به گزارش روابط عمومی پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (علیه‌السلام)، مراسم رونمایی از کتاب «نبرد تمدنی ما» با موضوع «تبیینی پیرامون جنگ دوازده روزه ایران و رژیم صهیونیستی» برگزار شد. این اثر، حاصل تلاش و همکاری جمعی از روحانیون و اساتید برجسته همچون حجج اسلام عابدینی، رهدار، بابایی، عالم‌زاده نوری، نعیمیان، فلاح شیروانی، فربهی، مهدیان، حیدری‌پور، آقای افراز و ... است.
در این نشست، حجت‌الاسلام محمدرضا فلاح شیروانی، مدیر مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی، حجت‌الاسلام ذبیح‌الله نعیمیان، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام‌رضا (علیه‌السلام)، حجت‌الاسلام احمد رهدار، مدیر مؤسسه فتوح اندیشه و حجت‌الاسلام علی مهدیان، نویسنده کتاب طرح کلی مقاومت در سخنانی بر ضرورت درک عمیق این نبرد تأکید کردند.
تحلیل ابعاد تمدنی جنگ ۱۲ روزه توسط حجت‌الاسلام فلاح شیروانی
حجت‌الاسلام محمدرضا فلاح شیروانی، موضوعاتی نظیر طوفان‌الاقصی را که یک حادثه بزرگ و رویش بزرگ انسانی بود و همچنین جنگ ۱۲ روزه بین ایران و نماینده نظام سلطه در منطقه یعنی اسرائیل را از جمله اعمال صالح بسیار بزرگ برشمرد که نباید رها شوند.
وی در ادامه به تبیین نقش حوزه علمیه بر اساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب پرداخت و گفت: حضرت آقا در پیامی که برای صدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم صادر فرمودند، فرمودند که حوزه یک مرتبه طراحی شد که یک انقلاب را رقم زد. الآن حوزه باید خودش را به این مستوا برساند که یک نهضت تمدن‌سازی را پشتیبانی کند. یکی از کارکردهایی که مطرح کردند این بود که حوزه باید خط مقدم جبهه تقابل با تهدیدهای دشمن در عرصه‌های گوناگون باشد.
مدیر مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی این کارکرد را یکی از ناشناخته‌ترین ابعاد حوزه‌های علمیه دانست و افزود: بی‌شک هیچ حرکت اصلاحی یا انقلابی در ۱۵۰ سال اخیر را در ایران و عراق نمی‌توان یافت که علمای دین آن را رهبری نکرده یا در خطوط مقدم آن حضور نداشته‌اند. این نشانه مهمی از سرشت جهادی حوزه‌های علمیه است.
وی در تشریح ماهیت رویارویی جمهوری اسلامی ایران با دشمنان، این تقابل را وجودی و عمیق توصیف کرد و اظهار داشت: ما یک داستان بزرگی داریم، تخاصم عمیقی بین ایران و نظام سلطه برقرار است. ایران این تخاصم را ثبت کرده و کاملاً فعال در میدان است.
حجت‌الاسلام فلاح شیروانی تأکید کرد که هدف و آرمان نهایی ایران در این میدان، هدم نظام سلطه است و این خواست ریشه‌ای، امری فراتر از سیاست‌ورزی صرف است.
وی جنگ ۱۲ روزه را یکی از جلوه‌های بسیار سودمند این تقابل تاریخی دانست و ادامه داد: ما در یک تقابل و تخاصم عمیق وجودی با تمدن غرب قرار داریم. اگر جامعه نخبگانی ما، مراقب ذهن مردم پرظرفیت ایران ما نباشد، اتفاق‌های بدی امکان دارد که بیفتد.
مدیر مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی در بخش پایانی سخنان خود، به وظیفه نخبگان حوزوی در جهاد تبیین اشاره کرد و افزود: تحصیل‌کردگان حوزه با ذهن‌های فعال و زبان‌های گویا از نخستین کسانی بودند که به غریو دشمن‌شکن امام مجاهد پاسخ گفته و با سرعت و جدیت وارد میدان شده‌اند. ما باید حتماً به وظیفه خودمان فکر کنیم، یک روایت معیار را از این جنگ ۱۲ روزه ارائه کنیم و پشتش بایستیم.
وی بر لزوم پمپاژ ایده‌های عالی کتاب «نبرد تمدنی ما» در جامعه تأکید کرد تا جامعه از فهم‌های عمیق بهره‌مند گردد.
