حجت الاسلام موسوی رییس پژوهشکده باقرالعلوم(ع):

با کارهایی نوپدید، درپی تحولات تبلیغی هستیم

پژوهشکده باقرالعلوم(ع) که از قدیمی ترین پژوهشکده های تبلیغی کشور به شمار می رود، طی چندسال اخیر دست به اقدامات نوپدیدی زده تا با مطالعاتی گسترده در ابعاد مختلف، بتواند در زمینه تبلیغ به شیوه های کاربردی ارزشمندی دست یابد. حجت الاسلام موسوی که از سال 1398 مدیریت پژوهشکده باقرالعلوم را برعهده گرفته، تشکیل و فعالیت کارگروه هایی با اهداف متفاوت تبلیغی را از مهمترین اقدامات این پژوهشکده طی 3 سال گذشته دانسته و معتقد است که هریک از این کارگروه ها می توانند با شیوه هایی نوین و متناسب با نیازهای روز جامعه، به کمک مساله تبلیغ آمده و راهکارهای بسیار خوبی را پیش روی سازمان تبلیغات اسلامی قرار دهند.

ارائه شیوه های نوین تبلیغی با تاسیس کارگروه های مختلف

حجت الاسلام موسوی در ابتدا به اولویت های موردنظر خود برای ارائه عملکردی قابل قبول در پژوهشکده باقرالعلوم اشاره کرده و توضیح می دهد:" برای ما از همان ابتدا دو اولویت اصلی وجود داشت. ورود از زاویه فقهی و حوزه مطالعات عمیق دینی به مسائل جدیدی مثل فقه و حقوق، انجام برخی مطالعات معنوی و مطالعات علمی پژوهشی در حوزه های نوپدید، از مهمترین اولویت هایمان برای کار در این پژوهشکده بود." او اضافه می کند:" همچنین در اولویت بعدی خود، کارهای مربوط به اتمام دانشنامه های مختلف مثل دایره المعارف های دینی و اهل بیت و احیای برخی آثار قدیمی با منابع خارج از سازمان تبلیغات را مدنظر قرار دادیم که در این راستا، توافقاتی با برخی مجموعه ها صورت گرفته و این کارهای نیمه تمام با شیب ملایمی به پایان خواهد رسید." مدیر پژوهشکده باقرالعلوم(ع) در ادامه از راه اندازی کارگروه های مختلف در راستای پیشبرد اهداف این پژوهشکده خبر داده و می گوید:" ما می خواستیم با راه اندازی کارگروه های مختلف، به انجام یکسری برنامه های تحقیقاتی و مطالعاتی بپردازیم که قبلا مشابه آن دیده نمی شد و مستقیما می توانستند در حوزه تبلیغ به کار می آیند، بنابراین در ابتدای ورودمان به این پژوهشکده، با یک سیاست جدید کار را شروع کردیم و به جای استفاده از 80 نیرویی که در پژوهشکده کار می کردند، ادامه فعالیت با تعدادی بسیار پایین تر و بصورت پروژه ای را مدنظر قرار دادیم، بطوریکه درحال حاضر فقط مدیران کارگروه ها در پژوهشکده حضور دارد و بقیه به صورت پروژه ای فعالیت خود را دنبال می کنند."

