روابط عمومی پژوهشکدۀ باقرالعلوم (ع) – حجت الاسلام عبد الصمد جودتی مدیر گروه گلشن ابرار پژوهشکده از برگزاری نشستهای فوق العاده مجمع اهل قلم گلشن ابرار خبر داد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشکدۀ باقرالعلوم (ع): حجت الاسلام عبد الصمد جودتی گفت: نظر به غنای محتوائی مقالات پژوهشی مجموعه گلشن ابرار، 3 نشست فو ق العاده مجمع اهل قلم با حضور استاد ناظر، حجت الاسلام محمد جعفر طبسی و با شرکت فعال پژوهشگران این مرکز برگزار گردید.
در این سه جلسه شرح حال چهار تن از شخصیتهای موثر عالمان جهان تشیع یعنی: ملا علی آرانی و ملا غلامرضا آرانی نوشته حبیب الله سلمانی آرانی و سید صالح حلّی و ابوبکر جعابی نوشته احسان جندقی نوشت مطرح و کلیات مقالات مورد استقبال حاضران در جلسه قرار گرفت و استاد ناظر نشست با دقت نظر نکات قابل توجهی را در راستای زیباتر شدن آثار مکتوب و اصلاح و تکمیل مقالات بیان نمودند.
لازم به ذکر است بنا به عظمت و حساسیت شخصیت ابوبکر جعابی، تنها در یک نشست 2 ساعته مقاله این شخصیت مورد نقد و بررسی استاد داور جلسه قرار گرفت.
استاد طبسی در این جلسات ضمن استماع دفاعیه نویسندگان مقالات با ارزشمند دانستن مقالات ارائه شده، پژوهشگران را به دقت بیشتر در استفاده از القاب برای شخصیتهای علمی در متن مقالات توصیه نموده و خواستار رعایت بیشتر آئین نامه نگارش مقالات از سوی پژوهشگران شد. ایشان در ادامه حاضران جلسه را به استفاده از منابع متقن و دست اول در جهت غنای بیشتر محتوای ترجمه علما، تشویق کرد.
لازم به ذکر است در نشست های مجمع اهل قلم تا کنون حدود 78 مقاله از مقالات مجلدات گلشن ابرار مورد ارزیابی و بحث و بررسی قرار گرفته است.
در پایان نگاهي كوتاه به زندگی دو تن از عالمان مطرح در این جلسات صورت می گیرد:
1- ملا غلامرضا آرانی
ملا غلام رضا آرانی در نیمة ماه ذیقعده سال 1192 قمری در آران به دنیا آمد. پدرش ملا محمدعلی فرزند ملا محمدجعفر فرزند ملا نور الوری فرزند ملا ابوالحسن فرزند ملا محمدتقی آرانی و وی از احفاد ملا ابوالحسن خطيب بحرينی است.
پدر و اجداد پدری ملّا غلام رضا اهل علم و دانش، تقوا و غيرت دينی بودند و اغلب آنان پیشوایی و راهنمایی مذهبی مدهبی مردم منطقة آران و بیدگل را بر عهده داشتند. ملّآ ابوالحسن از این سلسله نخستین عالمی بود که در دورة صفويان و پس از استقرار عالم سرشناس و فقیه بزرگ حوزة عراق (نجف و کربلا) آيت الله شيخ علی کرکی معروف به محقق کرکی (شهادت 5/940 ق) به دعوت شاه طهماسب به اصفهان پایتخت ایران آمد.
ملّا آقا بزرگ آرانی شرح دوران تحصيلی و نام استادان و بزرگانی را که از محضر آنها در حوزه های علمی متعدد بهره برده در دو اثر خطی خود یکی پایان کتاب قلائد اللئالی و دیگری پشت رسالة عنوانات چنین آورده است:
«....وقتی که خدا توفیق ارزانی فرمود و به تحصیل مشغول شده ام در نزد مشایخی که در خدمت ایشان تحصیل نموده ام و به شرف خدمت ایشان مشرف شده ام، این جماعت بوده اند: عالی جناب فضایل مآب، صاحب غیرت تام، ملّا علی بن آقا حسن آرانی است که جملة مقدمات را نزد او تحصیل نمودم و به طریقی اهتمام می نمودم که در وقت تصنيف ایشان شرح عوامل ملا محسن را، بسیاری از جرح و تعدیل آن به مباحثه و فکر بنده شد و بعد از آنکه شروع در اصول و فقه شد در خدمت عالی جناب جامع کمالات و مطلع بر فنون و علوم، ملّا محمدعلی بن حاج سلطان علی آرانی کتاب زبده الاصول و قدری از علم معانی و قدری از شرح معالم که تصنیف ایشان بود در خدمت ایشان دیده شد.
