّتْ قَلْبي عَلَي دينِكَ»
به حضرت عرض كردم: دعايي به من بياموز تا براي نفسم آمرزش و طلب مغفرت كنم. حضرت فرمودند بگو:
«اللّهُمَّ اغفِرلي ذَنْبي وَاذْهِب غَيْظَ قلْبي وَاَجِرْنِي مِنْ مُضِلّاتِ الفتَنِ»
«خدايا گناهان مرا بيامرز؛ كدورت نفاق را از قلبم بزداي و مرا از افتادن به دام فتنه ها در امان دار».
19- پريرويان بهشتي،20- فضايل علي (ع)؛ آرامگاه ام سلمه، مزار بي چراغ

بخش دهم: فاطمه بنت اسد مادر امام علي (ع)
نويسنده: مصطفي محمدي اهوازي
اين بخش شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه مؤلف، طلوع ماه: قبل از بعثت پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم)، عرب جاهلي، طوق بندگي شيطان را بر گردن خود آويخته بود، به گونه اي كه بر قتل و غارت و زنده به گور كردن دختران خود، سبقت مي گرفتند و حتي بر تعداد قبور مردگان خود بر يكديگر فخر مي ورزيدند، و شيطان نيز اين اعمال وحشيانه را نزد آنان چنان زيبا ترسيم مي نمود كه حتي براي لحظه اي نيز احتمال اشتباه بودن افكار خود را نمي دادند.آن زمان كه افكار و عقايد باطل و خرافه، چون ابرهاي سياه و تار، جلو درخشندگي فطرت پاك خداپرستي انسان را گرفته بود، در يكي از خانواده هاي الهي از نسل "ابراهيم خليل" جواني زندگي مي كرد به نام «اسد»، كه نام پدر بزرگوارش «هاشم» بود؛ "اسد" با دختري از خانواده با اصالت و اصيل كه از نسل پيامبر بود، براي همسري انتخاب كرد – به نام "عاتكه" – مراسم ازدواج اين دو 60 سال قبل از هجرت پيامبر، ثبت شده است. از اين زوج، يعني "عاتكه" و "اسد" دختري به دنيا آمد، كه نام او را "فاطمه" ناميدند؛ و بعدها به فاطمه بنت اسد معروف شد كه درباره فضيلت و كمال ايشان چنين مي نويسند: «فاطمه بنت اسد»، زني نيكو سيرت و دانا و بينا به امور آخرت و عاقله و هوشمند و با كمال عفت و شرافت بود.
"فاطمه بنت اسد"، پيرو مذهب حنيف ابراهيم خليل (ع) بوده و حتي قبل از اسلام هم، هرگز خود را به شرك و بت پرستي نيالود.
آري به طور قطع و يقين "فاطمه بنت اسد" قبل از بعثت مقدس پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم) هرگز روح پاك و فطرت توحيدي خود را به بت پرستي نيالود. دليل بر اين مطلب، مناجات اعجاب برانگيز ايشان در كنار كعبه هنگام وضع حمل حضرت علي (ع)، آن هم در زماني كه طبقه روشنفكر عرب جاهلي ماه و ستاره مي پرستيدند، مي باشد.
پيوند مبارك: در يكي از روزهاي گرم شهر مكه براي فاطمه، به وقوع پيوست و آن چيزي نبود جز، خواستگاري از ايشان توسط جواني پاك و موحد به نام "ابوطالب"؛ خيلي زود بعد از طي شدن مراحل مقدماتي، اين كار خير با هماهنگي پدر دختر (اسد) انجام گرفت و فاطمه بنت اسد را به عقد ابوطالب درآمد.
معرفي اجمالي ابوطالب: ابوطالب عموي پيامبر در جزيرة العرب، خانواده ديگري كه ايشان نيز پيرو آيين ابراهيمي بودند، زندگي مي كردند كه نسلشان به حضرت ابراهيم برمي گشت – مرد اين خانواده "عبدالمطلب" نام داشت كه داراي ده پسر بود كه از جمله آنها ابوطالب (پدر امام علي) و عبدالله (پدر پيامبر) از يك مادر بودند.
سائر عناوين نيز به ترتيب ذيل است:
سرپرستي ابوطالب، دفاع از پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم)، توجه به پيامبر، روياي صادق، عقيل، جعفر بن ابوطالب، علي بن ابيطالب، ام هاني، تابندگي، فاطمه در قرآن، حرام شدن آتش،
راوي نور: اين بانوي بزرگ اسلام، از حضرت پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم)46 حديث روايت كرده است؛ كه به يك روايت از ايشان اكتفاء مي كنيم؛ قطب راوندي در كتاب خرائج از فاطمه بنت اسد روايت مي كند:
هنگامي كه وفات عبدالمطلب فرا رسيد، فرزندان خود را نزد خود آورده به آنها گفت: كداميك از شما از محمد سرپرستي كرده و كفالت او را بر عهده مي گيرد. عبدالمطلب كه متوجه شد پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)، "ابوطالب" را برگزيده است، رو به "ابوطالب كرد و گفت: اي "ابوطالب" من به امانت و ديانت تو به خوبي اگاه هستم، تو بايد به همان گونه از محمد كفالت و سرپرستي نمايي كه من مي كردم و بعد از مدتي، "عبدالمطلب" از دنيا رفت و "ابوطالب"، محمد را به خانه آورد و من نيز خدمتكاري او را انجام مي دادم و او مرا به نام «مادر» صدا مي زد.
صالحه مرضيه، امتحان ديگر، پيشتاز عشق، تولد نور، غروب ماه،
غروب ماه: حضرت فاطمه بنت اسد، پس از سپري كردن زندگي پربار و پر مشقت و پر افتخار، در يك روز غمبار حضرت علي (ع) را تنها رها كرده به سوي معبود خويش شتافت، اين بانوي گرامي بعد از ازدواج حضرت علي و حضرت زهرا از دنيا رفت و بر اساس اين نقل، وفات اين بانوي مكرمه در سالهاي سوم و چهارم هجري اتفاق افتاده است و در شهر مدينه مدفون گرديد.