 تلاش برای اشراف به تاریخ فرهنگ عمومی جامعه

مدیر پژوهشکده باقرالعلوم در ادامه صحبت هایش به معرفی چندکارگروه مهم در این پژوهشکده می پردازد. او دررابطه با کارگروه تحولات فرهنگی عمومی که فعالیت گسترده ای را دنبال می کند، توضیح می دهد:" در این کارگروه، موضوع تاریخ اجتماعی ایران پس از انقلاب و در حین انقلاب، مورد تحقیق  و بررسی قرار می گیرد که بسیار هم حائزاهمیت است، زیرا کلا موضوع تاریخ اجتماعی و تحولات فرهنگی و به طور ویژه فرهنگ عمومی، حوزه نوپدیدی است و به همین دلیل نیز آثار زیادی در آن پیدا نمی شود و منابع چندانی وجود ندارد؛ در حالی که ما باید به عنوان سازمان تبلیغات، به وضعیت فرهنگی جامعه خود در حوزه فرهنگ عمومی اشراف داشته باشیم که این مساله، به خودی خود اهمیت این کارگروه را نشان می دهد." او اضافه می کند:" ما برای تحقق اهدافمان در این کارگروه، نیاز به نیروهایی داشتیم که این کار را بفهمند و از آنجایی که  قبلا کار مشابه ای وجود نداشته، قاعدتا فرآیند خلق دانش و تربیت نیروی انسانی بسیار پیچیده و سخت تر بود که خوشبختانه به نتیجه رسید و سرانجام توانستیم یک دیتابیس بزرگ در حوزه پرونده های مختلف تحول فرهنگی عمومی را گردهم آوریم و چند کار علمی دیگر را به پایان رسانیم، بطوریکه هم اکنون 3 جلد کتاب در دست نشر داریم." حجت الاسلام موسوی از آینده ترسیم شده برای این کار گفته و ادامه می دهد:" درحال حاضر تعداد قابل توجهی نیروی انسانی در این کار پدید آمدند که قادرهستند در این رشته، تولید علم داشته باشند و اصلا در آینده بتوانیم رشته تاریخ اجتماعی معاصر ایران را در دانشگاه تاسیس کنیم. به واقع برای تاسیس یک رشته، نیاز به تولید محتواهای علمی و تربیت متخصصان علمی است، چه بساکه برای تاسیس این رشته، باید افرادی مسلط  به وضعیت فرهنگی عمومی امروز ایران را تربیت کنیم."

رسیدن به شیوه های نوین تبلیغ به کمک تجربه نگاری

تمرکز روی بحث تجربه تبلیغی یکی دیگر از کارهای مهمی است که مدیر پژوهشکده باقرالعلوم از آن به نیکی یاد کرده و می گوید:" برای رسیدن به شیوه های نوین تبلیغی، راه حل اساسی این است که به جای گذاشتن یک پژوهشگر برای ایده پردازی، تجربه های پیشرو در حوزه تبلیغ را پیدا کرده، مورد مطالعه علمی قرار داده، تبدیل به مدل کنیم و درنهایت آن را توسعه دهیم. درحال حاضر تجربه های تبلیغی فراوانی مثل تبلیغ در ساحل دریا، مترو، خیابان، زندان و دیگر محیط های عمومی داریم که باید آن را گسترش دهیم." او ادامه می دهد:" تجربه نگاری تبلیغی و نقد و ارزیابی آن، یک کار جدی و مهم است که ما آن را در کارگروهی مختص به همین امر دنبال می کنیم و تا الان هم به توفیقاتی دست یافته ایم. ما در این امر از پژوهشگرانی کمک گرفتیم که هم کارشان مطالعات اجتماعی بود و هم به عنوان طلبه، تجربه تبلیغی داشتند و می توانستند با مطالعات موردی، یک قضیه را مورد مطالعه قراردهند." حجت الاسلام موسوی به سختی های این کار اشاره کرده و توضیح می دهد:" در این کار دچار یک مشکل اساسی بودیم؛ عمده کسانی که در حوزه آکادمیک، علوم اجتماعی خوانده بودند، عموما درگیر مسائل نظری بوده و قدرت لازم برای مطالعات میدانی کیفی را نداشتند، اما ما به افرادی نیاز داشتیم که محیط تبلیغ را به خوبی بشناسند که سرانجام با برگزاری کارگاه های مختلف، توانستیم به یک جامعه علمی قابل قبول دست یافته و آثار فراوانی را آماده کنیم. چه بساکه هم اکنون 6 اثر زیرچاپ است، حدود 8 اثر نیز به زودی چاپ می شود و کمتر از 20 اثر هم در مراحل مختلف کار تحقیقاتی قرار دارد."