امام تمدنی و سامان‌دهی اراده‌ها
حجت‌الاسلام ذبیح‌الله نعیمیان، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام‌رضا (علیه‌السلام)، سخنان خود را با تبیین ماهیت نبرد تمدنی از منظر الهی آغاز کرد و اظهار داشت: اگر ما می‌خواهیم صحبت از نبرد تمدنی، جنگ تمدنی و چالش تمدنی داشته باشیم، طبیعی است که از منظر ما این چالش، سطح آن به نبرد رسیده و در سطح یک چالش معمولی نیست، بلکه سطح آن خیلی عمیق‌تر، وسیع‌تر، گسترده‌تر و طولانی‌تر در سطح یک تقابل تمدنی است.
وی با تمرکز بر بُعد الهی، این تقابل را در سطحی عمیق‌تر، جنگ اراده‌ها خواند و برای تبیین آن به سوره اسراء (آیات ۴، ۵ و ۷) اشاره کرد و توضیح داد: نقطه شروع جنگ بین دو جبهه حق و باطل را می‌توان بر جنگ اراده‌ها ببینیم.
این استاد حوزه تأکید کرد: اگرچه اراده فسق و فجور تمدنی در صحنه عمل می‌کند، اما این اراده هرگز خارج از مدیریت توحیدی و اراده الهی نیست؛ چراکه اراده خداست که میدان را برای آن‌ها باز می‌کند و اراده تدمیر هم از جانب خدا برجسته است. بنابراین، نبرد تمدنی باید از منظر توحیدی نگریسته شود، زیرا کاملاً تحت اراده الهی است، اما در ماهیت خود یک جنگ اراده باقی می‌ماند.
وی افزود: فرجام کار در این جنگ‌ها همواره بر اساس سنت‌های الهی تصویر می‌شود تا انسان مؤمن در اراده ایجابی تقویت شود و اراده خود را با اراده توحیدی گره بزند و برای تقابل با این جبهه باطل، با رویکرد مدیریت تمدنی و توحیدی تربیت شود.
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (علیه‌السلام) با تأکید بر ضرورت تشکیل نظامی ولایی برای سامان‌دهی اراده‌ها در این نبرد، به آیات سوره مائده اشاره کرد و گفت: اگر می‌خواهیم این نبرد رنگ تمدنی به خود بگیرد، باید اراده‌ها در چارچوب یک نظام ولایی سامان یابند. هنگامی که حضرت امام (ره) از بسیج جهانی سخن گفتند، مقصود صرفاً شکل‌گیری اراده‌هایی پراکنده و شبکه‌هایی بی‌سر نبود؛ سرانجام باید همه این اراده‌ها در یک شبکه ولایی منسجم شوند.
وی با استناد به آیات ۵۱، ۵۵ و ۵۶ سوره مائده، به تفکیک میان ولایت سلبی و ولایت ایجابی پرداخت و اظهار کرد: در جنبه سلبی، خداوند می‌فرماید «یهود و نصارا را به ولایت نگیرید»، زیرا «هر کس ولایت آنان را بپذیرد، از آنان است»؛ یعنی اگر در این مسیر قرار گرفتید، دیگر در جبهه ما نیستید. اما در بُعد ایجابی، آیات بعد می‌فرماید: «کسانی که ولایت الهی را می‌پذیرند و در این مسیر قرار می‌گیرند، به حزب‌الله می‌پیوندند و چنین کسانی هستند که در نهایت، پیروز و غالب خواهند بود.»
در پایان، حجت‌الاسلام نعیمیان برای مدیریت نبرد تمدنی پیشِ‌رو، بر ضرورت ارتقای نگاه به جایگاه ولیّ امر تأکید کرد و گفت: نباید رئیس جامعه اسلامی را صرفاً رئیس سیاسی بدانیم؛ حتی عنوان‌هایی مانند رهبر سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی نیز کافی نیست. من تعبیر دیگری پیشنهاد می‌کنم؛ باید او را امام تمدنی بدانیم. اگر چنین نگاهی شکل بگیرد، ولیّ امر، امام تمدن‌ساز خواهد بود. ما باید چنین تصویری از امام و ولیّ امر در ذهن داشته باشیم تا خود را برای تحقق آن آماده کنیم و بتوانیم بسیج جهانی را در مسیر صحیح و تمدنی آن قرار دهیم.
وی تأکید کرد: اگر این شأن به درستی درک و دیده نشود، در مسیر مطلوب قرار نخواهیم گرفت و نخواهیم توانست در سطح جهان، جهان اسلام و جبهه مستضعفان را یاری کنیم. ازاین‌رو، سطح فعالیت‌ها و رویکرد ما باید به نگاهی تمدنی ارتقا یابد تا بتوانیم در وعده ثانی اسرائیل – که در آیات سوره اسراء به آن اشاره شده است – مقابله‌ای مؤثر و راهبردی با آن داشته باشیم.
جهاد عامل عزت و بزرگی بشر
در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام احمد رهدار، مدیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه، به تحلیل فلسفی جنگ پرداخت و رابطه آن با مفاهیم بنیادینی چون عزت، آزادی و حقیقت را تبیین کرد.