بخش يازدهم: فضه همراز زهرا
نويسنده: محمد عابدي
كه شامل عناوين ذيل مي باشد:
"نوبه" در بستر تاريخ:
فضه در دامنه رشته كوههاي سرخ و برافراشته "نوبه"، در شرق آفريقا به دنيا آمده است.
فضه كيست؟
فضه صورتي گندم گون و نمكين داشت. گرم و شيرين سخن مي گفت. درباره اينكه فضه چگونه به مدينه راه يافت، احتمال هايي وجود دارد؛
احتمال اول اينكه وي در جنگ به غنيمت گرفته شده است؛
احتمال دوم اين است كه وي هديه زمامداران ديگر كشورها است. چون در آن زمان حتي از پادشاه روم، گاه هدايايي براي پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)مي فرستادند. رابطه حضرت با پادشاه حبشه نيز كه زماني مهاجران را در كشور خود جاي داده بود، مناسب بود.
ورود "فضه" به مدينه:
خانواده رسول خدا خصوصاً حضرت علي (عليه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله عليها) همچون ساير مهاجران و انصار در سالهاي اول هجرت با سختي و رنج، امور خانه را اداره مي كرد؛ تا آنجا كه بر اساس روايتي دستان حضرت فاطمه و شانه هاي حضرت علي بر اثر كار زياد زخم شده و پينه بسته بود. به همين خاطر از پيامبر تقاضاي خادمه اي را كردند. روايت است كه پيامبر، در جواب درخواست امام علي و حضرت زهرا فرمودند:

«نمي خواهم اجر و پاداش تو را با دادن خادمه اي از تو جدا كنم».
آنگاه فرمود:
«از چيزي با خبرتان مي كنم كه از خادم برايتان بهتر است؛ وقتي مي خواهيد بخوابيد، سي و چهار مرتبه الله اكبر، سي و سه بار سبحان الله و سي و سه مرتبه الحمد الله بگوييد»

بر اساس روايت ديگر پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) پس از شنيدن درخواست آنان، از خانه خارج شد. در همان حال آيه اي نازل شد؛

«آيا براي رسيدن به رحمت خداي خود كه اميدش را داري از آنها روي برگرداندي! با آنها به نرمي سخن بگوي»

