رابطه پدر و پسری از دیرباز یکی از اساسی‌ترین و تأثیرگذارترین روابط در شکل‌گیری شخصیت و هویت مردانه بوده است. این رابطه، که در افسانه‌ها، اساطیر و متون مقدس نیز بازتاب یافته، امروزه در جامعه ما با چالش‌های عمیقی روبرو است. غفلت از این رابطه سرنوشت‌ساز، می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای نسل آینده و کانون خانواده داشته باشد.

از کافکا تا پسران امروز
تجربه فرانتس کافکا، نویسنده شهیر، در کتاب «نامه به پدر» نمونه‌ای گویا از رابطه مخدوش پدر و پسری است. او می‌نویسد: «علاقه‌ای به کارهای تجاری نداشتم... تو با ناسزا و تهمت و عبارات تند همیشه تصمیم‌های مرا به سخره می‌گرفتی... در کتاب‌هایم تنها کاری که می‌کردم اعتراض علیه چیزهایی بود که نمی‌توانستم رودرروی تو از آن‌ها شکایت کنم.» این جملات روایتگر رنج پسرانی است که در سایه پدرانی مستبد و تحقیرگر، به مرز خودکشی می‌رسند. این الگوی تربیتی پدرسالارانه، که در آن پدر می‌خواهد پسر را دقیقاً مطابق خواست خود شکل دهد، کماکان در جوامع مختلف در حال تکرار است و زمینه‌ساز شخصیت مردان آینده می‌شود.

پسران در جستجوی هویت گمشده
پسران هویت مردانه خود را در آینه رفتار، منش و خلق‌وخوی پدران جست‌وجو می‌کنند. نقش‌های ضعیف مردانه از جانب پدران، پسرانی را به جامعه تقدیم می‌کند که در پریشانی ایفای نقش‌های مردانه، هویت خود را گم می‌کنند. امروزه شاهد پسرانی با نقش‌های کج و معوج هستیم که در تزلزل هویتی، از ایفای نقش‌های کلیدی مردانه مانند تکیه‌گاه بودن، تصمیم‌گیری، حل چالش، غیرتمندی و مراقبت ناتوانند. این ویژگی‌ها که باید در بستر خانواده سالم کشف و پرورش یابند، در خانواده‌های به‌هم‌ریخته امروزی به فراموشی سپرده شده‌اند.

پدران غایب، پسران سرگشته
در دنیای امروز، پدران مدل‌های رفتاری متناقض و ناقصی ارائه می‌دهند. از پدران بی‌تفاوت و غایب گرفته تا پدران عافیت‌طلب، سخت‌گیر، یا آنانی که نقش خود را رها کرده و به جای مادر عمل می‌کنند. این وضعیت باعث شده شکل‌گیری هویت مردانه پسران در بستری ناسازگار و نامنسجم، ناقص و ناتمام صورت گیرد و نقش‌پذیری آنان به کما رود. کوتاهی پدران در ایفای نقش شایسته پدری و همسری، نه تنها خانواده کنونی را با تلاطم مواجه می‌سازد، بلکه زمینه را برای شکل‌گیری نقش‌های ناقص و معیوب در پسران فراهم می‌آورد.

مرد آرمانی
برای خروج از این بحران، باید به تبیین جایگاه و نقش پدر و پسر در شکل‌گیری مرد تراز اسلامی و ملی همت گماشت. مرد آرمانی که در پرتو رفتارهای پدرانه رشد می‌کند، واجد ویژگی‌هایی است که او را برای مدیریت زندگی فردی و اجتماعی توانمند می‌سازد. این ویژگی‌ها شامل استقلال شخصیتی، توان فکری بالا، قدرت تصمیم‌گیری در موقعیت‌های چالشی، توانایی حمایت‌گری و تکیه‌گاه بودن، قدرت مدیریت گروه‌های کوچک، ریسک‌پذیری معقول، سازگاری با شرایط سخت، قدرت حل مسئله، مسئولیت‌پذیری، کسب مهارت‌های همسری و پدری، و توانایی ایفای نقش فعال اقتصادی و اجتماعی است.

اهتمام به رابطه پدر و پسری، به مثابه ظرفیتی اساسی برای شکل‌گیری خانواده موفق در تراز جامعه اسلامی، امری ضروری است. هدف نهایی، «تربیت مردان تاثیرگذار و شایسته در پرتو رابطه صحیح پدر و پسری» است که نیازمند توانمندسازی پدران برای ایفای درست این نقش خطیر می‌باشد. این چراغ می‌تواند راهنمای پسران برای یافتن هویت مردانه‌ای سالم و متعادل باشد.