وی سخنان خود را با بررسی رویکرد فیلسوفان غربی به مقوله جنگ آغاز کرد و گفت: فلاسفه‌ای که به منبع وحی دسترسی نداشتند، سؤالاتی چون «رابطه جنگ با حقیقت، امنیت، صلح، مشروعیت، آزادی و عزت چیست؟» را مطرح کرده‌اند.
این استاد حوزه و دانشگاه در نقد دیدگاه‌های موجود اظهار داشت: هگل، جنگ را نتیجه دیالکتیک تاریخ می‌داند و سهمی به اراده انسان در آن نمی‌دهد؛ نیچه، جنگ را کنش معطوف به قدرت تفسیر می‌کند و عقلانیت مدرن، برای مهار جنگ، به مسئله قانون و حقوق چنگ زده است.
وی تأکید کرد: اغلب این پاسخ‌ها با نگاه دین به جنگ تفاوت دارد و فیلسوفان، جنگ را در نسبت با مفاهیم پایه، دوگانه دیده‌اند؛ مثلاً جنگ برای عده‌ای امنیت می‌آورد و برای عده‌ای ناامنی، یا برای قومی عزت‌آور و برای قربانیان، ذلت‌بار است.
مدیر مؤسسه فتوح اندیشه در ادامه به تحلیل ماکیاولی از تاریخ بشر پرداخت و گفت: ماکیاولی درعمل می‌گوید غلبه جنگ در تاریخ نشان می‌دهد که دیوانگان تاریخ از عاقلان تاریخ بیشتر بوده‌اند، ماکیاولی در تحلیل علت این غلبه، به این نتیجه می‌رسد که بشر چون آرمان‌های بزرگ و بلندی برای خودش تصور کرده که اغلب دست‌نیافتنی‌اند، کم آورده و جنگ صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه ماکیاولی دین را تنها منبعی می‌داند که آرمان‌های بشر را بلند کرده است، راه حل ماکیاول یعنی نادیده‌گرفتن آرمان‌های بلند و دین که عامل دمیدن در آرمان‌های بلند است را برای بازگرداندن صلح پیشنهاد می‌دهد. به عبارت دیگر ماکیاولی می‌گوید اگر می‌خواهید جنگ نشود کوتوله باشید. در ادامه حجت الاسلام رهدار به تأثر افرادی چون آقای دکتر مصطفی ملکیان از این نگاه ماکیاولی اشاره کرد و به نقد مختصر آن پرداخت.
حجت‌الاسلام رهدار با ارجاع به بخش الجهاد کتاب «وسایل الشیعه»، دیدگاه اسلام را درباره جنگ تبیین کرد و گفت: بر اساس روایات آغازین این باب، جهاد جعل شده است برای اینکه به بشر عزت و کرامت ببخشد. لذا از منظر دینی بشر با جهاد بزرگ می‌شود.
وی ویژگی جهاد مدنظر دین را «فی سبیل الله» بودن آن دانست و با تأکید بر اینکه مهم‌ترین منبع تاریخی برای درک رابطه جنگ و عزت، خود کربلاست، اظهار داشت: امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش کم بودند، اما یک جهاد فی سبیل اللهی داشتند، هم عزیز شدند، هم آزادی کسب کردند. خروجی همه جهاد کربلائیان در آخرین اقدام امام حسین یعنی سجده شکر در برابر خداوند تجلی پیدا می‌کند که نقطه اتصال آزادی و عبودیت است.
مدیر مؤسسه فتوح اندیشه با مقایسه سرنوشت یاسر عرفات (که با کنار گذاشتن اسلحه، عزت خود را از دست داد و حال آنکه تا پیش از آن هر جا که وارد می‌شد مورد استقبال و احترام بود) و رهبران مقاومت (از شهید سید عباس موسوی و شهید سلیمانی تا سنوار)، نتیجه‌گیری کرد که مقاومت، انسان را عزیز می‌کند.
وی، ملت ایران را به تعبیر امام خمینی (ره)، در قامت «امام مستضعفان جهان» توصیف کرد و افزود: امروز وقتی یک جوان آمریکایی تصمیم می‌گیرد فارسی بیاموزد تا بگوید «مرگ بر اسرائیل»، این رفتار نشان می‌دهد که در عمق ذهن و ارتکاز او، این حقیقت شکل گرفته است که امامت جبهه مستضعفان، از آنِ ملت ایران است.
جهاد تبیین و نارسایی تحلیل‌های موجود
حجت‌الاسلام علی مهدیان، نویسنده کتاب «طرح کلی مقاومت»، در این نشست، به تحلیل ابعاد معرفتی و اجتماعی عملیات طوفان‌الاقصی پرداخت و از نارسایی تحلیل‌های موجود در فضای فکری جبهه مقاومت انتقاد کرد.