در پي نزول اين آيه كه به صراحت به رضايت الهي از تقاضاي فاطمه (سلام الله عليها) تاكيد مي كرد، دل نگراني رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) نيز از نابودي اجر و ثواب تحمل سختي ها از بين رفت و اين بار پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) با گشاده رويي به جمع اسيران آمد و بانويي از اهل سرزمين "نوبه" را براي همكاري با فاطمه برگزيد و خود نام او را "فضه" نهاده به خانه فاطمه روانه ساخت.
خانه نور: "فضه" برگزيده رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) از چنين رويدادي بي اندازه خوشحال شد و با خوشحالي و خيالي آسوده، مسير خانه فاطمه را در پيش گرفت و لحظه اي بعد خود را در خانه نور يافت؛ كه با ديگر خانه ها فرق داشت.
ديگر موضوعات اين بخش به قرار ذيل است:
مشاركت در خدمت، سبوس نان، درسي از علي (عليه السلام)، عدالت فاطمه (سلام الله عليها) ، نوبت كار، حق انتخاب، فضّه ما، راز اجابت دعا، مقام نيكان، راز مقام نيكان، وعده غذاي بهشتي، غروب ابدي، دوران انحراف، دستم را بگير،
محرم كوثر: فاطمه (سلام الله عليها) پس از رحلت رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) احساس تنهايي مي كرد و بي وفايي مردم نسبت به توصيه هاي پيامبر، او را به شدت آزرده خاطر ساخته بود؛ در اين شرايط بحراني "فضه" از معدود محرمان وي بود. در اين باره امام صادق (عليه السلام) مي فرمود، اميرمؤمنان فرمود:

«وقتي از مرقد پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) برگشتيم، فاطمه (سلام الله عليها) ناله اي كرد، به سويش رفتم و پرسيدم از چه شكوه مي كني! او از خوابي كه ديده بود، مرا آگاه كرد و گفت: وقتي وفات كردم، كسي جز "ام سلمه"، "ام ايمن" و "فضه" و از مردها، دو پسرم و "عباس"، "سلمان" و "عمّار" و "مقداد"، "ابوذر" و "حذيفه" مطلع نشوند و فقط شب، دفن شوم و محل قبرم را كسي نداند»

بر اساس اين روايت، محرمان واقعي اسرار اهل بيت در اين مقطع تاريخ روشن مي شود و "فضه نوبيه" نيز يكي از آنهاست.
ادامه سر فصلها:
روايت عشق و شهادت، خانواده و فرزندان، به سوي خانه دوست، مقام علمي فضه، حافظ قرآن، تبليغ ولايت در ايام حج، با كاروان شام (هجرت در عصر شب زدگان)،
رحلت و مرقد: فروغ ستارۀ درخشان ديار نوبه، سرانجام بعد از دهها سال همراهي با اهل بيت (عليهم السلام)، رو به افول نهاد و به سراي باقي شتافت. پيكر "فضه" را بعد از وفات در قبرستان «باب الصغير» دمشق به خاك سپردند و مرقد "فضه" كمي بالاتر از قبر "عبدالله" فرزند امام صادق (عليه السلام)، در انتهاي غربي قبرستان قرار گرفته است.

بخش دوازدهم: اسماء بنت عميس، منادي حديث
نويسنده: عبدالرحيم اباذري
اين بخش نيز شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه مولف،
تولد: تاريخ دقيقي از تولد ايشان در دست نيست. همين قدر معلوم است كه وي در آستانه فروپاشي و انقراض دوران جاهليت پا به عرصه وجود گذاشت. احاديثي از امام سجاد (عليه السلام) وجود دارد كه نشان مي دهد، اسماء هنگام تولد امام حسن (عليه السلام) و امام حسين (عليه السلام) در سال سوم و چهارم هجري در مدينه بوده است. وقتي نخستين فرزند زهرا (سلام الله عليها) به دنيا آمد، اسماء در آنجا حضور داشته و كودك را در پارچۀ زردي پيچيده و به خدمت پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)برد؛ "اسماء" در اين باره مي گويد: در اين حال جبرئيل بر پيامبر نازل شد و درود و سلام خدا را به پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) رساند و از جانب خداوند متعال پيشنهاد كرد تا نام فرزندش را حسن گذارد. سال بعد وقتي فرزند دوم تولد يافت، بار ديگر پيامبر از من خواست تا كودك را نزد او ببرم و ايشان همان كار را تكرار كرد كه در موقع تولد امام حسن (عليه السلام) انجام داده بود و به توصيۀ خداوند نام او را حسين نهاد. آن گاه گريست و خبر از شهادت او در آينده داد. چون روز هفتم رسيد، دوباره فرمود كودك را بياوريد. حسين را پيش پيامبر بردم، با او همان كرد كه در روز هفتم با حسن انجام داده بود. آنگاه وي را در دامن گرفت و اشك از چشمانش سرازير شد. گفتم: اي رسول خدا! پدر و مادرم فداي تو باد. اين چه كاري است كه مي كنيد؟ فرمود:

«به فرزندم حسين گريه مي كنم كه او را گروه ستمگران به شهادت مي رسانند».

