بسمه تعالی

ارائه آثار و عملکرد گروه دایره المعارف

تعدادکل مقالات دایره المعارف صحابه تاکنون : 270 مقاله

مقدمه یکصد صفحه ای در تعریف لفظ صحابه و صحابه نگاری و ...

جلد اول : اهل بیت پیامبر 9شامل : امام علی 7– فاطمه زهرا3- امام حسن7 – امام حسین7 تاکنون مشتمل بر 452 صفحه می باشد .

جلد دوم : خصیصین صحابه شامل : 21 نفر از صحابه شاخص، مشتمل بر704 صفحه که این جلد به اتمام رسیده و صفحه بندی نهایی شده  و آماده چاپ می باشد.

جلد سوم : به ترتیب حروف الفبا شامل کل حرف الف 63 نفر و از 1- ابان بن سعید آغاز و به 63- اویس قرنی ختم می شود . شامل 532 صفحه می باشد که در اختیار واحد انتشارات پژوهشکده برای چاپ قرار گرفته است .     

جلد چهارم :از حرف ب الی خ و شامل 56 نفر و از 64- باقوم رومی  آغاز و به 120- خالد بن ولید ختم می شود. شامل 536 صفحه می باشد که در اختیار واحد انتشارات پژوهشکده برای چاپ قرار گرفته است.

جلد پنجم: از  حرف خ الی ع و شامل 72 نفر و از 121- خباب بن ارت آغاز و به 193- عبدالله ذو البجادین ختم می شود. شامل 720 صفحه می باشد که در اختیار واحد انتشارات پژوهشکده برای چاپ قرار گرفته است.

جلد ششم: از ادامه ع الی ی و شامل 72 نفر و از 194- عاتکه بنت زید آغاز و به 266- یسار حبشی ختم می گردد. شامل 570 صفحه می باشد .

جلد هفتم: به جلد ششم بنا به درخواست مدیر گروه و موافقت ریاست محترم پژوهشکده و استاد یوسفی غروی(زید عزه ) تعداد 30 نفر از صحابه اضافه شده و جلد مجزای دیگری تدوین   خواهد شد.

جلد هشتم : فهرست تخصصی کتاب که شامل 1- آیا ت قرآن 2- روایات و احادیث 3- اسماء معصومین و انبیا 4- اعلام و اشخاص  5- اشعار 6- فرق و مذاهب و قبایل 7- اماکن 8- غزوات 9- موضوعات کتاب 10- مصادر کتاب . فقط فهرست اعلام استخراج شده جلد سوم  شامل 1103 مورد بوده است و مصادر این جلد بالغ بر 250 منبع اصلی بوده است که 60 در صد منابع شیعه است.  

جمع کل صفحات تاکنون : 3514 صفحه می باشد.

برگزاری چهار نشست علمی مرتبط با این گروه در تاریخ های :

1-     26/ دی ماه /1387 ازدواج ام کلثوم و خلیفه دوم

2-     24/ بهمن ماه / 1387 ازدواج ام کلثوم و خلیفه دوم

3-     17/ اردیبهشت /1388علل و عوامل شهادت حضرت زهرا3

4-     30/اردیبهشت /1389 بررسی اندیشه های فکری زعمای اهل سنت ؛نشست اول بررسی اندیشه های فکری محمد بن اسماعیل بخاری