مطالعات تکنیک های تبلیغی ادیان مختلف در کارگروهی تخصصی

مطالعات سازمان ها و تکنیک های تبلیغی در فضای بیرون از ایران، یکی دیگر از اقدامات قابل توجه در پژوهشکده باقرالعلوم است که حجت الاسلام موسوی در مورد آن می گوید:" این اقدام مهم در قالب کارگروه مطالعات تبلیغی انجام می گیرد که تقریبا روانشناسی تبلیغی بین المللی را برعهده دارد. از آنجایی که بحث تبلیغ در هر سطح و عرصه ای، سختی ها و تکنیک های خاص خودش را دارد، ما باید علم نسبت به این تکنیک ها را بدست آوریم و حتی از شیوه ها و تکنیک های تبلیغی ادیان دیگر بهره ببریم." او اضافه می کند:" امروزه مبلغان تلویزیونی ادیان مختلف را می بینیم که در تلویزیون هایشان جریان ساز هستند و بدور از هرگونه برنامه کسل کننده، طوری عمل می کنند که مخاطب بیشترین تاثیر را از آن ها می گیرد و حتی خیلی ها برای حضور در سخنرانی آن ها، ، بلیط هایی با قیمت های کلان تهیه می کنند، بطوریکه یک استادیوم چندهزارنفری برای شنیدن سخنرانی آن ها پر می شود. به واقع این افراد به یکسری از تکنیک ها مسلط هستند و همین امر نیز موفقیت را برای آن ها به همراه دارد." مدیر پژوهشکده باقرالعلوم ادامه می دهد:" باتوجه به اهمیت تکنیک های تبلیغی، لازم است که مطالعاتی را نسبت به سازمان های تبلیغاتی که در کشورهای دیگر موجود است، انجام دهیم، اما متاسفانه اطلاعات موجود در ایران نسبت به این سازمان ها خیلی کم است. از طرفی نیز افرادی که هم توانمندی تبلیغی و هم تسلط به زبان و... را داشته باشند، محدود هستند و مجموع این شرایط، کار را برای ما سخت می کند اما با تمام این احوال، ما اهدافمان را در این کارگروه با قدرت دنبال می کنیم."

باید تفکر یک ایرانی معاصر را به خوبی بشناسیم

شناخت تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه، یکی از مهمترین عوامل در راستای رسیدن به اهداف تبلیغاتی است که پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، به طور جدی درحال فعالیت این زمینه است. حجت الاسلام موسوی می گوید:" متاسفانه ما، ایرانی معاصر امروز را نمی شناسیم، چون اساسا تاریخ بعد از انقلاب از دهه 50 دوره پهلوی، حین انقلاب، دوره جنگ و دوره های بعد از آن تا به امروز را به خوبی نمی دانیم، بنابراین تا آنالیز دقیقی از این اتفاقات تاریخی نشود و ندانیم که درون یک ایرانی معاصر چه اتفاقی افتاده است، تحلیل روشنی از یک ایرانی 1400 نداشته و آنطور که باید نمی توانیم اهداف تبلیغی خود را تحقق بخشیم."

نمی توان به تبلیغ روی منبر بسنده کرد

معمولا مطالعات دینی در حوزه تبلیغ، محتواهایی را برای منبر آماده می کند که پژوهشکده باقرالعلوم هم در این راستا تولیدات بسیاری داشته اما با این حال حجت الاسلام موسوی از یک اولویت دیگر در بحث مطالعات تبلیغی یادکرده و می گوید:" ما در دوره جدید قصد داشتیم پا را فراتر از منبر گذاشته و بیشتر روی شیوه های نوین تبلیغی تمرکز داشته باشیم، چون امروزه تبلیغ صرفا نمی تواند روی منبر باشد؛ ما نمی توانیم روی منبر بنشینیم و منتظر بمانیم که یک مخاطب به استقبالمان بیاید، بنابراین باید از فضاهای مختلف حتی خانه های مردم، برای تبلیغ استفاده کنیم و به شیوه های نوین روی آوریم."