ادامه موضوعات اين بخش:
نسب، خواهران با ايمان، پرستوي مهاجر، به جاي مادر، بيان پيامبر، شركت در مراسم، هجرت دوم، شهادت جعفر، نوازش پيامبر، چشم زخم حسودان،
فرزندان اسماء و جعفر: اسماء در مدت زندگي با "جعفر بن ابي طالب"، داراي سه فرزند پسر شد. او آنها را چنان تربيت كرد كه هر يك شخصيتي سرشناس شدند، 1- "عبدالله بن جعفر"؛ وي اولين نوزاد از مسلمانان است كه در سرزمين حبشه به دنيا آمد. 2- "محمد بن جعفر"؛ وي از اصحاب حضرت اميرمؤمنان (عليه السلام) بود، كه او با "ام كلثوم"، دختر حضرت، ازدواج كرد!
دومين همسر اسماء: پس از شهادت "جعفر طيار"، "اسماء بنت عميس"، مدتي را به تنهايي گذراند، او براي فرزندان خود علاوه بر مادر، نقش پدري مهربان را نيز ايفا مي كرد. امام علي (عليه السلام) در نظر داشت وي را به عقد خود درآورد؛ تا هم سرپرست و تربيت فرزندان برادرش را به عهده گيرد و هم "اسماء" را از تنهايي رها سازد، ولي تا حضرت فاطمه (سلام الله عليها) در قيد حيات بود به پاس احترام ايشان، از اين ازدواج صرف نظر كرد. "ابوبكر بن ابي قحافه" (خليفه اول)، فرصت را غنيمت شمرد و از اسماء خواستگاري كرد؛ و او هم جواب مثبت داد.
ادامه موضوعات اين بخش:
مژدۀ پيامبر، ماجراي گردنبند، رحلت پيامبر، همراه با اميرالمؤمنين، دفاع از فدك، همراز فاطمه، اوج عفّت، كافور بهشتي، آخرين ديدار، غسل مادر، در سراي علي، مولود ميقات با مولود كعبه، فرزنداني از امام علي (عليه السلام)، بازگشت خورشيد،
حديث غدير: "اسماء بنت عميس" از جمله كساني است كه در آخرين سفر حج پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) شركت داشت. او خود شاهد بود كه وقتي حاجيان در هيجدهم ذيحجه به منطقه «غدير خم» رسيدند، آيۀ 67 سورة مائده بر پيامبر نازل شد. در اين هنگام پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) دستور داد تا كاروان توقف كنند، آنگاه به پا خاست، دست علي بن ابيطالب (عليه السلام) را گرفت و خطاب به مردم فرمود:

«اي گروه مسلمانان آيا من وليّ و سرپرست شما نيستم!»

همه يك صدا جواب دادند: بلي اي رسول خدا!»
اين سؤال و جواب سه بار تكرار شد. سپس پيامبر فرمودند:

«هر كس من مولا و سرپرست اويم، اين علي، امام و رهبر اوست»

آنگاه رو به درگاه پروردگار نمود و عرض كرد:

«خدايا دوست بدار، آن كسي كه علي را دوست بدارد و دشمن بدار هر كسي كه علي را دشمن بدارد. ياري كن، آن كسي كه علي را ياري كند و عزيز بدار، آن كس را كه وي را عزيز بدارد».

موقعيت روايي: "اسماء بنت عميس"، يكي از راويان سخت كوش و مورد اعتماد همگان، در عصر خويش به شمار مي آيد. شخصيت هاي سرشناس شيعه و سني، حدود پنجاه تا شصت حديث از پيامبر بزرگ اسلام را از زبان اين بانوي گرانقدر نقل كرده اند. كه امروز اين احاديث در كتب مختلف ثبت شده است.
در اينجا يك حديث اخلاقي و تربيتي از ايشان مي آوريم:
1-عزا در شهادت شوهر: "عبدالله بن شداد" از "اسماء" نقل مي كند: وقتي "جعفر" در جنگ موته به شهادت رسيد، پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)به منزل ما آمد و دست نوازش بر سر فرزندان "جعفر" كشيد؛ سپس آنان را به من سپرد و فرمود:

