|
کتاب حاضر قصد دارد اولا چالش هایی را از زبان بانوان پایبند به گفتمان انقلاب در نسل جدید بشناسد و تبیین کند، دوما با تمرکز بر تجربه عملی بخشی از بانوان نسل جدید که توانستند در بستر های علمی- فرهنگی و اجتماعی گوناگونی نقش آفرینی کنند و در عین حال همسران و مادران شایسته ای باشند، راه کارها و ایده هایی را برای تحقق این امر و رفع این موانع و چالش ها پیش روی مخاطبان خود قرار دهند.
مخاطب در این پژوهش، جامعه ای را شامل می شود که با وجود این که اولین ثمره های گفتمان انقلاب اسلامی هستند کمتر از آنها سخن گفته شده است وکمتر کارهای پژوهشی با محوریت آنها و مسایل شان، شکل گرفته است، بانوانی که در دوران پسا انقلابی به دنیا آمده اند و در همین فرهنگ بزرگ شده اند، هویت آرمانی آنها با گفتمان امام خمینی و مقام معظم رهبری در مورد جایگاه زن در اندیشه اسلامی گره خورده است و هرگونه دورافتادگی از این هویت آرمانی ابعادی از نارضایتی را در زندگی آنها رقم خواهد زد، این قشر اگرچه قشری نخبگانی به حساب می آید و همه بانوان سرزمین ایران را در برنمی گیرد، اما اگر بخواهیم میزان موفقیت جمهوری اسلامی در تبیین و پیاده سازی گفتمان خود در حوزه زنان را بسنجیم، بهترین سوژه برای بحث و گفت وگو به حساب می آیند.
بانوان متولد دهه شصت و بعد از آن در جامعه ای بدنیا آمده اند و زیسته اند که رنگ و بویی کاملا متفاوت با نسل های پیشین آنها داشته است، سیاست های جمهوری اسلامی مبنی بر تسهیل روند آموزش و تحصیل دختران در آموزش و پرورش و سپس آموزش عالی، مسیرهای متنوع و جدیدی را برای شکل دهی به هویت اجتماعی این بانوان ایجاد نمود، همچنین امکان اشتغال و استخدام در مراکز دولتی وخصوصی برای زنان بیش از گذشته و با امنیت شغلی و اجتماعی بالاتری فراهم شد و ترویج احساس مسئولیت در قبال جامعه، چنانچه در گفتمان انقلاب اسلامی تبیین می شود، هویت «زن امروزی» را بیش از گذشته به نقش آفرینی های مستقیم اجتماعی پیوند می زند، همه این ها از یک سو و سخت شدن امور خانه داری به ویژه مسئولیت مقدس مادری در آپارتمان نشینی و خانه های کوچک امروزی و غالبا در شرایط دور بودن از خانواده ها، از سوی دیگر نشان می دهد که برای شناخت «زن امروزی» و چالش هایش تا رسیدن به راه حل مشکلات او نباید به نسخه های قدیمی اکتفا کرد و با همان نگاه سنتی و بدون شناخت عمیق از شرایط ویژه او در دنیای مدرن و آرمان های انقلابی او، او را قضاوت کرد یا به رفع مشکلات او پرداخت.
برای حل این مساله دو نوع ورود قابل تصور است؛ اول اصلاح ساختارها، نهاد ها و قوانین که به نوعی از بالا به پایین راه را برای حضور همزمان بانوان در جبهه های خانوادگی و اجتماعی تسهیل و ثمربخش می کنند، اهمیت این جنس از اصلاحات غیر قابل انکار است که باید بیش از هرقشری مورد توجه مسئولین در دستگاه های مختلف قانون گذاری و اجرایی قرار بگیرد.
ورود دوم، تمرکز و توجه خود بانوان جهت تلاش برای ایجاد تعادل بین ساحت های فردی، خانوادگی و اجتماعی شان را در بر می گیرد، در وهله اول آنان چگونه به تنظیم مناسب نقش ها پرداختند و چه استراتژی هایی را در قبال چالش های عملی این مسیر پیاده کردند و در وهله دوم، چه خدمتی به دیگر بانوان و جامعه زنان انقلابی برای امکان حضور همزمان در دو سنگر خانواده و اجتماع می توانند بکنند؟ خدمتی که می تواند به نوعی تغییر از پایین به حساب بیاید.
اگرچه باید هر دوی این روش ها برای تسهیل مسیر بانوان به کار گرفته شود، اما بنظر می رسد ورود دوم از مزایای ویژه ای برخوردار است اول اینکه خلاقیت های فردی در چالش های زندگی بروز می کند و راهکارهایی بعضا ناب را به وجود می آورد، دوم اینکه این موضوع نیاز به تغییرات فرهنگی و ریشه ای (به ویژه در بازتعریف نقش مردان در خانواده ) دارد که غالبا با روش های دستوری و بالا به پایین نمی توان تغییرات ظریف فرهنگی را ایجاد نمود و سوم اینکه حضور و نقش آفرینی زنان در تسهیل این مسیر برای خود و دیگر بانوان، موجبات مطالبه گری برای اصلاح ساختار ها را بیش از پیش فراهم خواهد کرد.
از همین جهت کتاب پیش رو ازمنظر دوم یعنی «ورود از پایین به بالا» به مساله می پردازد و شامل دو پژوهش کیفی است، در پژوهش اول که در بخش سوم کتاب به تفصیل آمده است، تجربه زیسته مادران نخبه مذهبی از ناکنشگری در عرصه اجتماعی را شامل می شود، ده نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه شریف که بعد از مادر شدن، خانه نشین شدند و با چالش های هویتی متعددی درگیر شدند را مورد تحلیل قرار داده است و در پژوهش دوم که در بخش چهارم کتاب به آن پرداخته شده است، تحلیلی در ارتباط با تجربه زیسته مادران نخبه مذهبی از کنشگری اجتماعی است، این گروه فارغ از حمایت های ساختاری و اجتماعی، با همت خود و جلب حمایت های خانوادگی توانستند به جمع متعادلی میان هویت های خانوادگی و اجتماعی بپردازند که از نتایج این پژوهش به عنوان راهبردهای عملیاتی تنظیم نقش می توان نام برد.
|