دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
دانشکده علوم انسانی گروه فقه و حقوق
M.A پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
عنوان :
بررسی تقیّه و ابعاد آن از دیدگاه عامّه و خاصّه
استاد راهنما:
حضرت حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالله امیدی فرد
استاد مشاور:
جناب آقای دکتر حبیب الله محمدی
نکارش:
محمد صادق محسن زاده
سال 1390
چکیده:
یکی از روش های عقلائی رایج در میان ملل و نحل ـ جهت حفظ جان و مال و آبرو ـ «تقيّه» است که اسلام نیز آن را نیز امضا نموده است. تقیه به معنای اظهار موافقت با معتقدات مخالفین و ترک منکرات آنان جهت حفظ جان و مال و آبروی خود یا دیگران می باشد.
«تقیّه» با توجه به ماهیتش و مصالحی که به خاطر آنها صورت می گیرد، با عناوینی همچون نفاق، دروغ، مداهنه و ذلّت مغایرت داشته و از سوی دیگر منافاتی با جهاد و شجاعت و امر به معروف و نهی از منکر ندارد.
تقیه به عنوان یک حکم ثانوی، فرعی از فروع دین بوده و در قول و فعل جایز بوده و تا ظهور امام زمان (عج) مجاز گردیده است.
فقها تقسیمات متعددی را برای تقیه ذکر نموده اند از جمله تقسیم تقیه به خوفی و مداراتی و کتمانی و اکراهی.
گرچه برخی ها «تقیّه» را به ظاهر جزو باورهای شیعی دانسته اند؛ ولی در واقع مختص مذهب خاصی نبوده بلکه فقهای شیعه و سنی (به اتفاق) مشروعیت تقیه را از ادلة آن استنباط نموده اند. ضمن اینکه تقیه قبل از آنکه دارای جواز شرعی باشد، دارای جواز عرفی و عقلی می باشد.
احکام متعددی بر تقیه، بار می شود که فقهای شیعه در ابواب مختلف فقه و برخی نیز همانند امام خمینی (ره) به طور مستقل در قالب رساله ای ذکر کرده اند اما فقهای اهل سنت، احکام مربوط به تقیه را محدود نموده و معمولاً در ذیل مباحث اکراه و اجبار و یا در ذیل آیات تقیه مطرح نموده اند.
کلید واژگان: تقیّه، فقه، اکراه، مصلحت، مدارات، عامّه و خاصّه