«اي "اسماء" سه روز در خانه بنشين، آرام گير و عزا نگه دار، سپس هر چه خواستي انجام بده»
بخش سيزدهم: فاطمه بنت الحسن ؛ كوثر ثاني
نويسنده: اسماعيل محمدي كرمانشاهي

اين بخش شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه،شناسنامه:
نامها: فاطمه، زينب؛
نام پدر: امام حسن مجتبي (عليه السلام)؛
نام همسر: امام سجاد (عليه السلام)؛
نام فرزندان:1- امام محمد باقر (عليه السلام)، 2- عبدالله باهر 3- حسن 4- حسين؛
كنيه ها: امّ عبدالله، امّ الحسن، امّ عبده؛
القاب ايشان: صديقه، آمنه، تقيّه، مُحسنه؛
ويژگيهاي ايشان: دختر، همسر و مادر امام و خواهر شهيد از ويژگي هاي او مي باشد. همچنين وي در كربلاحضور داشت و شاهد ظلمهايي بود كه بر اهل بيت (عليهم السلام) مي رفت.

ادامه عناوين:
در صحيفه نوشته بود! نامها، كنيه ها و القاب مادر امام محمد باقر(عليه السلام)، نياكان و بستگان پاك، مادر امّ عبدالله، اسامي برادران و خواهران امّ عبدالله، عموهاي امّ عبدالله، روزهاي شادي، ازدواج خجسته، نگاهي گذرا به زندگي امام سجاد (عليه السلام)، نگاهي اجمالي به زندگي امام محمد باقر (عليه السلام)، عبدالله باهر،
فضايل و كرامات:
«ام عبدالله» مادر امام محمد باقر(عليه السلام) داراي كراماتي بود. كرامت در اصطلاح، امر خارق العاده اي است كه خداوند جهت گراميداشت دوستان خاصّ و خالص خويش به آنان اعطاء نموده، امّا كرامت بزرگي كه از اين بانوي بزرگوار صادر شده است، شگفت انگيز و شنيدني است. از امام محمد باقر (عليه السلام)نقل شده است:

«مادرم كنار ديواري نشسته بود، ناگاه ديوار شكاف برداشت و صداي مهيبي به گوش رسيد، با دستش اشاره كرد و گفت نه، به حق مصطفي ، خداوند به تو اجازه فرو افتادن ندهد، پس ديوار در هوا معلق ماند، مادرم كنار رفت و اجازه داد تا ديوار فرو ريخت. پدرم امام سجاد (عليه السلام) به سبب دفع اين خطر، صد دينار صدقه داد».

از عناوين ديگر اين بخش: صديقه،
برترين بانو در خاندان امام حسن(عليه السلام): اين بانوي ارجمند، برگزيده زنان خاندان امام حسن (عليه السلام) است؛ يعني در ميان تمامي زناني كه منسوب به امام حسن (عليه السلام) هستند، دخترش امّ عبدالله بي مانند است و او از همه آنان با فضيلت تر بوده است.

ادامه ديگر سرفصلها:
بانوي نيكوكار، محدثه، خبر از آينده،
در نگاه شاعران: شاعران متعهد مسلمان، همواره اشعاري را در مدح و منقبت اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) سروده اند، تا فضايل و كرامات و ويژگيهاي آن بزرگواران را در قالب شعر براي مردم بيان كنند. اين كار نيك شاعران از سوي معصومين (عليهم السلام) نيز مورد توجه قرار گرفته است؛ چنانكه در فضيلت شاعران احاديثي آمده است، از امام صادق (عليه السلام)نقل شده:

«هر كس يك بيت شعر در حقّ ما بگويد، خداي متعال خانه اي در بهشت براي او بنا كند»

باقر علم نبي معصوم هفتم آنكه باشد
قوت قلب علي پور حسين آن شاه دلخون
مادر او فاطمه دخت حسن فرزند زهراء
بَه بَه از اين مادر و صد آفرين بر همچون خاتون

بخش چهاردهم: امّ فروه ، مادر امام صادق (عليه السلام)
نويسنده: بهاء الدين قهرماني نژاد