وی با طرح این پرسش که اگر به دو سال پیش برگردیم، آیا باز هم عملیات هفتم اکتبر را انجام می‌دهیم؟ گفت: متأسفانه از بسیاری شنیده‌ام که پاسخشان منفی است. این نشان می‌دهد هنوز فهم درستی از آن واقعه شکل نگرفته و ما با یک کمبود جدی در عرصه معرفتی روبه‌رو هستیم.
این استاد حوزه تأکید کرد: عملیاتی با چنین ابعادی که بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان را با وجود برخورداری از پیشرفته‌ترین فناوری‌های نظامی و امنیتی «درمانده» کرده و آنان حتی پس از دو سال هنوز نتوانسته‌اند بر آن غلبه یابند، نشان می‌دهد که این رخداد صرفاً یک «واکنش هیجانی» نبوده است.
وی افزود: جامعه‌ای دو تا سه میلیون‌نفری، یک‌پارچه پای کار آمده و از حماس حمایت می‌کند؛ این نشان می‌دهد که طوفان الاقصی تصمیم یک گروه محدود نبوده، بلکه انتخابی برخاسته از اراده جمعی یک جامعه است.
حجت‌الاسلام مهدیان، با انتقاد از سطحی‌نگری در تحلیل‌های رایج، سبک غالب تحلیل‌ها در فضای فکری را نارسا دانست و از کم‌کاری حوزویان در ورود جدی به این عرصه گلایه کرد.
وی گفت: بسیاری از تحلیل‌هایی که امروز در فضای فکری جریان دارد، ظاهرگرایانه است؛ یعنی پیروزی یا شکست را صرفاً با تعداد کشته‌ها، مجروحان و میزان خرابی‌ها می‌سنجند. کسی که با چشم ظاهرگرایانه صحنه را تحلیل می‌کند، طبیعی است که دستاوردها را نمی‌بیند.
نویسنده کتاب «طرح کلی مقاومت»، با اشاره به اینکه اساس موجودیت رژیم صهیونیستی بر مفهوم امنیت بنا شده است، پرسید: شما امروز ببینید که در اسرائیل دیگر امنیت وجود ندارد. کشوری که پایه شکل‌گیری‌اش امنیت است، وقتی آن را ناامن کردید، دیگر چقدر می‌ارزد؟
وی با اشاره به فریب افکار عمومی جهان از طریق هولوکاست و مظلوم‌نمایی اسرائیل، تأکید کرد: تغییر این افکار عمومی، دستاورد کوچکی نیست و باید به درستی درک شود.
حجت‌الاسلام مهدیان افزود: هفت اکتبر و حوادث پس از آن اسرائیل را برگرداند به نقطه‌ای که دارد در آن دست‌وپا می‌زند برای بقا... اما بسیاری از تحلیل‌ها در فضای ما جناحی است؛ دغدغه‌شان این است که جناح مقابل را بزنند، نه اینکه بیایند در گارد رهبری کل ایران بنشینند و درست فکر کنند.»
وی با یادآوری انتشار پیام رهبر انقلاب به مناسبت صدسالگی حوزه، بر ضرورت توجه به زاویه دید رهبری تأکید کرد: رهبر این جنگ، کار را گذاشته زمین و می‌گوید: «من یک پیام برای حوزه بنویسم که آقا، بیا برو پیشرو و سرآمد تمدن‌سازی باش»، محتاج این زاویه نگاهیم، نگاهی که عمیق باشد، نگاهی که کلان باشد، نگاهی که تمدنی باشد.
استاد حوزه علمیه قم مبارزه ایران را متفاوت با قدرت‌های جهانی دیگر مانند روسیه و چین دانست و افزود: روسیه و چین در همان پارادایم و چهارچوب غرب جابجا می‌شوند، اما ایران یک تمدن دیگر را برجسته می‌کند؛ یک حرف نو، یک تعریف جدید از انسان ارائه می‌کند و از این‌رو باید گفت: مبارزه ما شبیه مبارزه آن‌ها نیست.
وی در پایان، وظیفه اصلی حوزه را پر کردن فضای خالی از اندیشه ناب دانست و تصریح کرد: کاری که ما باید بکنیم این است که جای خودمان را، جایی که حوزویان می‌توانند پر کنند، پیدا کرده و شروع به پر کردن این خلأ تبیینی کلان کنیم. آن حرفی که یک پیشرو و سرآمد تمدن‌سازی در دنیای امروز باید بگوید، چیست؟ این مسئله را باید ما برای مردم امروز حل کنیم.
در پایان این مراسم و پس از جمع‌بندی مباحث، از کتاب «نبرد تمدنی ما» و نسخه صوتی آن، با حضور اساتید برجسته و مدیران مراکز حوزوی حاضر در نشست، به صورت رسمی رونمایی شد.