امام نهم که نامش «محمد» و کنیه اش «ابوجعفر» و لقب او «تقی» و «جواد» است در ماه رجب سال 195 هـ . ق در شهر «مدینه» دیده به جهان گشود.
مادر او «سبیکه» ـ که از خاندان «ماریه قبطیه» همسر پیامبر اسلام به شمار می رفت ـ از نظر اخلاقی در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود؛ به گونه ای که امام رضا(ع) از او به عنوان بانویی منزه و پاکدامن و بافضیلت یاد می کرد.
القاب دیگر امام جواد(ع)، «زکی»،از «مرتضی»، «قانع»، «رضی»، «مختار»، «متوکل» و «منتخب» می باشد.
پیشوای نهم، در همه دوران امامت خویش با دو خلیفه عباسی یعنی «مأمون» و «معتصم» هم عصر بوده است، که هر دو نفر آن حضرت را به اجبار از مدینه به بغداد آوردند، تا آن حضرت را کاملاً زیر نظر داشته باشند.
امام تقی جواد(ع) در سن بیست و پنج سالگی به شهادت رسید و در کنار قبر جد شریفش موسی بن جعفر(ع)، به خاک سپرده شد.
امام خردسال
برای خداوندی که از قدرت و حکمت بی پایان برخوردار است، ساده و آسان است که به یک کودک، «نبوت» و یا «امامت» عطا فرماید. در سرگذشت حضرت عیسی مسیح(ع) که در قرآن کریم آمده است، می خوانیم که حضرت عیسی(ع) در گهواره به پیامبری رسیدو دارای کتاب آسمانی شد. قرآن مجید در این باره از زبان عیسی مسیح(ع) می فرماید:
«انی عبدالله آتانی الکتاب و جعلنی نبیاً؛ من بنده خدا هستم که به من کتاب داده و مرا پیامبر خدا داده است. (مریم: 30)
همچنین درباره حضرت یحیی(ع) در قرآن کریم آمده است: «وَ آتیناهُ الحُکمَ صَبیاً؛ و از کودکی به او نبوت دادیم». (مریم: 12)
از این رهگذر، جای شگفتنی نیست که امام جواد(ع) در سن خردسالی به امامت رسیده باشد. «صفوان یحیی» می گوید: در زمانی که امام محمدتقی جواد، سه ساله بود، خدمت امام رضا(ع) رسیدم، و عرض کردم: اگر حادثه ای برای شما رخ دهد، امام بعد از شما که خواهد بود؟ فرمود: همین پسر من (امام جواد) گفتم: امام جواد با این سن کم؟! فرمود: چه مانعی دارد؟ مگر عیسی بن مریم(ع) در خردسالی به پیامبری نرسید؟ مقام امامت هم مانند مقام پیامبری است.
همچنین «محمد بن حسن بن عمار» گوید: من دو سال نزد علی بن جعفر بن محمد (عموی امام رضا(ع)) بودم. روزی در مدینه خدمتش نشسته بودم که امام جواد(ع) بر او وارد شد. دراین هنگام علی بن جعفر برجست و بدون کفش و عبا نزد او رفت و دستش را بوسید و احترامش کرد. چون علی بن جعفر به جای خود برگشت، دوستانش او را سرزنش کرده و گفتند: شما عموی پدر او هستید، و با این همه سن و سال، چرا این گونه رفتار کردید؟!
او گفت: پناه بر خدا از سخن شما، چگونه من فضیلت او را انکار کنم، در حالی که این خداوند بودکه مرا سزاوار امامت ندانست، اما این کودک را سزاوار امامت دانست