اين قسمت شامل عنوانهاي ذيل مي باشد:
ديباچه، پنجمين ستارۀ آسمان امامت،
خاندان امّ فروه: خاندان اين بانوي گرامي، همگي از نيك كرداران روزگار بودند. وي در خانه يكي از ياران با وفا و اصحاب خاصّ امام زين العابدين (عليه السلام) يعني قاسم بن محمد متولّد شد. به همين جهت وي را به نام فاطمه بنت القاسم مي شناختند و پس از ازدواج با امام باقر (عليه السلام) وي معروف به امّ فروه شد.
قاسم ، فرزند محمد بن ابي بكر بود. مادر محمد بن ابي بكر نيز اسماء بنت عميس بود.
اسماء بنت عميس، محمد بن ابي بكر،
قاسم بن محمد بن ابي بكر: كه پدر امّ فروه و از اصحاب و ياران با وفاي امام زين العابدين و امام باقر و امام صادق (عليهم السلام) مي باشد.

تولد ام فرو:
قاسم با دختر عمويش اسماء بنت عبدالرحمان ازدواج كرد. ثمره و بركات اين زندگي نوراني تولد فرزنداني بود كه هر كدام در نوع خود منشأ خير و بركت بودند اولين فرزند اين خانواده دختر بود كه او را فاطمه ناميدند. كه او همان امّ فروه مي باشد.

بخش هاي ديگر كتاب:
قاسم و دوران امامت حضرت سجاد (عليه السلام)، به سوي وصلتي بزرگ، عروسي پاكان، ميلاد امام صادق(عليه السلام)، حوادثي از ايّام كودكي امام صادق(عليه السلام)، نوگلي ديگر از بوستان امّ فروه،

امّ فروه از نگاه صادق آل محمد (صلي الله عليه وآله وسلم): امام صادق (عليه السلام) كه مظهر صدق و راستگويي بوده و قوام فكري مكتب ناب اسلام و شيعه به سخنان آن معصوم است، در معرفي مادر بزرگوارش امّ فروه مي فرمايد:
«همانا مادرم امّ فروه از جمله زناني بود كه ايمان به حقايق هستي و يقين و باور والايي به آن داشت و از نيكوكاران والا مقامي بود كه خداوند آن نيكوكرداران را دوست دارد»

گوشه هايي از فضائل امّ فروه، راوي نور: يكي از افتخارات مهمي كه در طول دوران زندگي و حيات پربركت اين بانوي پرفيض نصيب وي شد، قرار گرفتن نام وي در فهرست راويان اخبار آل م حمد (صلي الله عليه وآله وسلم) است. آن بزرگوار نه تنها روايت از شوهر بزرگوارش حضرت باقر (عليه السلام) نقل مي كرد، بلكه فرزند وي كه اكثر روايات و احاديث گران سنگ شيعه به وي برمي گردد، يعني حضرت صادق (عليه السلام) نيز از مادر خود روايت مي نمود. روشن است كه اين مرتبت والا كه به طور مسلّم از قرار گرفتن در پرتو و شعاع نور دو امام معصوم سرچشمه مي گرفت.

مقام فقاهت، وكالت از طرف امام معصوم، رحلت پدر امّ فروه ، خاندان امّ فروه در خدمت اهداف امامان، ام فروه و امامت صادق اهل بيت (عليهم السلام)،
وكالت از طرف امام معصوم(عليه السلام)؛ امامان بزرگوار براي تسهيل ارتباط با مسلمانان كه در تاريخ به شيعه مشهور هستند، روش هاي خاصي داشتند كه يكي از اين روش ها تعيين نماينده يا وكيل بود. در بين همسران جليل القدر معصومين در چند مورد به اين مقام عظيم دست يافتند كه در بين ايشان ام فروه و عروسش حميده همسر امام صادق (عليه السلام) و مادر امام كاظم (عليه السلام) وكالت تامه در رسيدگي به امور زنان مدينه را عهده دار شدند. كه اين مسئله جداي از عظمت شأن ام فروه و علم بصيرت او به جزئيات شرع منوّر، حاكي از ارتباط ويژه او با همسرش و همچنين روايتگر روابط بسيار نوراني وي با عروسش حميده خاتون بوده است. از امام كاظم نقل شده كه فرمود:

«همانا پدرم امام صادق (عليه السلام)، مادرم حميده و مادربزرگم ام فروه را براي پرداخت حقوق اهل مدينه وكالت داده بود»


