یک پژوهشگر جامعه شناسی در سمینار «جامعه شناسی حجاب و بدحجابی» گفت: ما در حوزه حجاب و عفاف مخاطب شناسی نداریم در حالی که نباید این گونه باشد و ما باید در این حوزه گونه شناسی داشته باشیم.

به گزارش خبرنگار مهر، در آخرین روز از سمینار جامعه شناسی حجاب و بدحجابی پنل مطالعات انتقادی تجارب سیاستی اجرایی جمهوری اسلامی با حضور سه نفر از  بانوان فعال در این زمینه برگزار شد.

مریم اردبیلی از پژوهشگران جوانی که علاوه بر تحصیلات پزشکی دارای مدرک دکتری آینده پژوهی هم است، در این پنل به عنوان دبیر حضور داشت.

وی گفت: در مجموعه سخنرانی های این سمینار سه روزه مشخص شد که دغدغه های بسیاری از ما با یکدیگر مشترک است ولی متاسفانه هنوز که هنوز است شاهد اتفاق ملموسی در جامعه نیستیم.

وی در ادامه نظرات تحلیلی انتقادی خود را به برخی از طرح های عفاف و حجاب ارائه داد و افزود: صرف نظر از اینکه آیا این مداخله باید حکومتی باشد یا نه باید ببینیم که اصلا در این حوزه لازم است طرحی را ارائه دهیم یا نه. این در حالی است که همه طرح های ارائه شده دولتی و حکومتی هستند و یا اینکه در معرض تشویق حکومت قرار دارند. در نتیجه از دید مخاطب عام همه طرح ها حکومتی قلمداد می شود اگر قرار باشد طرح های حجاب و عفاف را دسته بندی کرد به دو دسته سلبی که شامل برخورد، توهین و ... می شود و ایجابی که شامل موارد آموزشی می شود، تقسیم می شود.

اردبیلی در ادامه به تعدادی از ایراداتی که بر تعدادی از طرح های عفاف و حجاب وارد می شود اشاره کرد و گفت: بسیاری از این طرح ها به جای اینکه مستمر باشند مقطعی و مناسبتی هستند مثل شدت گرفتن طرح ها در فصل تابستان. علاوه بر این بسیاری از این طرح ها سلیقه ای هستند و نه نظام مند. متاسفانه یکی از مشکلاتی که در طرح های حجاب و عفاف با آن مواجه هستیم این است که سلبریتی حجاب می سازیم به این معنا که از طریق افراد معروف یا شعار و جوسازی افراد را به حجاب تشویق می کنیم فارغ از اینکه معلوم نیست آیا ما اجازه داریم که این رفتار را به صورت جوزده دینی انجام دهیم یا خیر. همچنین  بعد از گذشت سال ها صحبت کردن درباره حجاب ما هنوز نظر اجماعی درباره تعریف حجاب نداریم به این معنا که با وجود ارائه این همه طرح هنوز یک تعریف و مطلوب مشترک و در نتیجه روش واحد در این باره نداریم.

این پژوهشگر جامعه شناسی اضافه کرد: زنانه کردن موضوع و این تصور که مردها می گویند و زنان باید عمل کنند خود یکی دیگر از ایرادات طرح عفاف و حجاب است. نکته دیگر اینکه در جامعه فعلی هنوز تکلیف جنسیت روشن نیست به این معنا که ما برای زنان الگوهای گیج کننده ای داریم لذا نیاز است که در شرایط فعلی به بازتعریف هویت زن جدید در جامعه بپردازیم. خلا نگاه تعاملی و عدم توجه به لایه های زیرین علت ها از دیگر ایرادات اجرای طرح های عفاف و حجاب است.

اردبیلی تصریح کرد: ما عادت کرده ایم که در جامعه مدام در مسائل به فکر امر به معروف و نهی از منکر باشیم این در حالی است که وظیفه نخبگان ما این است که حلال را به معروف و حرام را به منکر تبدیل کنند. در چنین شرایطی است که امر به معروف و نهی از منکر می تواند عمومی شود. این در حالی است که در جامعه فعلی ما بیشتر در حال امر به منکر هستیم و به همین خاطر است که قابلیت اثرگذاری مان را از دست داده ایم. ضمن اینکه در سیاست گذاری روش های غیرمستقیم اثر بهتری نسبت به روش های مستقیم خواهند داشت. مساله دیگر اینکه در حوزه حجاب و عفاف ما با نوعی اجرا نشدگی مواجه هستیم. به این معنا که در حوزه عفاف و حجاب طرح های زیادی ارائه می دهیم ولی بسیاری از آنها دست نخورده باقی می ماند و نتیجه اینکه خیلی از طرح ها لوث شده است. ضمن اینکه بازخوردگیری و پایش و گزارش طرح ها هم در طرح عفاف و حجاب دیده نمی شود.

وی در ادامه تصریح کرد: یکی از مشکلات ما در حوزه عفاف و حجاب این است که بین هدف و محتوا و محتوا و روش تناقض داریم. بسیاری از طرح ها عفاف و حجاب ما به شدت به عزت نفس و کرامت نفس خانم ها آسیب می زند. بنابراین ما به دست خودمان آسیب بدحجابی را چند برابر می کنیم. برای جلوگیری از چنین کاری لازم است که ارزش های زیربنایی عفاف و حجاب را در نظر بگیریم. مورد دیگر اینکه در حوزه حجاب پیش فرض ها و گزاره های اشتباهی داریم که آنها را اشاعه هم می دهیم. علاوه بر اینکه با گذشت سال ها همچنان از استعاره های قدیمی و دم دستی مثل مروارید و صدف که بسیار قدیمی و کهنه شده اند، استفاده می کنیم.

اردبیلی ادامه داد: متاسفانه ما در حوزه حجاب و عفاف مخاطب شناسی نداریم و همه بدحجاب ها را یکسان نگاه می کنیم در حالی که نباید این گونه باشد و ما باید در این حوزه گونه شناسی داشته باشیم. علاوه بر اینکه ادبیات و نگاه در چنین حوزه ای نباید از بالا به پایین باشد. لازم است که برای نتیجه دادن اجرای طرح ها نسبت به حال و آینده درک صحیح داشته باشیم.

وی در پایان راهکارهایی هم برای نتیجه بخش بودن طرح های عفاف و حجاب ارائه داد و گفت: اجماع سازی، حضور خبرگان علمی و اجرایی، مخاطب شناسی، آموزش به نیروهای فعال در این حوزه، تربیت مربی، تولید محتوای تخصصی، پژوهش کمی و کیفی، درک ذینفعان و در پایان نیت خالص و عزم جمعی می تواند راهگشای کار ما باشد.