گزارش نشست ها

با توجه به هجمه های بسیار زیاد اهل سنت نسبت به تشیع و وسیله قرار دادن ازدواج ام کلثوم دختر امیر المومنین علی7با خلیفه دوم مبنی بر اینکه هیچ گونه اختلافی بین امام علی علیه السلام  و عمر درهیچ زمینه ای نبوده است واگر اختلافی بود چرا امام علی7 دامادی عمر را پذیرفت و به تبع آن همه مواردی که به عمر نسبت داده می شود (مثل آتش زدن درب خانه حضرت زهرا3) بی اساس بوده زیرا از داماد چنین عملی سر زدن پذیرفتنی نیست. پس می توان نتیجه گرفت این اختلافات توسط شیعیان در اعصارمختلف دامن زده شده است. بی شک امروز این ایده در بین اقشار جامعه خصوصا قشر تحصیل کرده و دانشگاهی نفوذ قابل توجهی داشته و پرسشهای متعددی در این زمینه مطرح شده است که باید به آنها جواب داده شود. از طرفی باید محققین و طلاب عزیز به این پرسش ها و هجمه ها جواب قابل قبولی ارائه دهند. از این رو گروه دایره المعارف صحابه پیامبر اعظم9 که به بررسی و شرح حال اصحاب پیامبر9 می پردازد تشخیص داد تا سلسله نشست هایی را در مورد صحابه برگزار نماید که با توجه به اهمیت این بحث اولین نشست خود را به این مساله اختصاص داد و از دو استاد بزرگوار جناب آقای محمد هادی یوسفی غروی و نجم الدین طبسی که در این زمینه صاحب نظر هستند دعوت به عمل آمد و این نشست در تاریخ 26/ دی ماه /1387شمسی برگزار شد و غالب عزیزانی که دعوت شده بودند از محققین طراز اول بودند که خوشبختانه استقبال خوبی شد و به دلیل وقت کم دو استاد ادامه بحث به نشست دوم کشیده شد که در تاریخ 24/ بهمن ماه/1387برگزار شد.

از نکات قابل توجه این دو نشست به این موارد می توان اشاره نمود:

حجت الاسلام و المسلمین  استاد محمد هادی یوسفی غروی با بیان ریشه تاریخی مطلب و اشاره به شاهد مثال آوردن از واقعه تاریخی مزبور در مسائل فقهی و ذکر قائلین به ازدواج و نافین آن در تاریخ فی الجمله این واقعه را پذیرفتند و باعث و بانی این امر را عمروعاص دانستند و علت این امر را نیز سیاسی و برای بهره برداری از این واقعه برای پوشاندن جنایتی که به اهلبیت روا شد ارزیابی کردند و وقوع این ازدواج را بزرگترین ظلم در حق امیر المومنین علی 7 دانستند. ایشان وفات ام کلثوم را طبق دیدگاه اهل سنت حدود سال 57 هجری و طبق نقل شیعه در حدود 35 یا 37 هجری دانستند که در مدینه دیوار بر سر ایشان خراب شد و ام کلثوم همراه فرزندش زید زیر آوار ماندند و از بین رفتند.بعد ایشان بحث کبری بودن زینب را مطرح فرمودند و بیان داشتند کبری بودن زینب نه به خاطر ام کلثوم بلکه به خاطر زینب صغری است که در اواخر حیات امام علی7 به دنیا آمدند.ام کلثوم دو سال زودتر از زینب به دنیا آمده است .نظر نهایی ایشان این است که ازدواج صورت گرفته و تقریبا ماجرا را به نقل از طبری پذیرفتند.ایشان در ادامه فرمودند: با توجه به روایاتی که در کتب شیعه موجودست کسانی که ازدواج را نفی می کنند مشکل است بدیل و جایگزینی برای این قضیه داشته باشندو در آخر نظر علامه مجلسی را بیان فرمودند مبنی بر اینکه یا به دلیل تقیه بوده یا بدلیل اضطرار.