بخش پانزدهم: حميده مصفّاة مادر امام كاظم (عليه السلام)
نويسنده: محمد اصغري نژاد

اين بخش شامل عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه؛
اسامي، كنيه و القاب: در ميان تاريخ نگاران اختلاف بسياري در نام و نصب حضرت حميده وجود دارد. آنچه مسلم است اين است كه نام ايشان «حميده» يا «حُمَيدة» است. لقب ايشان «مصفاة» به معني پاك و خالص و پيراسته است. اين لقب را امام باقر (عليه السلام) زماني كه مي خواست ايشان را به امام صادق (عليه السلام) هديه كنند، انتخاب كرده و فرمودند:

«حميده مصفاة منَ الادناس»
«حميده، از بديها پاك شده است»
يا
«حميدة....مصفاة مِن الأرْجاس»
«حميده از پليديها پاك شده است»

نسب شريف: نام پدرش «صاعد» و نام برادر ايشان «صالح» است.
حضرت حميده خاتون از بهترين نژادهاي غير عرب و جزء اهالي بربر يا مغرب يا اندلس و يا روم بوده و ضمن جنگ يا حادثه اي ديگر اسير گشته است. و با يك يا چند واسطه به دست امام باقر (عليه السلام) رسيده است.

پيوند دو نور الهي،
ماجراي ولايت امام كاظم: كانون زندگي حميده خاتون را عشق و محبت الهي و دوستي اهل بيت عصمت و طهارت تشكيل مي داد. حميده خاتون داراي بهترين همسر در جهان هستي يعني امام صادق (عليه السلام) بود. و در خدمت خاندان وحي و رئيس مذهب تشيع به سر مي برد. او مادر امام كاظم (عليه السلام) مي باشد. سال ولادت امام كاظم (عليه السلام) سال 128 هجري قمري كه اين ولادت فرخنده، مصادف با حكومت ستمگر معروف عبدالملك بن مروان بوده است.
شايستۀ كرامت الهي: حضرت حميده خاتون به واسطه آن كه فرشتگان الهي او را حفاظت مي كردند به درجه اي از تكامل روحي رسيده بود كه خداوند او را لايق همسر و مادري امام معصوم دانست و اين كرامتي بسيار بزرگ است.

فقيهه آل محمد(صلي الله عليه وآله وسلم)، راوي انوار صادقي(عليه السلام)، كوثر،
فرزندان: حضرت حميده خاتون چهار فرزند از امام جعفر صادق (عليه السلام) به دنيا آورد: امام كاظم (عليه السلام) ، اسحاق، محمد و فاطمه كبري.
امام موسي بن جعفر (عليه السلام): بهترين فضيلت حضرت حميده خاتون، امام موسي بن جعفر (عليه السلام) است كه از دامان پاك ايشان پا به عرصۀ وجود نهاد.

بخش شانزدهم: سيده نفيسه ؛ شكوفه اي در گلستان عترت
نويسنده: غلامرضا گلي زواره.

عناوين اين بخش عبارتند از:
خاندان و خانواده، نويد پر اميد، دوران صباوت، پيوندي پربار، همسري محدّث و وارسته، وصف وارستگي، علت هجرت، در سرزمين بيت المقدس، ميهمان مصريان،
بارقه هاي با بركت: سيده نفيسه كه از نواد گان امام حسن(عليه السلام) بود، بر اثر پرهيزگاي، اطاعت از حق و تزكيه دروني به ارتفاي روحي و معنوي دست يافته بود. ارمغان اين توفيق نوري بود كه بر صفحه دل و ذهنش تابيدن گرفت و اين ويژگي موجب شكوفايي استعدادهاي عالي وي گشت و اعماق وجودش را فضيلت بخشيد و بر علم و بصيرتش افزود. در علم حديث و تفسير قرآن تبحّر يافت و از علم الهامي بهره مند شد. از اين جهت مورّخان و تاريخ نگاران وي را به دانش، فصاحت بيان و طاقت لسان ستوده اند و سيده نفيسه را در زمرۀ عالمان و فقيهان برشمرده اند.

اوج عروج: اين بانو از لذائذ دنيوي كناره گيري نمود و به اندك غذا و حقوقي مختصر اكتفا كرد. ضمن آن كه بر اثر عبادت و تزكيه هر روز بر نيروي معنوي و صلابت روحي او افزوده مي گشت. به موازات اين اعتلاي روحاني به مرور ايام، نحيف و لاغر گشت و سلامتي بدني او دچار تهديد گرديد و در شب جمعه مصادف با اول ماه رمضان 208 هجري بيماري او شدت گرفت. و بر اثر اين بيماري رحلت كردند و پيكر آن بانوي زاهد و پرهيزگار در خانه اش واقع در درب السباع مصر دفن گرديد.

