۲۵ آذر در تقویم جمهوری اسلامی به عنوان روز پژوهش نامگذاری شده است.

هفته پژوهش از  25 آذر ماه با شعار «بدون پژوهش و مطالعه تصمیم گیری نکنیم» آغاز می‌شود و تا 29 آذر ادامه دارد.

موفقیت روزافزون علم در شناخت جهان هدفدار و قانونمند که با تکیه بر ابتکارات خلاقیت‌های به ودیعه نهاده شده از سوی خدای متعال در وجود بشر و بهره برداری از قدرت شگرف اندیشه آدمی صورت گرفته، فضای زندگی جدیدی را برای انسان‌ها به ارمغان آورده است.

این فضای جدید و این تمدن نوظهور که خود برخاسته از تعاملات عمیق میان تمدنی و میان فرهنگی است، موجد خواست‌ها، نیازها، اندیشه‌ها مسائل و مشکلاتی است که به نوبه خود توسعه علم و اندیشه را می‌طلبند.

در این مسیر اندیشه‌های ژرف در قالب پژوهش‌های بنیادین صورت بحث پذیر به خود می‌گیرند و دستمایه انجام پژوهش‌های کاربردی می‌شوند تا خواست‌ها و نیازها را پاسخ گویند و راه‌حل‌های بهتر و بیشتری برای مسائل و  مشکلات جوامع بشری پیشنهاد کنند و همین جاست که نقش موثر و سهم بسزای بخش تحقیقات در روند تحولات جوامع آشکار می‌شود.‌

تحولات زندگی بشر در قرن بیستم نشان از گسترش روز افزون اهمیت علم و تحقیق داشت، به ویژه در نیمه  دوم این قرن کشورهای صنعتی و در حال توسعه با آگاهی از نقش پژوهش در خلق فن‌آوری و شتاب‌دهی برای توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقویت و ارتقای بخش تحقیق نموده اند. از این روست که می‌توان گفت بین پیشرفت بخش تحقیق و شتاب توسعه فراگیر و پایدار در هر کشور ارتباط مستقیم برقرار است.

نقش پژوهش در توسعه همه‌جانبه پایدار چنان برجسته و انکارناپذیر است که می‌توان آن را بدون تردید نیروی محرک توسعه در همه حوزه‌ها اعم از فرهنگ، اقتصاد، سیاست و جامعه دانست. اما علی رغم اعتراف و اذعان نسبت به اهمیت مقوله پژوهش، این حوزه با دشواری‌های ساختاری و عملکردی فراوانی مواجه است.

روز پژوهش

پيامبرصلي الله عليه وآله :

إنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَقولُ : تَذاكُرُ العِلمِ بَينَ عِبادِي مِمّا تَحيي عَلَيهِ القُلُوبُ المَيِّتَةُ ، إذا هُمُ انتَهَوا فيهِ إلي أمري

خداوند مي‌فرمايد : بحث علمي ميان بندگانم ، چون به من بينجامد ، دل‌هاي مرده با آن زنده مي‌شود

عوالي اللآلي ، ج ۴ ، ص ۷۸ .

امام علي‌عليه السلام :

اُنظُر إلي ما قالَ و لاتَنظُر إلي مَن قالَ

به گفته بنگر نه به گوينده آن

غررالحكم و دررالكلم ، ح۵۰۴۸ .

امام علي‌عليه السلام :

مَن أكثَرَ مُدارَسَةَ العِلمِ لَم يَنسَ ما عَلِمَ و استَفادَ ما لَم يَعلَم

هر كه بحث علمي بسيار كند ، آموخته هايش را از ياد نمي‌برد و آنچه را كه نمي‌داند ، فرا مي‌گيرد

غررالحكم و دررالكلم ، ح ۸۹۱۶ .

امام علي‌عليه السلام :

لافِقهَ لِمَن لايُديمُ الدَّرسَ

آن كه آموختن را استمرار نمي‌بخشد ، از درك دانش بي‌نصيب است

غررالحكم و دررالكلم ، ح ۱۰۵۵۲ .

امام علي‌عليه السلام :

لاعَمَلَ كَالتَّحقيقِ

هيچ كرداري مانند پژوهش نيست

غررالحكم و دررالكلم ، ح ۱۰۴۸۳ .

امام علي‌عليه السلام :

فَضلُ فِكرٍ و تَفَهُّمٍ أنجَعُ مِن فَضلِ تَكرارٍ و دِراسَةٍ

بسيار انديشيدن و فهميدن ، سودمندتر است از تكرار بسيار و درس گرفتن

غررالحكم و دررالكلم ، ح ۶۵۶۴ .

امام علي‌عليه السلام :

عَلَيكُم بِالدِّراياتِ لابِالرِّواياتِ

بر شما باد به فهميدن ، نه نقل كردن

ميزان الحكمه ، ح ۳۳۵۵ .

امام علي‌عليه السلام :

كُلُّ وِعاءٍ يَضيقُ بِما جُعِلَ فيهِ إلاّ وِعاءَ العِلمِ فَإنَّهُ يَتَّسِعُ

گنجايش هر ظرفي با آنچه در آن نهند ، تنگ مي‌شود ، جز ظرف دانش كه [هر چه در آن نهند] گسترش مي‌يابد

نهج البلاغه ، حكمت ۲۰۵ .

امام باقرعليه السلام :

تَذاكُرُ العِلمِ دِراسَةٌ و الدِّراسَةُ صَلاةٌ حَسَنَةٌ

گفت‌وگوي علمي درس است ، و درس نمازي نيكو است

الكافي ، ج ۱ ، ص ۴۱ .