حجت الاسلام و المسلمین  استاد نجم الدین طبسی در ابتدا بیان داشتند که اهل تسنن زیاد به دنبال اثبات این واقعه نباشند زیرا اثبات این امر چهره خلیفه دوم را از آنچه که هست سیاهتر می نماید( البته بالاتر از سیاهی رنگی نیست) .ایشان وفات ام کلثوم را در زمان امام حسن مجتبی7 می دانند نه در زمان خلیفه سوم عثمان و تولد ایشان را اواخر سال 8 یا 10 هجری می دانند یعنی اواخر عمر پیامبر9 یعنی بعد از زینب کبری و پیشنهاد ازدواج را به سال 17 یا 22 می دانند. سپس ایشان بیان می فرمایند: عمر در کل به نسب و سبب اعتقادی نداشته و سپس داستان رحلت فرزند صفیه و گریه ایشان و دلداری پیامبر9 را نقل کردند که خلیفه دوم به صفیه عمه پیامبر گفت: این انتساب هیچ نفعی برای تو ندارد.سپس ایشان به هفت خبری که در این رابطه است اشاره می کنند و می فرمایند:ظاهرا بعضی از این اخبار موثقه است و خبر صحیحه نیست . سپس ایشان به بیان اقوال می پردازندو بیان می کنند: قول انکار قول قوی است کسانی مثل شیخ مفید،میر حامد حسین،مرحوم بلاغی ، آیه الله خویی این قول را می پذیرد.قول اکراه :سید مرتضی ، علامه طبرسی ،علامه مجلسی .قول سوم :ایشان دختر حضرت نبوده بلکه ربیبه آن حضرت از دختر حبیبه یا دختر اسماء بنت عمیس که نظر استاد طبسی همین قول است .قول بعدی:جنیه ای بوده است قول بعدی :ام ولد بوده است .قول بعدی : عقد شد و عروسی اتفاق نیفتاد.

نشست اول : مورخه 26/دی ماه /1387

اهداء جوائز به دو تن از محققان برتر گروه دایره المعارف صحابه  

نشست دوم :24/بهمن ماه /1387

نشست سوم :17/اردیبهشت ماه /1388

در این جلسه سه تن از اساتید بزرگوار به بررسی علل و عوامل شهادت حضرت زهرا3 پرداختند. استاد نجم الدین طبسی به  بررسی شرح حال 5 تن از مهاجمان  به خانه حضرت زهرا3 پرداخت و استاد غیب غلامی به بررسی وقایع اطراف بیت آن حضرت و آتش زدن درب خانه آن حضرت پرداختند و دکتر قشقایی به  بررسی نشانه های رفتار خلفا مبنی بر آزار شدید حضرت زهرا3 پرداختند.

نشست چهارم :30/اردیبهشت ماه /1389

در این نشست که با حضور استاد حسین غیب غلامی برگزار شد .ایشان به بررسی احوال محمد بن اسماعیل بخاری نویسنده صحیح بخاری پرداختند و نوع تفکر ایشان را واکاوی نمودند.

برنامه های امسال این گروه :

1-  بررسی و تکمیل شرح حال 30 صحابه جدید

2-  ویراستاری و چاپ کلیه مجلدات

3-  استخراج فهارس  فنی 7 مجلد  

4-  چاپ متن پیاده سازی شده نشست ها

5- برگزاری نشست های علمی شامل : 1- بررسی فتوحات خلفا در محورهای ذیل ضروری می نماید :الف: ن

ظر ائمه درباره فتوحات ب: عملکرد خلفا ج : سطح فرهنگی خلفا د: آشنایی با شخصیت

فرماندهان ه: نظر فقهای شیعه در این ز

مینه و: اسلام ایران : الف : آیا نتیجه فتوحات بود؟ ب: آیا خلفا دنبال جزیه نبودند؟

2- موضع سلفی ها نسبت به اهل بیت در محورهای :

الف : حکم سب و لعن و ارتباط آن با تبری 

ب: شروع کننده سب و لعن چه کسی بود؟

3- سقوط بغداد و نقش خواجه نصیر الدین طوسی این بحث به صورت هجومی خواهد بود نه دفاعی

5-  بررسی اندیشه سیاسی شخصیت های برجسته اهل سنت مثل بخاری ، ابن تیمیه و

ائمه مذاهب اربعه 

6-  ترجمه دایره المعارف به زبان عربی

7-  ترجمه دایره المعارف به زبان ترکی استانبولی

8-  ترجمه دایره المعارف به زبان اردو