بخش هفدهم: نرگس ؛ همدم خورشيد
نويسنده: محمد باقر پوراميني

اين بخش داراي عناوين ذيل مي باشد:
مقدمه مولف، شهره شهر، شمع شمعون، سور و سوگ، روايت رويا، دربند دل، سفير سامراء،
آستان آشنا: بشر بن سليمان كه از طرف پيشواي دهم، امام هادي (عليه السلام) مأموريت داشت، دختر روميي كه خود را نرگس معرفي كرده بود و در بين كنيزان قرار داشت را خريداري كرده و همراه خود به سامراء آورده و آن بانوي گرامي را تحويل منزل امام هادي (عليه السلام) داد. امام هادي (عليه السلام) ضمن خوشامدگويي به «نرگس» با او به گفتگو پرداخت و فرمودند:
«خداوند عزت و سربلندي اسلام و ذلت و منكوبي نصرانيت و شرافت اهل محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) را چگونه به تو نشان داد»؟

حضرت نرگس خاتون جواب داد:«يابن رسول الله چگونه توصيف كنم در حاليكه شما نسبت به اين امر از من آگاهتر هستيد»!

حضرت فرمودند:
«تو را فرزندي بشارت مي دهم كه مالك شرق و غرب جهان خواهد شد و زمين را اكنده از عدل و داد خواهد كرد، آن هنگام كه از ظلم و جور پر شده باشد».

حسن حَسن، سرور سوسن،
نور نرگس: روز چهاردهم شعبان 255 هجري قمري بود كه امام هادي از خواهرش خواست تا در منزل آنها بماند، چرا آن شب مولود و منجي بشريت با تولد خود جهان را منور مي كرد. حكيمه خاتون پرسيد: آقاي من از چه كسي؟ حضرت جواب داد:
«از نرگس خاتون»

حكيمه به طرف جضرت نرگس (سلام الله عليها) رفت و او را از پشت سر در آغوش گرفت و بوسيد. اما اثر حملي در وي نديد! آنگاه نزد برادر زاده برگشت و كاري را كه انجام داده بود به حضرت گفت: امام تبسمي كرده و فرمود:
«هنگام دميدن سپيدۀ صبح، براي تو آشكار مي شود، زيرا مثال مادر موسي است كه آثار حمل او آشكار نبود و هيچ كس تا هنگام تولد اطلاع نداشت، زيرا فرعون در جستجوي حضرت موسي شكم زنان حامله را مي شكافت و فرزندم مانند موسي است. در ادامه به ولادت مهدي (عليه السلام) اشاره مي كند: لحظه اي كه هاله اي از نور بين حكيمه و حضرت نرگس (سلام الله عليها) فاصله شد و سپس حكيمه به خود آمد و آن منظره دل انگيز (سجده مهدي «عليه السلام») را مشاهده كرد: «نوري خيره كننده در جبين نرگس ديدم و در كنارش كودكي رو به قبله، سر به سجده گذاشته بود»
راحت ريحانه: حضرت ريحانه «نرگس» با شنيدن شهادت امام حسن عسكري و دوران غيبت فرزند، رضا نداد و در دل آرزوي مرگ كرد. و «راحت ريحانه» را در رهايي از قفس دنيا ديد و از خدايش آن را طلب نمود.

جان بي جمال جانان ميل جهان ندارد
هر كس كه اين ندارد حقا كه آن ندارد

پيكر سوسن آل محمد (صلي الله عليه وآله وآله وسلم) در كنار مرقد امام هادي (عليه السلام) به خاك سپرده شد. در اين مكان شريف به سال 260 ق پيكر مطهر پيشواي يازدهم امام حسن عسكري (عليه السلام) و سپس بدن حكيمه خاتون مدفون گشتند. در طول تاريخ اين بارگاه زرين، مأمن و پناه دلدادگان و مشتاقان اهل بيت (عليهم السلام) و منتظران مصلح كل، قائم آل محمد (عجل الله تعالي فرجه الشريف) گريد به اميد زيارت مزار ستارگان سامرا.