دانشگاه آزاد اسلامی

واحد تهران مرکزی

دانشکدة روان شناسی و علوم اجتماعی، گروه علوم ارتباطات اجتماعی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ( M.A )

گرایش: تحقیق در ارتباطات اجتماعی

عنوان:

مقایسة تأثیر پیام دینی وسایل ارتباط جمعی و ارتباطات سنتی بر مخاطبان از دیدگاه مردم شهر قم

استاد راهنما:

دکتر محمد سلطانی فر

استاد مشاور:

دکتر شهناز هاشمی

پژوهشگر:

مرضیه حاجی هاشمی

سال: 1388

چکیده:

تحقیق حاضر به مطالعة مقایسه ای تأثیر کانال هایی می پردازد که آموزه های دینی را در قالب هر نوع پیام قابل انتقال به مخاطب ارسال می کند. البته این بررسی، براساس نظرات مخاطبان دربارة تأثیرپذیری از پیام های دینی ارتباطات سنتی و ارتباطات رسانه ای، در شهر قم، مقایسه را شکل می دهد.

هدف اصلی که در این تحقیق دنبال می شود، این است که بررسی شود که کدام یک از کانال های نامبرده تأثیر بیشتری بر مخاطب پیام دینی آنها دارد.

این مطالعه، براساس هفت فرضیّه انجام می شود: فرضیّه های تأثیر پذيری بیشتر مخاطبان پیام دینی از کانال ارتباطات سنتی، وجود رابطه بین سن، جنس، تحصیلات و میزان اعتماد به رسانه با این تأثیرپذیری بیشتر از یک کانال و همچنین وجود رابطه بین میزان تأثیرپذیری از پیام دینی با شخص فرستندة پیام و به کارگیری شیوه های اقناع و تبلیغ توسط او، براساس مطالعات نظری مفصل دربارة آموزه های دینی، محتوای پیام های دینی و آسیب های آن، روش های انتقال پیام دینی و پرداختن به نظریه های اقناع به بیان ویژگی های پیام در ارتباطات جمعی، مخاطب در ارتباطات، دین و ارتباطات با شاخه های مختلفی نظیر تبلیغات و انواع آن وارد بحث ارتباطات سنتی و سپس ارتباطات رسانه ای شده و در انتها با بررسی آسیب های ارتباطات دینی در ایران، این مطالعات را با ارائه پیشینه ای از تحقیق به پایان رسانده است.

براساس جمعیت آماری مورد نظر، که افراد دارای سن بالای 18 سال شهر قم می باشد، از روش نمونه گیری داوطلبانه با لحاظ مناطق پنج گانة شهری و با ابزار پرسشنامه، مطالعه بر روی 330 آزمودنی انجام شد که در انتها براساس داده های حاصل از پرسش نامه ها و تجزیه و تحلیل آنها، با نرم افزار نتایج قابل ذکری به دست آمد:

1-  تأثیرپذیری مخاطبان پیام دینی ارتباطات سنتی بیش از ارتباطات رسانه ای است.

2-  افراد این تأثیرپذیری بیشتر را به دلیل فضای کاملاً دینی و مساعد، آمادگی روحی و فکری خود و به شرط اجازة اظهار نظر در جلسات مذهبی دانستند که با نظریه های «استحکام»، «نیازجویی و بهره مندی» و... مطابقت دارد.

3-  تأثیرپذیری از پیام دینی یک کانال خاص با سنَ رابطه ندارد، اما میزان تأثیرپذیری از پیام دینی با سن رابطه دارد که افراد جوان، تأثیر پذیر بیشتری از پیام دینی دارند.

4-  تأثیرپذیری از یک کانال خاص با تحصیلات مرتبط نمی باشد، اما برخلاف دیگر گروه های تحصیلی افراد فوق لیسانس و بالاتر، اکثراً از پیام دینی رسانه ها تأثیر بیشتر می پذیرند.

5-  بین تأثیرپذیری بیشتر از یک کانال خاص و جنس هم، رابطة معنی داری یافت نشد. از جنسیت با میزان تأثیرپذیری از پیام دینی و میزان اعتماد به رسانه، رابطة معنی دار دارد.

6-     بین میزان تأثیرپذیری از پیام دینی و شخص فرستنده و همچنین تأثیر از شیوه های اقناع و تبلیغ وی هم رابطة معنی داری وجود دارد.

7-  طبق نظریة «تکمله» و «وحدت در ارتباطات»، مخاطبان تأثیرپذیری از شخصی که از هر دو کانال برای ارسال پیام دینی استفاده کند را بیشتر دانستند. در انتها پیشنهادات زیادی ارائه شد که از جمله آن توجه بیشتر به ارتباطات سنتی برای انتقال پیام دینی به مخاطبان به جای رسانه هاست.