گاه چنین اظهار می‌شود که دشمنی و ستیز، جلوه‌ای ضمخت و ستبر از دین نمودار می‌سازد و دل‌های عموم مردمان را از آن گریز و پرهیز می‌دهد. نتیجۀ این آسیب‌شناسی نیز معمولاً دعوت به صلحِ کل با جهان و دوری از تنازع و تقابل بوده است. دین رحمانی در این دیدگاه، نسبتی با ظلم‌ستیزی ندارد و نیمه‌ی دوم کریمه‌ی «لا تَظلِمون و لا تُظلَمون» را وامی‌نهد.

همبستگی غافلگیرکننده 
در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اما پدیدۀ اجتماعی سترگی پدیدار شد که سالیانی بود چنین قوی و غنی تجربه نکرده بودیم؛ اینکه هرچه قساوت و عناد دشمن آشکارتر می‌گشت، همدلی و رأفت در جامعه نیز بیشتر ارتقاء می‌یافت. مهربانی و یکدلی در میان مردم و شوق و شتاب در یاری یکدیگر، آن‌هم در شرایطی که مخاطرات بزرگ جانی و مالی همچنان در کمین همگان بود، چهره‌ای جدید و ناشناخته - یا لااقل مغفول - از جامعه ایران را به نمایش گذاشت. دشمن مشترک عنود که نقاب از صورت برگرفته و عریان و رسوا به میدان آمده بود، پیوندهای کمرنگ و حتی گسسته اجتماعی و ملی را احیا کرد و غم‌گساری جمعی را با فراموشی اختلافات و مرزبندی‌های پیشین، متبلور ساخت. گویی که واقعاً اعضای یک پیکر و یک خانواده به درد آمده و قرار از سایر اعضا ربوده بود. این اتفاق جالب توجه نه تنها نظریات صلح کل و بسیط اندیش را به حاشیه راند، بلکه توجهات را با دریافتی تازه‌تر به سمت اهمیت ایستادگی منسجم و متحد در برابر مهاجمان خون‌آشام معطوف کرد.

کیمیای تبری
شایان ذکر است زیارت عاشورا پس از آنکه بر جماعت بنیانگذار ظلم و جور (أمة أسست أساس الظلم و‌ الجور) و جنگجویانشان در میدان (أمة قتلتکم) و گروه زمینه‌ساز و تدارکاتچی (الممهّدین لهم بالتمکین من قتالکم) لعن می‌فرستد و از اطرافیان و پیروان و دوستان‌شان (من أشیاعهم و أتباعهم و أولیائهم) نیز تبری می‌جوید، بلافاصله صلح و دوستی با دوستان اهل بیت (إنی سلم لمن سالمکم) را مطرح می‌سازد. تو گویی که این سلم و صلح در پی آن لعن و تبری می‌آید و نتیجه طبیعی آن دشمنی، این دوستی و نزدیکی‌ست. کمااینکه قرآن کریم، یاران حضرت رسول را با وصف شدت بر اعداء و رحمت بین خویش می‌ستاید (أشداء علی الکفار رحماء بینهم)؛ باز انگار که این مهر و مودت بین جامعه خودی، بلافاصله در پی آن غیظ و غلظت بر دشمن می‌آید و نتیجه طبیعی آنست. آنان‌که کیمیای مهر و محبت را می‌جویند و چاره‌اش را در حذف ادبیات مقاومت و ستیز علیه بنیان ظلم و جور می‌بینند، پس از اتفاقات جنگ تحمیلی اخیر، دعوتی درونی به بازاندیشی و بازنگری دارند. همبستگی ایران در این خرداد و تیر، نکته‌ها برای علوم اجتماعی و مردم‌شناسی دارد.