ایشان از زمانی که به تحصیل و فراگیری علوم اشتغال ورزید تا سال های پایانی عمرش به تألیف و نگارش 62 اثر از آثار مفید و ارزنده پرداخت که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره میگردد:1-تعلیقات بر رجال 2- بدایع الذرائع و ذرائع البدائع 3- تذکره القری الثلاث 4- اجوبه الاسئله و ...
آن عالم عامل پس از گذراندن 75 سال عمر با برکت و به یادگار گذاشتن آثار مکتوب سودمند در موضوعات مختلف معارف دینی سرانجام در ماه جمادی الاول سال 1266 قمری در آران ندای ارجعی حق را پاسخ گفت و به دیار باقی شتافت.
2- ابوبکر جعابی
سال تولد ايشان را در کتاب تاريخ بغداد به گفته خودش در صفر 284 هجري قمري ثبت نموده اند. ولکن در برخي منابع سال 285 و حتي 286 نيز آمده است.
فضايل و مرتبت علمي ايشان در حدي بوده است که دوست و دشمن را توان کتمان و پنهان نگاه داشتن آن نبوده است و همه در بزرگي و رفعت جايگاه علمي ايشان زبان به تصديق گشوده اند.
او از مشايخ ابن بابويه قمي معروف به شيخ صدوق در امالي و کتاب گران سنگ عيون اخبار الرضا بوده و همانگونه که بدان اشاره شد از مشايخ شيخ مفيد و استاد او بوده است در امالي احاديث بسياري به نقل از ابابکر جعابي نقل گرديده است.
ذهبی در سیر اعلام نبلاء و تذکره الحفاظ از ابن جعابی نام برد است و با ذکر قول ابو علی تنوخی در مورد او چنین می نویسد: ندیدم بهتر از ابن جعابی در حفظ و شنیدم کسی می گوید که او حافظ صد هزار حدیث است و همچنین ذکر می کند مساوي همین مقدار. و برتری دارد به سایر حفاظ به جهت سوق دادن متن احادیث به الفاظ زیرا اکثر حفاظ در این امر دچار مسامحه می شوند. ابن جعابی پیشوا و بهترین بود در آشنایی به مشکلات احادیث و ضعف آن ها و رجال حدیث و تاریخ شان را به خوبی می شناخت و آگاه به طعن ها و ضعف هرکدام بود و کسی در زمانش در این امور از او پیشی نگرفت، ابن جعابی همراه ابی العباس ابن عقده حافظ بود و در ابواب و شیوخ و تاریخ نیز آثاری تالیف نموده است.
ابن جعابي شاگردان و راويان بسياري را پرورش داده است و مجلس قرائت و املاء حديث او افراد بسياري را به خود جلب مي نموده است و به همين موضوع در کتاب هاي رجال و تاريخ از جمله تاريخ بغداد اشاره شده.
از مهمترين شاگردان و راويان ابن جعابي مي توان از اين اشخاص نام برد: ابو محمد هارون بن موسي تلعُکبري، ابو عبدالله حسين بن عبيدالله غضائري، ابو حفض عمر بن احمد شاهين، ابوالفتح هلال بن محمد حفار، ابو عبدالله احمد بن عبدالواحد بن عبدون، بزاز، ابوطاهر عبدالله بن احمد خازن، ابوالحسن علي بن عمر دارقطني، ابو نعيم احمد بن عبدالله اصفهاني و . . .
بنا برخي شواهد ابن جعابي آثار بسياري را تاليف نموده است. موضوع اکثر آثار او شامل حديث، تاريخ، رجال، تاريخ شهرها و . . . بوده است. به اين آثار، شخصيت هاي چون نجاشي، شيخ طوسي، ابن شهر آشوب و ابن نديم اشاره نموده اند. که اسامي بعضی اين کتاب ها عبارتند از: 1- تَسميه من روي الحديث و غيره من العلوم و من کانت له صناعه و مذهب و نحله2- مَن روي حديث غدير خم 3- مَن حدث هو و ولده (ابوه) عن النبي (ص) 4- الشيعه من اصحاب الحديث و طبقاتهم و ...